De resultaten van dit onderzoek tonen (nogmaals) dat het probleem vooral bij de aanpak van de overheid ligt. Die huidige aanpak noem ik een show van de ‘nultolerantieklik’, terwijl het probleem gewoonweg niet wordt aangepakt.

Daarom is deze aanpak volgens mij en ik citeer: “zeker op lange termijn, niet de juiste, want we zullen hiervoor een zware rekening gepresenteerd krijgen in de toekomst” (deredactie.be 3 juni). Jammer genoeg geeft dit onderzoek mij in minder dan een week tijd gelijk.

Een van de aanbevelingen van het VUB-onderzoek aan de overheid luidt: “Men moet ervoor zorgen dat de jongere als hij buitenkomt niet in het niets valt.” Wel, op dit moment is dat precies wat er met deze jongeren gebeurt. Ze vallen in het niets.

Politie, justitie en andere krachten die hierbij betrokken zijn hebben als doelstelling “de straten opkuisen”. Wat er nadien volgt en waarom zij nu met zulke problemen zitten, zijn vragen die ze zich gewoonweg niet stellen en die minder belangrijk worden gevonden.

Beleid wordt harder

De huidige aanpak is duidelijk: meer politietroepen inzetten; meer gevangenissen en plaatsen in jeugdinstellingen creëren, en er vooral voor zorgen dat het beleid harder wordt. Deze aanpak is voor geen centimeter degelijk onderbouwd, maar lijkt eerder een spektakel in scène gezet door bureaucraten en met media in de hoofdrol.

Vandaag de dag maak je jezelf niet populair als je deze aanpak in vraag stelt. Je wordt een naïeveling genoemd. Alle politieke partijen lijken het op dit punt eens te zijn. Er bestaan verschillen rond hoe hard en hoe snel er moet worden toegeslagen, bijvoorbeeld in de voorstellen van LDD en Vlaams Belang. Maar verder heb ik van geen enkele partij gehoord dat men moet focussen op de oorzaken die maken dat deze jongeren tot strafbare feiten overgaan.

Evenmin heb ik iets gehoord over de opvang van deze jongeren als ze terug buiten de gevangenis of jeugdinstellingen komen. En toch verbaast het mij niet. Ik ben er namelijk van overtuigd dat men deze jongeren al afgeschreven heeft. Het enige verschil is dat er politici zijn die dit ‘en public’ durven zeggen en anderen, die dit niet doen.

Waarom heeft niemand het over de sociale en economische oorzaken van deze cijfers? Omdat links noch rechts van plan is hier iets tegen te doen. De overheid staat machteloos om de economische problemen en sociale ongelijkheid aan te pakken en dus laat ze haar ‘grandeur’ zien door meer cellen en meer jeugdinstellingen te bouwen en die zo rap mogelijk op te vullen.

Het is zeker belangrijk dat ze opgevuld raken, anders lijdt de overheid verlies. Het is dan ook niet voor niets dat die van plan is om dit hele systeem te privatiseren. De sociale problemen worden onzichtbaar gemaakt en ‘het grote publiek’ voelt zich weer veilig. Het publiek is tevreden over de ‘doeltreffendheid’ en applaudisseert.

Hoe zou het anders moeten gebeuren? Moeten er minder jongeren in de criminaliteit belanden, dan zullen we arbeidskansen en beter onderwijs moeten bieden. Terwijl de jongerenwerkloosheid in vele Brusselse wijken tot 50 procent oploopt en het onderwijs met de dag aftakelt, krijgen deze wijken meer blauw op straat.

Wat er wel wordt gedaan is de definitie van ‘delinquent’ uitbreiden, zodat de straten ‘schoner’ kunnen worden. Als meer dan 30 procent van de jongeren in Brussel van families komt zonder enig arbeidsinkomen, is het dan zo verbazingwekkend dat een deel van die jongeren in de illegale economie terechtkomt? Waar armoede is, is illegale economie. Wil men de illegale economie aanpakken, dan moet men eerst en vooral armoede aanpakken.

Bestaanszekerheid maken

We weten al lang dat de gevangenissen of jeugdinstellingen nooit en in geen enkele maatschappij haar taak van ‘heropvoeding’ en sociale re-integratie hebben kunnen realiseren. Ook al was dit wel de bedoeling. Re-integratie van deze jongeren zal niet in die instellingen gebeuren. Ze moeten geïntegreerd worden in de buurten waar ze wonen door eerst en vooral degelijk onderwijs en werk te bezorgen.

Kortom, we moeten de problemen bij de wortels aanpakken. Van bestaansonzekerheid moeten we bestaanszekerheid maken. Als dit wordt gerealiseerd, zal het probleem van de jonge delinquenten veel minder groot zijn.

Bleri Lleshi is Brussels politoloog en co-auteur van het pas verschenen boek ‘Identiteit en Interculturaliteit – Identiteitsconstructie bij jongeren in Brussel’, uitgegeven bij VUBPRESS.

Dit opiniestuk is eerder verschenen bij Brussel Deze Week.