Bron: Flickr
Opinie - Wouter Hillaert & Seppe Malfait, Hart boven Hard

Moeten we onze grondwet niet eerst toepassen, voor we hem aanpassen?

dinsdag 21 mei 2019 15:54
Spread the love

De regering-in-lopende zaken heeft elf grondwetsartikels open verklaard voor herziening in de volgende legislatuur. Fijn dat premier Michel en co dan toch openingen maken voor een klimaatwet, meer persvrijheid of extra rechten voor mensen met een handicap.

Maar alle partijpolitieke stennis waarmee ook deze grondwetswijziging weer gepaard zal gaan, staat in schril contrast met hoe onachtzaam de federale en de Vlaamse regering zijn omgegaan met onze al bestaande grondrechten. Waarom maken we ons meer zorgen om wat er in de grondwet komt, dan om wat er al in stáát?

Neem het mee open verklaarde Artikel 23, dat stelt dat ‘iedereen het recht heeft een menswaardig leven te leiden’. Dit jaar viert het zijn 25e verjaardag. Het garandeert elk mens in België het recht op arbeid, sociale zekerheid, bescherming van de gezondheid, behoorlijke huisvesting, een gezond leefmilieu, culturele ontplooiing … Artikel 23 is er dan ook eentje om heel erg trots op te zijn. Onze ‘verlichte waarden’ waarmee zo vaak geschermd wordt, zoals vrijheid en gelijkheid: daar staan ze concreet vertaald, zwart op wit.

Voor onze regeringen leek het meer een vodje papier. Michel I beloofde in zijn regeerakkoord van 2014 om de uitkeringen op te trekken tot de armoedegrens, maar dat plan bleef dode letter. In de gezondheidszorg werd ruim 2 miljard bespaard, terwijl ereloonsupplementen en de prijzen van geneesmiddelen verder stegen. De taxshift viel negatief uit voor de armste 20 procent, terwijl het armoederisico bij werkende mensen verder klom. Kinderen uit oorlogsgebieden worden vandaag zelfs gevangen gezet. Is dat hoe we het recht op een menswaardig leven begrijpen?

Vlaams minister Liesbeth Homans zou de kinderarmoede in Vlaanderen halveren – ‘reken mij daar maar op af’ – maar wat in Canada wel lukt, blijkt in Vlaanderen louter grootspraak: de kinderarmoede verdubbelde de voorbije tien jaar tot 14 procent. Ook ons klimaatbeleid is zwaar gebuisd, bleek gisteren nog maar eens uit een rapport van European Climate Foundation. En op cultuur werd intussen bespaard, zowel in Vlaanderen als federaal. Hogere studies, de bus nemen, de elektriciteitsfactuur: al die basisrechten en -voorzieningen werden zoveel duurder dat ze meer en meer mensen uitsluiten.

Willen de komende regeringen de grondwet echt eer aandoen? Dan schrijven ze artikel 23 in hun regeerakkoorden in als toetssteen, in plaats van het artikel zelf te herschrijven. Schotland, Finland en Frankrijk deden het al inzake huisvesting: een resultaatsverbintenis toekennen aan het recht op wonen. In plaats van de huidige flauwe inspanningsverbintenis in onze grondwet willen wij concrete maatregelen zien op de vraag: hoe zullen wij ieders recht op een menswaardig leven realiseren?

Burgerbeweging Hart boven Hard helpt graag een handje. Onze 23 antwoorden, in de vorm van 23 concrete alternatieven, hebben we met iVOX afgetoetst bij een representatief staal van de Belgen. Hun antwoorden vegen elke discussie over draagvlak aan de kant: bijna allemaal overtuigen ze minstens een meerderheid van de bevolking, en sommige tot 90 procent: 88 procent wil 200 km² extra bos, 87 procent wil een hoger minimumloon- en pensioen, 94 procent wil gecontroleerde prijzen voor medicijnen, 70 procent wil meer controles op discriminatie.

Hoe we dat kunnen betalen? Simpel, met een rechtvaardige fiscaliteit. Ruim negen op tien Belgen staat achter een strengere aanpak van de belastingontduiking naar belastingparadijzen, waardoor onze staatskas nu jaarlijks 15 à 20 miljard euro aan extra inkomsten misloopt. Voeg daar een progressieve vermogensbelasting (83 procent) en een Europese minimumbelasting op vennootschappen (84 procent) aan toe, en het recht op een menswaardig leven voor iedereen is perfect realiseerbaar.

Dit zijn geen loze of naïeve kreten. Ze baseren zich op de grondwet. Wat houdt de komende regeringen tegen om aan die grondrechten in Artikel 23 een resultaatsverbintenis te koppelen?

In oktober deden Hart boven Hard en zestig middenveldorganisaties al zo’n oproep in De Standaard. “Artikel 23 is een sterke tekst”, schreven we toen. Die sterke tekst behoeft geen aanpassing, maar toepassing. Afgelopen zondag kwamen daar in Brussel ook nog eens 20.000 Belgen voor op straat, in de mars Right(s) Now voor het klimaat en sociale rechten voor iedereen.

En volgende zondag zou iedereen vanuit die vraag zijn bolletje rood moeten kleuren: hoe garandeert onze samenleving voor iedereen, los van inkomen of achtergrond, een menswaardig leven? Wat elke ouder zich bij een geboorte wenst voor zijn of haar kinderen, hoe voorzien we dat ook maatschappelijk? Dát is de inzet van de komende verkiezingen: hoe Artikel 23 echt wáármaken, in plaats van enkel aan te passen?

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!