Langs modderige wegen verlaten duizenden “creuseurs” (ambachtelijke mijnwerkers) en handelaars langzaam maar zeker Bibutu. Ze zijn op weg naar Mubi, een ander mijncentrum in de regio.
In de coltanmijn van Bibutu, een van de belangrijkste van het land, zijn de mijnactiviteiten stilgelegd. Door de enorme fraude, en het geweld dat met de illegale exploitatie samenhangt, heeft president Joseph Kabila op 10 september de ambachtelijke mijnexploitatie in de provincies Noord-Kivu, Zuid-Kivu en Maniema geschorst. Hij vroeg het leger het moratorium te doen naleven. Ook de handel in ambachtelijk gedolven mineralen is verboden.
Maar het verbod wordt niet overal nageleefd. Begin oktober vonden vijftien burgers de dood bij een grondverschuiving in Bisiye. In de mijn delven voormalige landbouwers al bijna tien jaar cassiteriet op, een belangrijke grondstof van tin.
Geëscorteerd
Ook militairen lappen het verbod aan hun laars. “Ik heb de kolonel die commandant is van de 25e brigade, met basis in de goudmijn van Omate, gezegd dat hij aangehouden zou worden, maar hij trekt er zich niets van aan”, zegt een kolonel van de Republikeinse Garde (de vroegere presidentiële garde) in Walikale. “Hoe gaat men de mensen tegenhouden als ze goed geëscorteerd worden door onze militairen?” vraagt de politiecommissaris van Ndjingala in de buurt van Bisiye, zich af.
Volgens de Congolese minister voor Mijnen Martin Kabwelulu komt de ambachtelijke mijnexploitatie niet de Congolese staat, de provincies of de handelaars ten goede, maar vooral “bepaalde maffia-achtige groepen.” Hij verwijst naar het rapport van de Britse organisatie Global Witness, dat vorig jaar de aankoop van Congolese bloedmineralen door bedrijven als het Belgische Trademex en het Britse Afrimex aanklaagde.
De mijnen in de regio worden gecontroleerd door rebellengroepen of legereenheden. De exploitatie van coltan is sinds het eind van de jaren negentig zeer belangrijk geworden als gevolg van de boom van nieuwe technologieën; coltan is een belangrijke grondstof voor mobiele telefoons. In de regio is de ambachtelijke mijnontginning de belangrijkste economische activiteit geworden. “Het brengt meer op dan de landbouw”, zegt de plaatselijke bevolking.
Walikale beslaat 40 procent van de provincie Noord-Kivu en er wonen bijna 900.000 mensen. Volgens de Congolese overheid telt de regio 27 officiële en 46 officieuze mijnen. Er worden vooral goud, bauxiet, cassiteriet en coltan gewonnen. (Taylor Toeka Kakala)
