Wij, docenten en onderzoekers werkzaam aan de Nederlandse universiteiten, hogescholen en onderzoeksinstituten, zijn verontrust en gealarmeerd over de recente activiteiten en uitspraken van de politieke partij Forum voor Democratie (FvD) en partijleider Thierry Baudet.
Met deze brief geven wij gehoor aan het recente bericht van de minister van Onderwijs. Zij heeft haar verontwaardiging uitgesproken over Baudets ‘verdacht maken’ van de universiteiten en heeft opgeroepen tot het beschermen van de academische vrijheid. Hiermee voegen wij ons ook bij studenten, academici en onderwijzers die al eerder hun zorg om het standpunt van Baudet en de FvD met betrekking tot scholen en universiteiten hebben uitgedrukt.
In zijn speech na de verkiezingen vorige week dinsdag, heeft Baudet gezegd dat ‘wij’ en ‘onze boreale wereld’ worden ‘kapotgemaakt’ en ‘ondermijnd’ door ‘onze universiteiten, onze journalisten, door de mensen die onze kunstsubsidies ontvangen en die onze gebouwen ontwerpen’. Zo creëert Baudet een samenzwerings-achtige sfeer waarin academici, journalisten, kunstenaars en architecten verdacht worden gemaakt en zelfs à priori schuldig worden bevonden aan het ‘kapotmaken’ van zijn ideale samenleving. Op deze manier worden wetenschappers en opiniemakers als vijand van de bevolking geportretteerd.
Het is tegen de achtergrond van een dergelijke samenzweringstheorie dat Baudet alle kennis over klimaatverandering aan de kant kan schuiven als religieuze ‘afgoderij’ en ‘manie.’ Dit stelt Baudet ook in staat om een selectieve en inaccurate alternatieve geschiedenis van Nederland en Europa voor te stellen – een geschiedenis die draait om een mythologische witte Europese oerbewoner – zonder acht te slaan op wetenschappelijke kennis.
Deze uitspraken zijn vooral zorgwekkend omdat de FvD pogingen onderneemt om Baudets retoriek in praktijk te brengen – zo heeft de partij een ‘meldpunt indoctrinatie op scholen en universiteiten’ geopend, en vraagt zij individuen om ‘vooringenomen toetsen, politiek gekleurde examenvragen, eenzijdige lesboeken, oikofobe projecten en partijdige docenten’ te rapporteren.
Aangezien Baudet klimaatwetenschap afwijst en een alternatieve geschiedschrijving op basis van nationale trots propageert, is het duidelijk dat dit initiatief niet werkelijk is geïnteresseerd in het verminderen van vooringenomenheid aan universiteiten en scholen. Het lijkt de FvD eerder te gaan om het selectief diskwalificeren van kennis die niet bij het eigen politieke en ideologische programma aansluit.
Dit gebeurt terwijl een onlangs door het KNAW ondernomen nationaal onderzoek naar academische vrijheid heeft geconcludeerd dat er geen gevaar is voor zelfcensuur door een gebrek aan diversiteit in politieke perspectieven. Dit rapport toonde juist aan dat de grootste potentiële bedreiging van academische vrijheid bestaat in politieke en economische belangen die juist extern zijn aan de universiteit.
Recente internationale voorbeelden laten zien hoe universiteiten en de academische vrijheid worden bedreigd door de opkomst van populistisch-rechtse politiek. Van Bolsonaro in Brazilië tot Trump in de VS, van Orban in Hongarije tot Erdogan in Turkije. Lijsten van ‘verdachte’ academici, het publiekelijk in diskrediet brengen van wetenschappelijke kennis en politieke aanvallen op financiering van onderwijs en onderzoek, worden gebruikt om de ruimte voor kritisch debat te vernauwen, minderheden en vrouwen verder te marginaliseren en de macht van de eigen partij te consolideren.
Dit is waarom wij als wetenschappers waakzaam zijn en een vergelijkbare ontwikkeling in Nederland met een duidelijke boodschap beantwoorden: onze samenleving zal geen enkele politieke inperking op de vrijheid tot kritisch academisch onderzoek en onderwijs accepteren.
Werkt u aan een hogeschool, universiteit of onderzoeksinstituut in Nederland en wilt u uw naam aan de lijst toevoegen, stuur dan een e-mail naar bezorgdeacademici@gmail.com.
