In het grootste corruptieschandaal van de Braziliaanse geschiedenis, dat Java Lato (Carwash) wordt genoemd, is nu ook voormalig president Michel Temer aangehouden. De gewone Braziliaan kijkt er niet echt van op. Hij was reeds de minst populaire president ooit, met opiniepeilingen die nooit boven de tien procent gingen en dikwijls nog lager dan vier procent. President werd hij zelf niet door verkiezingen maar door het afzetten van president Dilma Rousseff, die hij als vice-president opvolgde voor de rest van haar mandaat.

Temer is leider van de partij PMDB, op papier een liberale centrumpartij, in werkelijkheid rechts conservatief. Net als de meeste politieke partijen in Brazilië is het een amalgaam van politici die om electorale redenen samenwerken in een partijstructuur die nauwelijks enige ideologischer samenhang heeft, met uitzondering van de wil om regeringsmacht te veroveren – voor eigen gewin.

De enige politieke partij met een consistente ideologie is de linkse Arbeiderspartij PT van voormalige presidenten Lula en Rousseff. Temer vormde een verkiezingscoalitie met de PT voor de presidentsverkiezingen van 2014 en werd zo vice-president, een functie die hij op eigen kracht nooit behaald had.

Verwonderlijk is zijn aanhouding niet. Hij is zelfs al veroordeeld voor bepaalde corruptiefeiten. Dat vonnis dat naast een gevangenisstraf ondermeer inhield dat hij zich 8 jaar lang geen kandidaat kan stellen voor een politiek mandaat werd echter tot nu niet uitgevoerd omdat hij als vice-president en president politieke onschendbaarheid genoot.

De Braziliaanse media (en in hun kielzog ook de buitenlandse) stellen het nu voor alsof hij wordt aangehouden in de context van hetzelfde onderzoek Lava Jato dat ook presidenten Lula en Rousseff heeft vervolgd. Dat klopt niet. Rousseff werd niet afgezet op beschuldiging van corruptie maar wegens beweerde overtredingen van de begrotingswetgeving. Zij had voorziene inkomsten in een vorig jaar geboekt om voor de verkiezingen de begrotingscijfers op te smukken. Het was een techniek die alle presidenten voor haar ook toepasten (en die in meerdere Europese landen waaronder België eveneens wordt gebruikt).

Lula werd veroordeeld voor het aanvaarden van een luxe-appartement aan zee in ruil voor gunstige behandeling van een groot bouwbedrijf voor bouwcontracten bij Petrobras, de nationale petroleummaatschappij. De bewijslast was flinterdun, gebaseerd op één getuigenis van een persoon die zelf immuniteit genoot voor vervolging van corruptie in ruil voor amnestie. Die persoon getuigde alleen het eigendom, het gerecht kon niet aantonen dat het betrokken bouwbedrijf ooit enig voordeel had verworven van Lula. Het vonnis van 12 jaar werd internationaal veroordeeld als politiek vooringenomen, temeer omdat tientallen andere politici waartegen wel fysieke bewijslast bestaat nog steeds vrij rondlopen. 

Dat Temer nu wordt aangehouden is al evenmin een bewijs dat het Braziliaans gerecht onafhankelijk zou functioneren. Hij is geen bondgenoot van huidig president Bolsonaro – die overigens grote kans maakt om ooit zelf te worden aangehouden eenmaal hij geen president meer zal zijn. De aanhouding van Temer moet eerder worden gezien als een zoveelste interne afrekening binnen de politiek-economische elite waar loyauteit een onbestaand begrip is.

Temer heeft afgedaan, zijn taak is volbracht. Hij moest er voor zorgen dat Rousseff werd afgezet, zodat Lula kon worden aangehouden en gevangen gezet, waardoor hij niet kon deelnemen aan de presidentsverkiezingen, die hij volgens de peilingen ruim zou gewonnen hebben tegen Bolsonaro of eender welke andere kandidaat. De elite miskeek zich daarna wel aan hun eigen kandidaat, die de duimen moest leggen voor complete outsider Jair Bolsonaro.

Temer wordt reeds sinds 2009 genoemd in corruptieschandalen. Hij zou als volksvertegenwoordiger tussen 1996 en 1998 meer dan 304.000 euro smeergeld hebben aanvaard voor allerlei politieke gunsten aan het concern Camargo Correa. Hij zorgde er voor dat het bedrijf bouwcontracten bij de overheid kreeg zonder openbare offerte. Nog later ontvangt hij smeergeld voor contracten aan stratenaanleg in Araçatuba en voor de aanleg van spoorlijnen in Praia Grande.

Ook het bouwbedrijf Toyo Setal verklaart hem smeergeld te hebben betaald en geeft daarvoor opgenomen telefoongesprekken als bewijs aan de onderzoeksrechter. In 2015 ontvangt hij 1,5 miljoen euro van José Pinheiro, baas van bouwbedrijf OAS. Die deal brengt hem in problemen met andere leden van zijn partij, die hem verwijten hun deel voor zichzelf te hebben gehouden. Toen hij president werd na de afzetting van Rousseff benoemde hij zeven politici tot minister die zelf ook betrokken zijn in corruptieschandalen.