Ik ben altijd voorstander geweest van een grondige benadering en meen dat twee zaken aan de basis liggen van het pedofilieprobleem zoals we dit in Vlaanderen gekend hebben: het celibaat en het klerikalisme als attitude en status. Je moet er mij verder niet van overtuigen dat het zichzelf reproducerende kerkelijk beheer zoals het vandaag in kerkelijke middens gemeengoed is, niet de ideale setting is om de problematiek te regelen.
Dit gezegd zijnde, stel ik me niettemin vragen bij de grootschaligheid van de huiszoekingen op het aartsbisdom en het ophalen van de dossiers bij de commissie-Adriaenssens. Wie er me wil van verdenken dat ik daarmee voor doofpotten pleit, mag dat gerust doen. In eer en geweten zeg ik dat mijn bezwaren niet daardoor ingegeven zijn, maar wèl door iets anders: de bescherming van de privacy van mensen die meer dan eens niets met pedofilie te maken hebben, maar nu wél hun privézaken op de straatstenen zien terechtkomen. Want als er iets is dat het gerecht bij ons absoluut niet kan waarborgen, is het toch wel de vertrouwelijke behandeling van vertrouwelijk materiaal.
Laten we even enkele zaken reconstrueren. De Kerk richt een commissie op in haar schoot om de dossiers tegen het licht te houden en te bestuderen wat bij de slachtoffers nu nog goed gemaakt kan worden. Daar lijkt me niets mis mee te zijn. Er zijn twee punten waarover gediscussieerd kan worden:
(1) Stel dat een slachtoffer zich tot de commissie wendt, terwijl de klacht nog niet verjaard is, en uitdrukkelijk de wens uitspreekt dat de klacht niet zou overgemaakt worden aan het gerecht, wat moet de commissie-Adriaenssens dan doen?
(2) Wie beoordeelt de verjaring? Is dit wel het werk van de commissie-Adriaenssens?
Een onderzoeksrechter heeft nu blijkbaar op basis van zijn recht op onafhankelijk initiatief de stap gezet om alle dossiers bij zowel het aartsbisdom als bij de commissie-Adriaenssens in beslag te laten nemen.
(1) Kan dat?
(2) Is het een goede zaak?
Op de vraag of het kan, mag men kort zijn: ja, dit kan. Is het een wijze beslissing geweest? Ik ben er niet zo zeker van. Ik weet het niet en houd er een dubbel gevoel aan over. Mag ik een aantal argumenten voor en tegen op een rijtje plaatsen?
Voor:
-
Er kunnen slachtoffers zijn die ten onrechte denken dat ze met hun klacht niet naar de rechter moeten stappen.
-
Het is niet wenselijk dat een binnenkerkelijke commissie de schijn wekt dat ze eerst klachten filtert vooraleer ze naar het gerecht door te spelen.
Tegen:
-
Een mens kan zijn redenen hebben om een misdrijf dat hem/haar aangedaan werd voor zich te willen houden, al was het maar omdat hij/zij vreest dat de gevolgen nadien nog erger zijn.
-
Van nu af wordt elke regeling die om het even welke organisatie intern opzet om in ernstige zaken zichzelf te corrigeren bijzonder bemoeilijkt. Dit is een mes dat in twee richtingen snijdt. Een zwak argument dus.
-
Tot op heden heeft het gerecht in België nog nooit kunnen waarborgen dat het lekken kan vermijden. Dit betekent dat de privacy van mensen, ook in zaken die niets te maken hebben met pedofilie (bv. privézaken van mensen die op banale ‘geschreven’ roddels gebaseerd zijn en toevallig ook in brieven in die dozen te vinden zijn), voortaan na enige tijd zo maar in de media kunnen terecht komen. De kansen op chantage nemen toe. Een zwak argument? Misschien…
Ik weet dat het een bijzonder moeilijk te beoordelen zaak is. Ik ben er integraal voorstander van dat de zaak doorgelicht wordt, tot op het bot. Ik denk eveneens dat sommige bisschoppen minstens passief aan de doofpot meegewerkt hebben en dat enkelen onder hen wellicht nog steeds bisschop zijn. Zelf heb ik ooit bepleit dat zij een stap opzij zouden zetten…
Maar ik vraag me niettemin af, of de gebruikte methode (met inval, huiszoeking en ophalen van alle dossiers) wel de meest geschikte is. Ik denk dat er andere mogelijkheden waren: een snel, indringend gesprek met de commissie-Adriaenssens, met de huidige en met de vorige voorzitter die met mekaar zouden geconfronteerd worden, gevolgd door een gericht ophalen van dossiers.
Ik kan me voorstellen dat dit discreter en in twee tijden had gekund. Wat nu gebeurt, ruikt te veel naar een beschadigingsactie tegenover een instelling waarbij men geenszins de omvang van de schade ook maar heeft willen overwegen, en een schending van het recht op privacy van heel wat mensen. Sorry, ik heb het daar toch wel wat moeilijk mee… En dan die Dan Brown-allures, kom zeg…
En toch… Als puntje bij paaltje zal komen, zal wellicht wat nu gebeurt misschien de meest heilzame weg blijken te zijn. Laat de transparantie dus maar haar werk doen, in de hoop dat de collateral damage beperkt blijft, vooral voor de mensen over wie het gaat.
