Dr. Peter Grinspoon, eerstelijnsarts in een kliniek van een achterstandswijk in Boston en docent aan Harvard Medical School.
Opinie, Samenleving, België -

Medicinale cannabis vs opiaten als pijnbestrijder

Chronische pijn tiranniseert veel Belgische levens. Het artseninstrumentarium om de veelvoorkomende kwaal op een gepaste manier te lijf te gaan, is veelal ontoereikend.

dinsdag 9 april 2019 12:41
Spread the love

Hoewel wetenschappelijk onderzoek maar beperkte bewijzen levert[1] waaruit blijkt dat opioïden goede chronische pijnbestrijders zijn, worden opioïden in de artsenpraktijk bij een groot aantal gevallen ingezet. Maar dat wil niet zeggen dat de pijnklacht verdwijnt.

Bovendien brengen de gebruikte medicijnen verschillende belemmerende nevenwerkingen met zich mee. Opioïden bemoeilijken de ademhaling, leiden tot orgaantoxiciteit, zorgen voor constipatie, transformeren de zieke in een zombie en kluisteren deze aan zijn zetel of bed. Het mag duidelijk zijn dat veel mensen omwille van deze belastende neveneffecten hun levenskwaliteit, samen met hun toekomstbeeld, ingrijpend negatief zien veranderen. Vaak zijn depressieve en/of angstige klachten het resultaat.

Efficiëntere pijnstillers

Uit deze patstelling volgt dat onderzoekers en artsen op zoek blijven naar efficiëntere pijnstillers met een beter neveneffectenprofiel. En waarlijk het middel blijkt te bestaan! Tenminste, volgens wetenschappers leverde onderzoek overtuigend bewijs[2] om dit te stellen. Eureka, denkt u wellicht, verspreidt de Blijde Boodschap. Maar zo simpel blijkt het dan ook weer niet te zijn. De impasse is betreurenswaardig, totaal absurd en leidt tot vele frustraties bij menig patiënt!

Het is namelijk zo dat het lot bepaalt of iemand al dan niet het pijn verminderend middel ter zijne beschikking krijgt of niet. Vergis u niet, kandidaat pijnlijders hoeven zich niet bij één of andere obscure of officiële instantie op een lijst te zetten, waarna een onschuldig algoritme de gelukkigen die het middel mogen proberen uitkiest. Mocht u denken dat een dergelijke handelswijze een onmenselijke houding ten aanzien van de pijnpatiënten zou zijn, zal men u wellicht met uw empatisch vermogen feliciteren. Doch de werkelijkheid is minstens even cru! Het is namelijk zo dat het wettelijk kader van een geografisch gebied bepaalt of de chronisch zieke het middel al dan niet mag gebruiken.

Medicinale cannabis

Het middel, in België nog steeds verboden, is medicinale cannabis (MC). Ons wettelijk kader verbant MC naar het verdomhoekje van de illegaliteit waardoor Belgische pijnlijders er niet over kunnen beschikken. Maar in een snelgroeiend aantal andere landen kan MC, met goede resultaten, als pijnbestrijder ingezet worden. Zo zijn er in de VS reeds 34, van de 50, staten die MC gelegaliseerd hebben en waarbij chronische pijn de meest voorkomende indicatie is waarvoor artsen MC aanbevelen.

Een van deze staten is Massachusetts waar dr. Peter Grinspoon als eerstelijnsarts, in een kliniek van een achterstandswijk te Boston, actief is. Daarnaast werkt hij als docent aan de Harvard Medical School. Hij schrijft MC bij verschillende medische indicaties voor. Als top 3 noemt hij (1) chronische pijn (2) angst (3) slaapproblemen.

Waar artsen in België niet op MC als mogelijke pijnbestrijder kunnen rekenen, stelt Grinspoon dat MC de pole position bij het bestrijden van chronische pijn[3] moet krijgen. Zoals hierboven reeds gesteld zijn de wetenschappelijk bewijzen om opioïden als eerste keuze te gebruiken niet navenant. Bij langdurig gebruik[4], van opioïden neemt de bewezen effectiviteit trouwens verder af, terwijl de neveneffecten blijven.

