São Simão-reservoir op de grens van Goias en Minas Gerais (foto: NASA, Flickr)

 

Opinie, Nieuws, Wereld, Economie, Milieu, Genetisch gewijzigde gewassen, Brazilië, Duurzame landbouw, Soja, Agrobusiness, Maatschappelijk verantwoorde soja, Round Table -

Bestaat er maatschappelijk verantwoorde soja?

Het regent labels. Dure woorden als ‘duurzaamheid’ vliegen intercontinentaal de planeet rond. Naar analogie met de Round Table Sustainable Palmoil werd vijf jaar geleden de Round Table Sustainable Soy (over 'duurzame soja') opgericht. Rond deze tijd zou in São Paulo het proces dat tot het opstellen van de criteria moet leiden, worden afgerond. Luc Vankrunkelsven bericht uit Brazilië.

woensdag 16 juni 2010 18:45
Spread the love

Ik nam zelf deel aan één van de eerste conferenties in het kader van de Round Table Sustainable Soy in het Braziliaanse Foz do Iguaçu. Dat was in een tijd dat enkele organisaties die de boerenlandbouw vertegenwoordigden nog mee aan de onderhandelingstafel zaten.

Ondertussen zijn deze al jaren uit de vergadering opgestapt. Hun stoelen werden ingenomen door bijvoorbeeld multinationals als Monsanto en Cargill. De boeren stapten onder meer omdat genetisch gemanipuleerde soja, waar Monsanto het monopolie op heeft, tot ‘verantwoorde’ teelt werd verklaard.

Let ook op de kleine naamsverandering. Terwijl de Round Table over palmolie nog het woord ‘duurzaamheid’ (sustainable) in het vaandel draagt, werd de Ronde Tafel over ‘duurzame’ soja in Foz do Iguaçu alvast omgedoopt in ‘responsable’.

Maatschappelijk verantwoord dus. Dat is al iets eerlijker dan het alomtegenwoordige containerbegrip ‘duurzaam’, al kan de vraag blijvend gesteld worden hoe maatschappelijk verantwoord heel de onderneming is.

235 maatschappelijke organisaties luiden momenteel in een open brief de alarmklok: de RTRS (Round Tabel Responsable Soy) is één van de vele voorbeelden van een internationale greenwashcampagne door diverse industriële sectoren. Zonder het internationale onduurzame systeem en de grote industriële belangen die er achter schuilgaan te moeten schaden.

De criteria van de ‘responsable soy‘ worden als veel te zwak beschouwd. In plaats van ontbossing en vergiftiging tegen te gaan, doen ze het proces alleen maar versnellen. Zo zit Monsanto mee aan de onderhandelingstafel. Het is de belangrijkste belanghebbende in het heersende landbouwmodel, gestoeld op superzaden gekoppeld aan hun chemie.

In het geval van de Roundup Ready Soy levert Monsanto zowel het gemanipuleerde sojazaad als Roundup (nvdr: een pesticide die massaal gebruikt wordt bij de sojateelt in Brazilië).

Brazilië, waar zich momenteel de grootste soja-expansie ter wereld voltrekt, is sinds 2009 wereldleider in de import en het gebruik van pesticiden. Sojamonocultuur voor veevoer en biodiesel, suikerriet voor ethanol zijn de motoren van deze steile klim van gifstoffengebruik.

In de criteria wordt gesproken over een ‘verbod van soja in recent ontboste gebieden’. ‘Recent’ is echter pas vanaf juni 2009.

Bovendien wordt er niet gesproken over de Cerrado, de savanne van ruim twee miljoen hectare groot in het hart van Brazilië. Daar wordt nu twee tot drie keer meer ontbost dan in het Amazonegebied, terwijl de Cerrado, verspreid over 11 deelstaten, precies de savanne herbergt met de hoogste biodiversiteit ter wereld.

Bovendien is deze Cerrado het oorsprongsgebied van de waterhuishouding, niet alleen van heel Brazilië, maar voor het grootste deel van Latijns-Amerika.

De gedurende miljoenen jaren ondergronds opgebouwde watervoorraden zakken nu angstwekkend snel. Ook het debiet van de drie grote rivieren van Brazilië begint te verminderen. De ongebreidelde ontginning, de massale teelt van soja, suikerriet en eucalyptus zijn hier de hoofdoorzaken van.

Ondertussen wordt de oorspronkelijke bevolking (inheemse volkeren en kleine boeren die hier sinds mensenheugenis wonen en werken) ofwel langzaamaan vergiftigd, ofwel opgejaagd in de richting van de grote steden.

Juist op het moment dat de Round Table in São Paulo de criteria wil finaliseren, woedt in de hoofdstad Brasília een heftig debat. Een wetsvoorstel wil de ontbossing rond de rivieren en in beschermde natuurgebieden legaal nóg gemakkelijker maken.

Wat zich nu in Zuid-Amerika voltrekt, is niet alleen de verantwoordelijkheid van Argentinië, Brazilië, Paraguay en Bolivia, maar in de eerste plaats van het industriële veeteeltsysteem in Europa en China. De Europese consument wil alleszins een ander productie- en consumptiemodel. Waar wachten we nog op?

Luc Vankrunkelsven

Luc Vankrunkelsven is medewerker van Wervel en is momenteel werkzaam in Brazilië. Hij is de auteur van diverse boeken over de sojaproblematiek.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!