De klimaatjongeren eisen van de politieke wereld een bindend plan om tegen 2050 klimaatneutraal te zijn. Dat plan is er niet. Meer nog, op Europees vlak stemt de Vlaamse regering tegen ambitieuze doelstellingen en maatregelen op het vlak van hernieuwbare energie en energiebesparing. Recentelijk heeft Vlaanderen bovendien verhinderd om toe te treden tot de High Ambition Coalition, een groep van 26 landen, waaronder onze buurlanden, die zich engageren om de klimaatinspanningen te verhogen. Dat was wellicht voor de jongeren de spreekwoordelijke druppel, en daarom komen ze op straat.

Om het klimaat te redden moeten we volgens de klimaatexperten van de VN de opwarming van de planeet beperken tot 1,5°C. Onze regeringen willen maar gaan tot 2°C, en dat zijn dan nog maar gemakkelijke woorden.

Die halve graad Celsius, lijkt niet veel, maar is wel een essentieel verschil. Als we boven de 1,5°C gaan, overschrijden we een kantelpunt en beginnen de ijskappen af te smelten. Het gevaar bestaat dan dat de opwarming van de aarde zichzelf in stand gaat houden en compleet uit de hand loopt.

In dat scenario stevenen we af op beduidend meer extreme weersomstandigheden en worden delen van de aarde gewoon onbewoonbaar. Extreme droogtes, watertekorten, hittegolven en bosbranden aan de ene kant, hevige regenstormen en overstromingen aan de andere kant. Tot een half miljoen Europeanen zouden jaarlijks getroffen worden door overstromingen van rivieren en kustgebieden. Wereldwijd verwacht de Wereldbank 140 miljoen klimaatvluchtelingen tegen 2050, een veelvoud van wat we vandaag kennen.

De ernst en de urgentie is bij de politieke wereld precies nog niet echt doorgedrongen. Om de opwarming te beperken tot 1,5°C mogen we met zijn allen op deze planeet nog maar 420 gigaton koolstofdioxide (CO2) uitstoten. Aan het huidig tempo is dat binnen tien jaar al opgebruikt (met 50 procent zekerheid). Dat betekent dat de uitstoot van CO2 snel en drastisch naar beneden moet. Helaas nam de CO2-uitstoot vorig jaar opnieuw toe! Het gaat dus helemaal in de foute richting.

Willen we een leefbare planeet dan moet de wereldwijde uitstoot tegen 2030 met meer dan de helft naar omlaag en tegen 2050 moeten we volledig klimaatneutraal worden.

In Vlaanderen zijn de vijf belangrijkste bronnen van CO2 uitstoot in volgorde van belangrijkheid: industrie, energie, transport, huishoudens (woningen) en landbouw. Op elk van die terreinen zijn de ambities en inspanningen van de Vlaamse regering gewoon ondermaats.

De industrie is goed voor bijna 30 procent van de uitstoot. Dat aandeel is sinds 2009 gestegen. De Vlaamse overheid heeft geen enkel ernstig plan om de industrie aan te zetten op weg naar klimaatneutraliteit.

Qua energiebevoorrading is het zowaar nog erger. Die is in ons land zo goed als volledig in privéhanden. De overheid kan hier dus geen ambities hebben omdat ze aan de sector praktisch niets te zeggen heeft. Dat is onlangs nog pijnlijk gebleken bij het uitvallen van kernreactoren met een mogelijk energietekort als gevolg. Engie is eigenaar van Electrabel, de grootste energieproducent en -leverancier in België. Van die groep weten we dat die een grote rol heeft gespeeld in het dwarsbomen van een versnelde ontwikkeling van hernieuwbare energie op Europees niveau. De overheid staat er bij en kijkt er naar. Op dit moment is amper 8 procent van de energiewinning in België hernieuwbaar. Beschamend. De energiewinning is te belangrijk om over te laten aan spelers die enkel uit zijn op winst. Omwille van het klimaat moet de energieproductie opnieuw onder democratische controle komen, beheerd door de (lokale) overheid of door coöperaties, burgerinitiatieven, …

Het transport is verantwoordelijk voor ongeveer een vijfde van de koolstofemissie. En wat zien we? Jaarlijks gaat er 4 miljard naar de subsidie van bedrijfswagens, terwijl de NMBS en Infrabel zo’n 3 miljard moeten besparen. Van klimaatambitie gesproken. Van een plan om bijvoorbeeld tegen 2030 enkel nog emissievrije wagens toe te laten, geen sprake, laat staan van een grootschalig investeringsplan voor openbaar vervoer.

Ook het woonbeleid faalt in het licht van de klimaatdoelstellingen. Vandaag is 90 procent van de Vlaamse woningen matig tot slecht geïsoleerd. Om ze tegen 2050 voldoende energiezuinig te krijgen, moet er jaarlijks 2,5 procent van de bestaande woningen gerenoveerd worden. Nu halen we nog niet eens 1 procent. De overheid moet veel meer dan vandaag tussenkomen in de isolatiekosten en systemen voorzien waarbij de gezinnen die renoveren kunnen afbetalen in verhouding tot de bespaarde kosten op energie.

De landbouw tenslotte. Vlaanderen telt 6 miljoen varkens en 1,3 miljoen koeien. Om te voldoen aan het klimaatakkoord van Parijs moet 40 tot 80 procent van de broeikasuitstoot die verbonden is aan de veeteelt gereduceerd worden. Dat kan enkel door de veestapel te verkleinen. Dat houdt ondersteunende maatregelen in om die overschakeling mogelijk te maken. Maar aan de veestapel wil Schauvliege niet raken.

Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat Vlaanderen de toch al minimale Europese doelstellingen niet eens zal halen. We moeten geen tandje bijsteken, maar fors naar hogere versnellingen schakelen. De scholieren hebben dat goed begrepen en plaatsen onze regeringen voor hun verpletterende verantwoordelijkheid. Zij verdienen meer dan onze steun.

Dit artikel verscheen ook in Knack.