De voorbije dagen werd er alweer een triest hoofdstuk toegevoegd aan de tragedie van de Belgische politiek. Vlaamse en Waalse politici hebben weer een knap staaltje communautaire splitstechnologie bovengehaald en de regering moest er weer eens aan geloven. De winnaars in dit verhaal zijn noch de Vlamingen, noch de Walen, noch de Brusselaars. Het zijn de politici die ons, burgers, voor schut zetten. Nu er nieuwe verkiezingen naderen, gebiedt de burgerzin ons de vraag te stellen: “Waarom gaan we stemmen?” Als er geen breed draagvlak wordt gecreëerd om de communautaire reflex te overstijgen en helderheid te bieden over hoe de grote maatschappelijke uitdagingen inhoudelijk aangepakt moeten worden, heeft het geen enkele zin om te gaan stemmen en politici democratische legitimiteit te verlenen.

In de schizofrene Belgische maatschappij is het eenvoudig om te scoren door de andere te beschuldigen. In een context van geregionaliseerde politieke partijen, media, onderwijs en kieskringen, hebben burgers geen kanalen meer om in contact te komen met het andere deel van het land. De politici en media hebben het monopolie op de beeldvorming over het andere landsgedeelte en zetten dit in voor hun eigen kortzichtige electorale belangen. Hierin zijn de Vlaamse en Waalse politici perfecte bondgenoten van elkaar.

Communautaire klokken

Telkens er een gewichtig maatschappelijk probleem opduikt, gaan de communautaire klokken luiden. Vervolgens wordt er wat heen en weer gekibbeld in de media. Het beeld over de “Vlaming” en de “Waal” blijft hangen en ondertussen vergeet iedereen waar die netelige kwestie nu weer juist over ging. Maar de dagelijkse realiteit functioneert niet op deze manier. Al de inhoudelijke maatschappelijke kwesties blijven bestaan en de keerzijde van de communautaire medaille is de verrotting van onze maatschappij. Onze politici zijn hieraan schuldig of plegen op zijn minst schuldig verzuim. Er is een waslijst aan maatschappelijke thema’s waarbij we op onze honger blijven zitten wat betreft een doeltreffend beleid: de economische crisis, werkloosheid, armoedebestrijding, asielbeleid, onderwijs, de tekorten in de zorgsector, de bodemloze put van het ministerie van Financiën, …

Dat er aanpassingen nodig zijn aan de fundamenten van onze instellingen is geen excuus om de reële problemen niet aan te pakken. Integendeel, de reële problemen die vereisen dat de institutionele structuren aangepast worden, zouden juist een incentive moeten zijn om zich constructief op te stellen om betere structuren uit te tekenen. In de plaats daarvan wordt er eens om de zoveel maanden een ceremoniële Mexican stand off georganiseerd.

Publiek belang verdedigen

Belgische politici spelen niet meer electorale spelletjes of zijn niet opportunistischer dan de politieke klasse in andere democratieën. Het is de combinatie van politiek-electoraal opportunisme en de maatschappelijke structuren die de twee landsdelen uit elkaar drijft, die ons in dit politiek moeras gedreven heeft. Om hier uit te geraken, zullen politici, zeer sterk tegen hun modus operandi in, hun eigen politieke agenda langs de kant moeten schuiven en het publiek belang daadwerkelijk nastreven. Dat zulke mentaliteitswijziging zich binnen enkele maanden zou voordoen is echter hoogst onwaarschijnlijk.

De politici van dit land hebben de burgers immers in de steek gelaten. Binnen enkele maanden worden we verwacht te gaan stemmen, maar wat zal dit opleveren? De vraag is wat de gewone mens aan deze verkiezingen kan hebben. Als we naar het stemloket trekken, moet er een reden zijn waarom we onze stem aan een partij of een persoon geven. We hebben nu al drie jaar mogen ondervinden dat er wel verkozen politici bereid gevonden werden om in een regering te stappen, maar niet om daar iets te verwezenlijken wat de maatschappij ten goede komt. Zoals het er nu dus uitziet, gaan we stemmen voor de leden van het Belgisch parlementair circus. Als het politieke klimaat niet verandert, wordt de stemplicht de belangrijkste reden om te gaan stemmen. Dit kan niet anders begrepen worden dan een misprijzen voor het politieke systeem van ons land. Een systeem waar zowel communautaire extremisten als gematigden hun rol in spelen.

Communautaire reflex overstijgen

Dit heeft hoegenaamd niets meer met de geest van democratie te maken. Om deze verkiezingen zinvol te maken, moet er dus een duidelijke politieke wil bestaan om de communautaire reflex te overstijgen en inhoudelijke en institutionele ingrepen voor te stellen die ons land in staat stellen om te functioneren. Is dit niet zo, dan heeft het geen enkele zin om politici democratische legitimiteit te verlenen.

Want, enkel wanneer het communautaire niveau overstegen wordt, kan er terug helderheid bestaan over de ideologische keuzes van politici. De schaal – Vlaanderen, Wallonië, Brussel, België – waarbinnen men wil opereren zegt niets over de manier waarop men de maatschappij inhoudelijk wil organiseren. In het kader van de historische budgettaire besparingen die ons te wachten staan en de cruciale maatschappelijke keuzes die daar aan vasthangen, is het dan ook zeer gevaarlijk om op basis van communautaire sentimenten vertegenwoordigers te verkiezen die een drastische invloed zullen hebben op onze toekomstige levensstandaard. Politici die ons geen helderheid kunnen bieden in dit debat zijn onze stem niet waard.