Een team van onderzoekers van de Oostenrijkse Karl Landsteiner-universiteit voor Gezondheidswetenschappen, onder leiding van psycholoog Stefan Stieger, vroeg meer dan 150 deelnemers van 18 tot 80 jaar oud, 70 procent van hen vrouwen, om zeven dagen lang geen gebruik te maken van Twitter, Facebook, Instagram of WhatsApp.

Vals spelen

Volgens Stieger speelde bijna 60 procent van de proefpersonen vals: ze gingen toch online voor ongeveer 3 minuten omdat ze anders iets belangrijks vreesden te missen. 17 procent kende één keer een terugval, 13 procent twee keer en 29 procent meer dan twee keer.

Gebruikers voelden de groepsdruk om terug te keren naar hun sociale media omdat verwacht wordt dat men daar met zijn vrienden omgaat. “Wat we zagen waren effecten die vergelijkbaar zijn met klassieke verslavingen”, zegt Stieger.

Ontwenningsverschijnselen

Hij benadrukte ook dat de ontwenningsverschijnselen die zijn onderzoek heeft gedetecteerd, mogelijk milder zijn dan de werkelijke verschijnselen. Meer dan duizend mensen kregen een uitnodiging om deel te nemen, maar slechts 30 procent was geïnteresseerd. Uiteindelijk ging slechts 15 procent de uitdaging aan om een tijd weg te blijven van sociale media.

De offline-periode beïnvloedde het humeur van de deelnemers. “Voor mensen die problemen hebben met het gebruik van hun sociale media, is offline blijven vaak een goede zaak”, zegt Stieger.

Epidemie

De resultaten, die in het tijdschrift Cyberpsychology, Behavior and Social Network zijn gepubliceerd, openen een nieuw debat over de vraag of er nu al dan niet sprake is ??van een epidemie van verslaving aan sociale media.

“Hoewel de bevindingen aangeven dat de deelnemers problemen hadden toen ze zich terugtrokken uit de sociale media, zou ik toch voorzichtig zijn om dit als verslaving te kwalificeren”, zegt Yalda Uhls, oprichter van het Center for Scholars & Storytellers van de Universiteit van Californië – Los Angeles en auteur uit van boek Media Moms & Digital Dads.

“Bij verslavingsgedrag brengt men meestal schade toe aan zichzelf of anderen, en ik ben er niet zeker van dat verveling of angst als zodanig telt. Het is interessant dat de auteurs een afname van zowel positieve als negatieve gevoelens hebben vastgesteld, wat de complexiteit aantoont van de impact van deze media op ons.”

Maar Catherice Price, opvoedings- en gezondheidsadviseur en auteur van het boek How to Break Up With Your Phone, gepubliceerd in achttien talen, is niet verbaasd dat de onderzoekers symptomen hebben gezien die lijken op die bij onthouding. “Net als speelautomaten zijn sociale media bewust ontworpen opdat er dopamine vrijkomt in onze hersenen, een stof die een belangrijke rol speelt bij de vorming van gewoonten en verslavingen.”

Rustiger

“Persoonlijk ben ik het eens met dat onderzoek”, zegt Irving Washington, CEO van Online News Association, de belangrijkste organisatie van digitale journalisten in de VS. Hij beloofde onlangs publiekelijk om tijdens een week vakantie zijn sociale media niet te volgen.

“Ja, ik kreeg te maken met ontwenningsverschijnselen. Ik heb mijn doel bereikt, maar ik heb wel de ene gewoonte voor een andere ingeruild, ik stuurde vaker sms’en over mijn vakantie, al brak ik daarmee technisch gezien niet de regel om geen sociale media te volgen.

“Ik zou zeggen dat ik rustiger was. Maar ik wist natuurlijk dat ik terug zou keren, ik wist dat dit geen definitief afscheid was. Mijn doel is nu om voortaan meer aandacht te hebben voor mijn omgang met sociale media.”

Bijna 4 uur per dag

Volgens rapporten van socialemediadiensten Hootsuite en We Are Social groeit het aantal gebruikers van sociale media het snelst in Centraal- en Zuid-Azië (respectievelijk 90 en 33 procent). In Latijns-Amerika maakt 57 procent van de mensen gebruik van sociale netwerken.

Van de tien landen met de hoogste consumptie van sociale media zijn er drie uit Latijns-Amerika: Brazilië staat op de tweede plaats met 3 uur en 39 minuten per dag, Argentinië op de vijfde plaats met 3 uur en 9 minuten, en Mexico op de zevende plaats met 3 uur en 7 minuten. De Filippijnen voeren de rangschikking aan met een gemiddeld gebruik van bijna 4 uur per dag.