Zaterdag was het de beurt aan de vip’s om door de ruimtes van het nieuwe museum te schuifelen. Binnen liep ook minister Alexander De Croo rond en dat was te merken aan de veiligheidsmaatregelen.
Buiten deelden leden van het collectief No Name flyers uit aan de binnenstromende gasten. Daar op staat te lezen: “Welkom in ons nieuwe koloniale museum”. Op het grasveld voor de ingang werden kartonnen handjes geplant, symbool voor de wreedheid van het koloniale regime in Congo.
Kunsthistorica Anne Wetsi Mpoma is lid van het collectief No Name. “Het collectief is een samenwerking van verschillende andere collectieven en individuen die al lang rond deze thematiek werken”, zegt ze.
“Een koloniaal museum kan je niet dekoloniseren als je vertrekt van een beschermd gebouw waaraan niet geraakt mag worden. Het geld werd gebruikt om het gebouw te rehabiliteren. Door al dat geld in de architectuur te steken, werd het gebouw nog kolonialer dan het al was. Die architectuur is immers het grootste symbool van de koloniale gedachte.”
De geest van Leopold II
In 1897 organiseerde koning Leopold II op deze plaats het koloniale luik van de wereldtentoonstelling. Hier roofde hij mensen uit Congo om ze tentoon te stellen in een ‘human zoo’. Zeven Congolezen stierven aan een longontsteking door de barre omstandigheden waarin ze moesten leven. In 2013 ging het museum dat voortvloeide uit deze zwarte bladzijde van de Belgische geschiedenis dicht voor een lange renovatie.
Anne Wetsi Mpoma was lid van de G6, een groep experten uit de diaspora die geconsulteerd werden over de renovatie. “De consultatie werd niet goed aangepakt en dat is volledig de schuld van de instelling zelf. Een dekoloniaal museum bouwen is mogelijk, maar dan wel met de nodige middelen en een duidelijke visie vanaf het begin. Al bij de eerste contacten werd duidelijk dat die visie er niet was. Men wou de kool en de geit sparen. Men zette de ex-kolonialen op dezelfde hoogte als de mensen van de diaspora die heel kritisch zijn. Hoe kan je die twee groepen met elkaar vergelijken?”
Het museum bevat een schat aan geroofde kunstwerken uit Congo. Die collectie is zo rijk dat er telkens maar een heel klein deel wordt tentoongesteld. De rest zit verborgen in de kelders. Kan je met die geroofde kunst wel op een ethische manier een museum vullen in België, de ex-kolonisator?
Anne Wetsi Mpoma: “Daar heb ik mijn twijfels over. Je kan niet uitgommen wat er gebeurd is. De vraag is niet eens of we dat nu al dan niet moeten teruggeven aan Congo. De vraag is wel dat we moeten stoppen met alle rijkdom weg te sleuren uit Afrika. Diamanten, kobalt, koper en hout, dat we eens stoppen met dat continent te plunderen. Die kwestie was niet eens bespreekbaar. Volgens de specialisten die hier rondlopen is de huidige situatie in Congo volledig te wijten aan de politici daar. Als je zo weinig inzicht hebt in de huidige geopolitiek, hoe zou je dan een dekoloniaal museum kunnen creëren?”
