Wie of wat zijn je grootste invloeden die je gemaakt hebben tot de kunstenaar die je nu bent?

Duncan Speakman: “Ik ben hoofdzakelijk geïnspireerd door muziek. Ik zou mijn performances dan ook veeleer als muziekstukken willen omschrijven. Ik zie elke opvoering als een soundtrack voor de omgeving en de bijbehorende ervaringen.”
 
“Mijn voorkeur gaat uit naar filmmuziek. De grootste muzikale invloeden op dit moment zijn mensen en groepen als Ben Frost of Godspeed You Black Emperor.”
 
“Op tekstueel vlak val ik dan meer terug op films zoals die van de Zweedse regisseur Roy Anderson waarin hij een perfecte weergave wil geven van verschillende observaties van het dagelijkse leven. Ook de film Wings of Desire van de Duitse filmmaker Wim Wenders sluit bij dat idee aan.”
 
Naast de culturele invloed bezit elk kunstwerk in de geschiedenis een artistieke eigenheid. Hoe persoonlijk zijn je performances?

Speakman: “De opvoering in Gent heeft twee lagen. De onderliggende laag vertelt het verhaal van de mobiele technologie die er zeer goed in slaagt om ons te verbinden met andere plaatsen en mensen die zich op een grote afstand bevinden.”
 
“Toch lijkt die technologie ons ook te scheiden van de mensen dicht bij ons. Met de subtle mob die ik in Gent uitvoer, wil ik dan ook aantonen hoe je die technologie kan gebruiken om je te verbinden met mensen en de wereld die zich in je directe omgeving bevinden. Dat is de onderliggende en sociale laag.”
 
“Het thema van mijn laatste stuk, As if it were the last time, was oorspronkelijk een portret van Engeland en werd nadien een eerbetoon aan mijn schoonbroer die zwaar ziek was en stierf.”
 
“Daarom handelt de performance over de noodzaak om tijd te nemen voor kleine dingen, het moment te bewaren en ook aandacht te schenken aan alle zaken en mensen die zich in je omgeving bevinden. Schoonheid vinden in alledaagse dingen.”

Je subtle mob heet ‘As if it were the last time‘. Waar komt die titel vandaan?

Speakman: “De titel verwijst naar een quote uit de film ‘Casablanca’. Ik had de performance volledig uitgewerkt in mijn hoofd en moest er nog een titel voor vinden. Op een bepaald moment schoot die uitdrukking door mijn gedachten.”
 
“Het irriteerde me dat ik me maar niet kon herinneren waar ik dat citaat van kende. Na een tijdje besefte ik dat die zin afgeleid was van de quote ‘Kiss me, kiss me as if it were the last time‘. Die zin omschrijft perfect wat ik met mijn gelijknamige performance wil vertellen: behandel alles en iedereen alsof het de laatste keer zou zijn.”

Je koos het begrip ‘subtle mob’ voor je performances, naar analogie van het gekend concept ‘flashmob’. Wat is het idee achter ‘subtle mob’?

Speakman: “Een subtle mob bezorgt je een filmgevoel. Je luistert naar de soundtrack van de film in je koptelefoon. Het ene moment worden er instructies gegeven waardoor je als performer optreedt, terwijl er op een ander moment scènes en acties beschreven worden.”
 
“Op die manier waan je je echt in een film. Ik noem mijn performance subtle mob omdat ik van de deelnemers geen performance-slaven wil maken en hen dus ook muziek meegeef zodat zij volledig kunnen genieten.”

“Het concept subtle mob is meteen ook een reactie op de bekendere flashmobs. Ook al hou ik van die kunstvorm, toch zijn er meer mensen die ze op YouTube bekijken dan er daadwerkelijk in meespelen. Subtle mobs zijn daarentegen te subtiel om over te komen op video.”
 
“Een subtle mob ervaar je pas als je eraan deelneemt. Het leukste aan mijn interpretatie van performances is dan ook het moment wanneer de mensen hun koptelefoon afnemen en ze terug in de echte, vluchtige realiteit worden gesmeten. Net die reacties maken het de moeite waard voor mij.”

Creëer je een kunstmatige wereld omdat je niet tevreden bent over hoe de wereld de dag van vandaag in elkaar zit?

Speakman: “De problemen in de wereld zijn er door een tekort aan observatie, een tekort aan het zich bewust zijn van de andere mensen en het feit dat we niet meer echt naar de wereld kijken. Ik creëer dan ook geen artificiële wereld.”
 
“Ik leg enkel een laag over de wereld zodat iedereen die in de performances meespeelt de kans krijgt om de wereld te observeren. Ik wil dat die mensen diezelfde straat waar de performance doorging, de volgende keer bewandelen en meer zien dan voorheen. Op die manier probeer ik mensen aan te moedigen om echt naar de wereld te kijken.”

Hoe kijk je zelf naar de buitenwereld en hoe wil je dat andere mensen naar de buitenwereld kijken?

Speakman: “Ik heb zowel een positieve als negatieve kijk op de wereld. Ik zie de wereld als een plaats waar er vandaag de dag heel veel relaties mislopen.”
 
