Naast de operationele kosten voor het gebruik van een vrachtwagen, trein of vliegtuig zijn er ook zogenaamde externe kosten: schade aan derden die niet gecompenseerd wordt. De Europese Commissie liet die externe kosten berekenen voor de hele transportsector, en het eindtotaal doet duizelen: de schade voor de EU bedraagt zo’n 1.000 miljard euro per jaar, of 7 procent van de economie.

De kosten komen vooral op rekening van milieuschade in de vorm van CO2-uitstoot, geluidsoverlast en luchtvervuiling, maar ook van ongevallen en fileleed. Het wegverkeer draagt in absolute termen de grootste kosten, goed voor driekwart van de hele sector.

Maatschappij betaalt

Uit de voorlopige resultaten blijkt dat die kosten niet worden gecompenseerd door de vervuiler, maar grotendeels opgehoest worden door de maatschappij, zowel voor vrachtwagens, schepen als vliegtuigen. Enkel treingebruikers betalen een relatief groter deel van de externe kosten die ze veroorzaken.

De studie wijst dan ook op de noodzaak aan een hogere taksen om de externe kosten te compenseren. Met name in de luchtvaartsector is het verschil groot: vliegmaatschappijen moeten geen BTW of brandstoftaksen betalen op kerosine.

“Ik ben enthousiast over deze studie: ze zal ons helpen bepalen waar we staan op het vlak van het ‘vervuiler-betaalt’-principe”, zegt Violeta Bulc, Europees Commissaris voor Transport. “Op basis hiervan kunnen we de juiste incentives en taksen bepalen om een eerlijk speelveld te creëren tussen de verschillende transportmodi.”

Vervuiler belasten, burger sparen

Voor milieu- en transportorganisatie T&E is het duidelijk dat de vervuiler moet betalen en dat daarom de brandstoftaksen flink omhoog moeten. Maar om steun te krijgen bij de bevolking moeten die hogere taksen gecompenseerd worden met een belastingverlaging op bijvoorbeeld loon.

“Vervuiling uit het Europese transport, files en geluid kosten ons nu 1000 miljard euro per jaar”, zegt William Todts, van T&E. “Een belangrijk deel van het antwoord is dat de vervuiler moet betalen, en niet de gewone burger. Eerlijkheid is cruciaal voor een groene belastinghervorming, en de beste manier om steun te krijgen is geld uit een brandstoftaks terug te geven in de vorm van belastingverlaging.”

Een aantal Europese regeringen denkt momenteel na over een luchtvaartaks. Vorig jaar nog riepen zeventien vooraanstaande economen op om btw te heffen op vliegtickets en vliegtuigbrandstof.