Als je een beetje het nieuws volgt – en wie doet dat niet op een paar weken voor de ‘Moeder aller verkiezingen’ ? – word je zowat overstelpt met een stortvloed aan nieuws, propaganda, al of niet subliminale boodschappen via krant, tv, sociale media, advertenties, politieke cartoons, billboards… of godbetert, Karrewiet. Je moet opletten dat je je leven niet laat “koloniseren” door het nieuws, zoals een stuk in de Guardian het onlangs uitdrukte.
Elke dag wordt er wel een ander ‘campagnethema’ gelanceerd, vooral door analisten en commentaarschrijvers bij kranten (& op tv), en wordt er naar hartelust aan framing van partijen en politici gedaan, niet alleen door spin doctors & sociale media-teams van die partijen, maar welzeker ook door diezelfde analisten en andere leden van het “Commentariaat”. Het zijn topdagen voor Brinkie, Carl & co.
Of ze beginnen elkaar na te praten, dat kan ook, bv. als het gaat over de framing van Groen als een ‘belastingpartij’, wat nu blijkbaar en vogue is, of over draagvlakken her en der. De ene analist werkt al wat meer op de zenuwen dan de ander – het specimen dat dit weekend in Jambon “premier-materiaal” zag, schoot wat mij betreft alvast de hoofdvogel af (en niet omdat alternatieven zoals Beke of Rutten zoveel aantrekkelijker zouden zijn). Het volk krijgt de leiders die ze verdienen, heet het soms. Voeg daar maar een stuk of wat van de analisten aan toe.
De campagne-issues die de afgelopen maanden aan bod kwamen zijn ondertussen genoegzaam bekend (klimaat, koopkracht, onderwijs, migratie, seksueel geweld, justitie … ) en wijzen bijna allen, rechtstreeks of onrechtstreeks (via beschikbare overheidsmiddelen), op een impasse (van) (of minstens enorme polarising rond) ons globaal economisch systeem, en de (on)rechtvaardigheid & ‘externaliteiten’ die ermee samengaan. Iets wat al een tijdje ook in het zogenaamd welvarende ‘Noorden’ duidelijk wordt. Ook sectoren en issues die maar zijdelings in het nieuws geraken, zoals de onderbemande zorgsector, of de toenemende burnout in de samenleving, wijzen op een gelijkaardige (dieperliggende) crisis. Migranten die op de Middellandse Zee verdrinken, of transmigranten in het Noordstation kunnen de modale Vlaming dan weer blijkbaar geen ruk schelen, of het zou moeten zijn als er een indianenverhaal over ‘vieze tropische ziekten’ opduikt in het Laatste Nieuws.
Er zijn twee kampen over hoe we die “crisis” (waar het met zijn allen min of meer over eens zijn) moeten bekampen, en eerlijk gezegd, ook al levert bv. De Standaard een mooie inspanning om ideologische opponenten bijeen te brengen, vraag is maar of die twee kampen (en toekomstvisies) überhaupt met elkaar te verzoenen vallen. Ik heb alvast mijn twijfels. Tweets volgen van politici die tot de ‘overzijde’ behoren, om zogezegd uit mijn ‘bubbel’ te geraken, komen mijn humeur ’s morgens alvast niet ten goede.
Mijn weekendkrant maakte dat spagaat nog maar eens ten overvloede duidelijk: in de economiekatern op zaterdag zag ik eerst een resem hoofdeconomen van grootbanken twee pagina’s lang jeremiëren over de risico’s die er nu blijkbaar bestaan voor economische groei wereldwijd, terwijl het op de pagina erop over de lange termijn ging – waarbij we op de een of andere manier moeten geraken bij een “zero-carbon” maatschappij in 2050. Datzelfde spagaat zie je ook op politiek vlak (met nog een scheut cynisme erbovenop).
Maar het is natuurlijk wel “topentertainment” om een en ander te volgen, deze aanloop naar de zogenaamde ‘hoogmis van de democratie’, toch voor de Houellebecq die in velen onder ons (van een zekere leeftijd) schuilt. BDW doet zich naar goede gewoonte weer voor als een soort plechtige communicant, zijn typische “act” als de verkiezingen eraan komen, Gwendolyn werkt naar even goeie gewoonte op mijn systeem zoals allicht geen ander politicus dat kan (en daar hoeft ze echt haar handen niet enthousiast voor in de lucht te gooien), en zo kan ik nog wel even doorgaan. Het entertainmentgehalte van een en ander heeft wel zijn grenzen, zo word ik bijna fysiek onpasselijk van de hypocrisie en het cynisme waarmee vooral rechts zijn boodschappen aan de man of vrouw brengt in advertenties en dergelijke. En bij ons in de streek zie ik sowieso wat te veel “Doen’d’ers” affiches naar mijn ‘goesting’ (de ‘d’ is bedoeld om voor de volkse Westvlaamse noot te zorgen). Nogal wat N-VA’ers zien er op affiches zoals wel vaker een beetje papperig uit in hun gezicht. Viel me vroeger ook al op bij een bepaalde studentenpopulatie in Leuven : )
Ik las dit weekend overigens, in een analyse in de krant, dat de campagne niet echt ‘los’ komt. Waar die analist dat vandaan haalde, weet ik niet, want nogal wat bevolkingsgroepen en-sectoren zijn de afgelopen maanden op straat gekomen, al of niet op luidruchtige wijze. En de rest is wel aan het staken op tijd en stond, of op een andere manier de boel aan het platleggen. Als die campagne dus niet echt ‘los’ komt, zal het alvast niet aan “de mensen” gelegen hebben. Wat wel zo is – maar daar hoorde ik die analist niet over – is dat 75 % van de mensen in Europa, volgens onderzoek, geen vertrouwen meer zouden hebben in één of meerdere (politieke of economische) niveaus (bij ons zou dat dan betekenen: in Vlaanderen, België, Europa, en/of het globaal economisch systeem). Als dat klopt, kun je ervan op aan dat verkiezingsresultaten alle kanten gaan uitschieten.