Volgens Grinspoon heeft het overmatig voorschrijven – wat afgelopen jaren tot een regelrechte catastrofe met zeer veel dodelijke slachtoffers in de VS en Canada leidde – van deze middelen vooral te maken met fantastische reclame en druk vanuit de farmaceutische industrie op de artsen. Volgens hem is MC een veel betere chronische pijnbestrijder en daarenboven is het veel veiliger. In zijn praktijk melden patiënten af en toe een ongewilde high die MC bij hen veroorzaakt, maar dan is het vooral zaaks om een andere cannabis variëteit, met een hoger CBD[5]-gehalte te proberen. Het hogere CBD-gehalte compenseert namelijk de psychoactieve werking van THC[6] bij MC. Via trial and error komen de patiënt en de arts uiteindelijk meestal bij een MC variëteit die goed, zonder storende neveneffecten, werkt.

Stille epidemie van opioïdengebruik

In België volgt het Riziv met argusogen de toename van het opioïdengebruik bij chronische pijn. Ze wijst onder andere op de gevaren van het langdurig gebruik voor het individu en de kostprijs ervan voor de samenleving[7]. Bij onze Noorderburen spreken ze zelfs van een stille epidemie en schat men het aantal langdurige opioïdengebruikers op 200.000[8].

Opmerkelijk genoeg stelt men bij verschillende onderzoeken vast dat wanneer chronische pijnlijders, die opioïden gebruiken, MC opstarten een significant deel van hen, hun opioïdengebruik sterk kan reduceren of zelfs helemaal stoppen[9]. Hun pijn verdwijnt, of vermindert aanzienlijk, samen met de frustrerende en verlammende neveneffecten van de opioïden. Uit ander onderzoek blijkt dat in staten waar MC legaal is het aantal voorschriften voor opioïden sterk terugvalt en er minder dodelijke overdosissen met opioïden zijn[10].

Door bovengenoemde gegevens te beschouwen is het moeilijk te begrijpen dat MC niet vaker de pole position krijgt die Grinspoon MC toekent. Volgens de arts heeft dit te maken met twee diametraal tegenover elkaar staande narratieven die (medicinale) cannabis beschrijven.

De eerste narratief stelt dat cannabis zeer verslavend is, schizofrenie veroorzaakt en geen therapeutische effecten bezit. Deze verhaallijn is zeer oud en verliest iedere dag van zijn aantrekkingskracht bij een toenemend aantal artsen. Toch is deze narratief paradoxaal genoeg op sommige plaatsen, zoals in België, nog steeds springlevend. De tweede narratief, dat op uitgebreid onderzoek voortborduurt, stelt dat cannabisgebruik (1) voor de gemiddelde volwassene niet zo gevaarlijk is en (2) verschillende therapeutische effecten heeft en (3) wanneer men het vergelijkt met andere medicijnen die artsen veel voorschrijven een relatief veilig middel is, het leidt bijvoorbeeld niet tot orgaantoxiciteit of een dodelijke overdosis.

Artsenopleiding eveneens schuldig

Hoewel het onmogelijk lijkt dat op hetzelfde moment zulke twee verschillende stellingen naast mekaar bestaan, is het niet anders. Grinspoon wijst in de eerste plaats naar een enorm probleem bij de Amerikaanse overheidsorganisaties die het farmaceutisch onderzoek bepalen en het onderzoek met MC reeds decennialang manipuleren. Ze doen dit vooral door fondsen vrij te maken voor onderzoek dat bijna uitsluitend de mogelijke schade van MC wil aantonen.

Grinspoon: “De VS hebben de laatste veertig jaar miljarden dollars geïnvesteerd in tig onderzoeken om de schadelijkheid van MC aan te tonen en ze kwamen niet verder dan te stellen dat adolescenten het beter niet als recreationele drug moeten gebruiken. What a waste of money! Voorts is de artsenopleiding eveneens schuldig aan de gebrekkige kennis betreffende de therapeutische effecten van MC. “Tijdens mijn opleiding als arts kreeg ik niets of weinig nuttigs over het endocannabinoïdensysteem[11] en de mogelijkheden van MC gedoceerd. “Textbooks were rediculous”, herinnert hij zich.