“Ondanks het feit dat we in een tijd leven waar er ongelofelijk veel over relaties tussen mensen onderling gesproken wordt, denk ik dat er een groot gebrek is aan dialoog.”
 
“Toch zijn er natuurlijk ook heel veel mensen die anderen wel echt goed en oprecht behandelen. In mijn performances wil ik de mensen dan ook laten zien hoe prachtig het is wanneer iemand de deur opent voor iemand of iemand de weg uitlegt aan een verloren toerist.”
 
“Zulke zaken merken we de dag van vandaag niet meer op. Toch blijven ze belangrijk en moeten we ons blijven herinneren dat zulke liefdadigheden ook gebeuren.”

Op je website vergelijk je het concept subtle mob met een documentaire. Waarover handelt deze documentaire?

Speakman: “De documentaire vertelt altijd het verhaal over de plaats en de omgeving waarin de performance plaatsvindt. In een klassieke documentaire worden bepaalde zaken uitgelicht, krijgt de kijker uitleg over die zaken en worden de beelden begeleid met muziek.”
 
“Het enige wat ik wegneem is de camera. Ik plaats mensen in een omgeving en geef ze de soundtrack en de beschrijvingen. Het beeld is datgene wat zich rond hen afspeelt. Bij de eerste documentaires, zoals het binnenrijden van de trein in La Ciotat door de gebroeders Lumière, was de toeschouwer nog onder de indruk van het beeld. Ik wil dat mensen ook opnieuw overrompeld worden door de realiteit.”

Bij Marina Abramovi? en andere performance-kunstenaars die aan de basis liggen van deze kunstvorm, draaien de performances hoofdzakelijk rond emoties en pijn. Vind je dat een subtle mob ook emoties kan weergeven?

Speakman:“Het interessante aan een subtle mob is het feit dat het de deelnemers en toeschouwers zijn die de performance opvoeren. Zo wordt mijn kunstwerk eigenlijk volledig gemaakt en gebracht door de deelnemers en de reacties van het publiek. Ik denk dat dat het grootste verschil is.”

Maar ook bij Abramovi? geldt vaak dat net de interactie met het publiek ervoor zorgt dat het kunstwerk of de performance, volledig tot zijn recht komt.

Speakman: “In tegenstelling tot andere performance-kunstenaars, betreft het hier geen interactie tussen de kunstenaar en het publiek, maar een interactie tussen het publiek en de omliggende wereld. De deelnemers blijven, ondanks het feit dat ze meespelen in een performance, nog altijd geconfronteerd met de wereld.”
 
“De regen zal nog altijd blijven vallen, de auto’s zullen nog altijd een gevaar blijven vormen. Al die dingen zullen blijven gebeuren. In mijn performance bevinden ze zich niet in een theater of op een veilig podium. Er gebeuren dingen die ik niet kan controleren. Het emotionele ligt dan ook in de reacties van de mensen op de echte wereld en de verbijstering die ze voelen na de performance.”

De oproepen voor mobs worden grotendeels via internet verspreid. In je performances roep je vooral op tot meer contact met de mensen rondom ons. Hoe sta je tegenover de moderne technologie van het internet?
Speakman: “Het vergt wilskracht en zelfbewustzijn om de moderne technologie en communicatie te gebruiken. Indien je dat niet bezit, val je heel gemakkelijk ten prooi aan de macht van dat alles. Als je weet hoe je de technologie moet aanwenden of wanneer je probeert te begrijpen hoe je die moet gebruiken, kan de moderne technologie zonder twijfel tot prachtige dingen leiden.”

Flashmobs worden tegenwoordig ook gebruikt om sociale boodschappen over te brengen. Zo bracht 11.11.11. op 11 mei 2010 een flashmob in het station Brussel-Centraal om aandacht te vragen voor evenementen. Hebben jouw subtle mobs ook een sociale boodschap?

Speakman: “Zonder twijfel bezitten de subtle mobs een sociale boodschap. In mijn performances probeer ik mensen opnieuw met hun directe omgeving te verbinden.”
 
“Een subtle mob laat ook toe om heel uiteenlopende zaken aan te snijden. Dit stuk handelt over persoonlijke, emotionele relaties. Het volgende stuk brengt de overheersende angst voor het terrorisme in beeld. De onderliggende gedachte is dan ook het idee dat je gedwongen wordt om stil te staan bij de echte wereld en dat in verschillende thema’s.“

Wil je mensen veranderen met je kunstvorm?

Speakman: “Volgens mij hebben alle kunstenaars in bepaalde mate die bedoeling. Elke artiest wil wel één of ander effect teweegbrengen in het leven van andere mensen. Ik weet niet of ik mensen echt ten gronde wil veranderen. Ik hoop wel dat de deelnemers de performance als een deugddoende en verrijkende ervaring beleven.”
Iedereen op de wereld, zowel regeringsleiders als arbeiders, draagt even een koptelefoon en luistert naar jouw richtlijnen. Welke instructie geef je mee?
 
Speakman: “Neem je koptelefoon af en luister naar de persoon naast je.”