Ondertussen blijven we wél topvoetbal kijken, in de Champions League of in de nationale playoffs, ook al weten we met zijn allen dat het spelletje door en door gecommercialiseerd (of erger) is. Er is geen geld voor armoedebestrijding, om de zorgsector voldoende te bemannen, of om pakweg WHO voldoende te financieren om de Ebola-outbreakrespons althans op financieel vlak voldoende te ondersteunen. Maar Kevin de Bruyne (of in een andere sector, Robert “Iron Man” Downey jr) et al zien hun loon (of wat daarvoor doorgaat) wel aardig aantikken. Mocht je eraan twijfelen, ik mag Kevin en andere Kompany’s graag tegen een balletje zien trappen, daar gaat het niet over. Maar hun ‘marktconforme’ vergoeding is, om maar eens een uitdrukking te bezigen waar een bepaald soort rechts het patent meent op te hebben, ‘de schaamte voorbij’. Hoor je rechts niet over. Moeten we blijkbaar maar blijven accepteren, terwijl honderden miljoenen mensen voor een hongerloon moeten werken op deze wereld.
Ik blijf rabiaat voorstander van de stemplicht, omdat ik op de een of andere manier blijf geloven dat als je een en ander aggregeert, je uiteindelijk toch een soort totaalresultaat krijgt, waarmee politici min of meer aan de slag kunnen, al gaat het dan maar om een imperfecte momentopname. Iedereen heeft dan toch één keer per 4, 5 jaar minstens de mogelijkheid gehad om zijn of haar inbreng te doen.
Het is duidelijk dat zowat iedereen nu beseft, bewust of onbewust, dat het hele economische systeem in crisis is. Helaas bestaat grote onenigheid over het waarom van die crisis, en dus ook wat er aan verholpen kan worden. En eigenlijk begrijp ik ‘rechts’ ook wel een (klein) beetje. Gezien de interdependentie die tussen de respectieve politieke/governance en economische niveaus bestaat, is het soms erg moeilijk om te geloven dat een menselijker samenleving en economie überhaupt mogelijk zijn, bij ons en elders, in de (meedogenloze) globale economie die we kennen. En toch moeten we dat geloven, want het alternatief (“realisme”) leidt niet alleen tot een wereldwijde sociale en politieke puinhoop, maar ook tot de destructie van de planeet – toch als habitat voor de mens. Om van de biodiversiteit maar te zwijgen. We moeten dus geloven (of minstens hopen, via een zogenaamde ‘leap of faith’) dat Greta Thunberg, Extinction Rebellion en andere Hart boven Hard-manifestaties uiteindelijk voor een wereldwijd sociaal en ecologisch “tipping point” zullen zorgen. Liefst voor alles helemaal om zeep is. En dat we elk, in onze eigen omgeving, organisatie en ook op straat, een beetje kunnen bijdragen tot dergelijk kantelmoment op weg naar een post-kapitalistisch economisch systeem ( laat ons niet rond de pot draaien).
Ik steek niet onder stoelen of banken, dat dergelijk ‘geloof’ voor minstens sommigen onder ons eerder grenst aan de moed der wanhoop. Zeker als we al een beetje van leeftijd zijn, en beseffen dat dit globale economische systeem er niet zomaar gekomen is, maar wel degelijk (deels) beantwoordt aan hoe wij, mensen, in elkaar zitten. We zijn dan misschien geen ‘homo economicus’, het omgekeerde zijn we ook niet echt, vrees ik. Anders zaten we nooit met de wereldwijde zooi die we nu zien.
Maar goed, het zogenaamd realistische “alternatief, nl. het verderzetten van neoliberale recepten in een wereld waarin neoliberalisme al een tijdje morsdood is (met nog een scheut fascisme er bovenop als het een beetje tegenzit), slaat ook helemaal nergens op, vrees ik. Dat werkt hoogstens nog een jaar of 5. En uiteindelijk blijven alleen verliezers over.
Voor die keuze staan we dus met zijn allen, op 26 mei.
Succes ermee.