Daarenboven begrijpt hij niet hoe de Amerikaanse artsen de huidige situatie, waarbij het endocannabinoïdensysteem, een zeer belangrijk neurotransmittersysteem, slechts in 13 procent van de medische scholen onderwezen wordt, blijven verdragen. “There is no excuse what so ever”, roept hij verontwaardigd uit!

Eigenteelt

Zelf is de eerstelijnsarts een groot voorstaander van eigenteelt van MC. Op deze manier kan de patiënt zelf, of via een mantelzorger of cannabis social club zijn eigen medicijn telen. “Het geeft de patiënt vrijheid, onafhankelijkheid en bovenal wordt MC door middel van eigenteelt betaalbaar. Vanzelfsprekend noodzaakt deze productiewijze enige apparatuur en deskundigheid waardoor het niet voor iedereen een optie is. Maar er bestaan patiënten-coöperatieven die deze belemmeringen ongedaan maken.”

Wanneer hij te horen krijgt dat de Belgische overheid tot nog toe de therapeutische effecten van MC niet erkent en patiënten hierdoor geen MC kunnen verkrijgen, reageert de arts geërgerd. Grinspoon: “Stellen dat MC geen therapeutische effecten heeft, is een positie die je twintig jaar geleden kon verdedigen. Vandaag is dit niet langer het geval. Mensen die dit blijven beweren houden geen rekening met de vele onderzoeken en/of patiëntenfeedback waaruit de therapeutische effecten blijken. Meer en meer isoleren deze ontkenners zichzelf van de groeiende groep medische beoefenaars die de medische werking van MC niet alleen erkent maar er eveneens mee te werk gaat. En dit ten voordele van de patiënt!”.

Afsluitend richt Peter Grinspoon zich naar zijn Belgische collegae die MC als medicijn zouden willen uitproberen. “Ten eerste is MC zeer weinig toxisch. De kans is dus vrij groot dat wanneer u als arts een ander medicijn voorschrijft, dit laatste toxischer is. Iedere arts weet dat het voorschrijven van het minst toxische product de voorkeur moet genieten! Ten tweede, zal je als arts naarmate je MC als medicijn voorschrijft een beter begrip van de werking van MC krijgen waardoor je minder angstig zal zijn om het te gebruiken. Ten slotte doet u er als arts goed aan om de onderzoeken met MC op te volgen waardoor u meer actuele kennis vergaart.” 

De auteur van dit artikel schreef het boek ‘Medicinale cannabis. Meer dan een medische kwestie.’ Het verscheen eind oktober 2018 bij Garant (ISBN 9789044136364). Het telt 333 blz. en kost 35 euro.

Bronnen:

[1] https://www.cm.be/professioneel/pers/persberichten-2018/verontrustende-toename-langdurig-gebruik-zware-pijnstillers

[2] https://www.nap.edu/catalog/24625/the-health-effects-of-cannabis-and-cannabinoids-the-current-state

[3] Wellicht zal medicinale cannabis niet zou goed werken bij acute pijn. Denk bijvoorbeeld aan een botbreuk.

[4] Meer dan 3 maanden

[5] Canabidiol is een van de meer dan 100 fytocannabinoïden die de cannabisplant telt. Cannabidiol is niet psychoactief

[6] Tetrahydrocannabinol is een andere fytocannabinoïde dat vooral bekend is voor zijn psychoactieve werking. Doch het is een belangrijk element bij pijnbestrijding met MC.

[7] https://www.riziv.fgov.be/nl/publicaties/jv2017/themas/Paginas/opioiden.aspx

[8] https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2278724-een-stille-epidemie-ruim-200-000-langdurige-opioidengebruikers.html

[9] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28372506 en https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28945457

[10] www.nursingoutlook.org/article/S0029-6554(17)30286-5/pdf

[11] Het endocannabinoïdensysteem is een zeer verspreid systeem dat in zeer veel verschillende biochemische en fysiologische processen in het menselijk lichaam actief is. Het is in dermate veel processen actief dat de Journal of Neuroendocrinology in mei 2008 haar uitgave Here, there and everywhere: The endocannabinoid system als titel meegaf.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!