De blauwe economie genereert via visserij, aquacultuur, toerisme, havens, transport, hernieuwbare energie en andere activiteiten jaarlijks wereldwijd een waarde van 1500 miljard dollar. Tegen 2030 zal dat bedrag naar verwachting verdubbeld zijn.

De kleine eilandstaten in ontwikkeling (SIDS) blijven echter achter: ze hebben weinig inwoners, beperkte mogelijkheden tot diversifiëring van hun economie, kunnen vaak moeilijk opschalen in productie en hebben een zwakke institutionele capaciteit.

Vaak behoren ze tot de meest afgelegen landen ter wereld, waardoor hoge transportkosten de mogelijkheden tot handel ernstig beperken. Bovendien hebben de klimaatverandering en extreme weersomstandigheden grote impact op deze eilanden. Zie hier de ironie en paradox: tien Caraïbische eilandstaten hebben samen beschikking over een exclusieve economische zone (EEZ) van 1,25 miljoen vierkante kilometer.

Dat is een gebied dat exclusief ter beschikking staat van deze landen, 23 keer hun collectieve landoppervlak. Voor twaalf eilandstaten in de Pacific is de kans nog groter. Hun exclusieve economische zones zijn in totaal 16,8 miljoen vierkante kilometer groot – gemiddeld 31 keer hun collectieve landoppervlak.

Welvaart delen

De blauwe economie is een concept dat snel aan belangstelling wint, omdat het kansen biedt voor duurzame, transformatieve economische ontwikkeling. De eerste Sustainable Blue Economy Conference (SBEC) in Nairobi eind deze maand, brengt vrijwel alle landen samen die te maken hebben met de blauwe economie. Ook ngo’s, de private sector, internationale financiële instituten en andere betrokkenen zijn erbij.

Het doel is samen manieren te vinden om de blauwe economie aan te jagen en de welvaart, banen en duurzame ontwikkelingskansen eerlijker te verdelen. Een grote kans voor de eilandstaten en mogelijk een game-changer als het gaat om hun toekomstige ontwikkelingspad.

Oceaaneconomie

Er zijn al eerder conferenties geweest over oceanen, inclusief diverse VN-events. Wat is er dan anders aan de nieuwe top? Voor de eilandstaten en andere ontwikkelingslanden, ligt de focus voor het eerst op iets anders dan dat ene waar iedereen het over eens is: de dringende noodzaak om de oceanen en waterwegen te beschermen tegen degradatie. De focus ligt nu ook op de vraag hoe groei en werkgelegenheid te stimuleren, armoede te verminderen en meer landen en partijen te laten profiteren van de kansen die de blauwe economie biedt.

Voor de kleine eilandstaten staat er veel op het spel. Een succesvolle conferentie kan hindernissen wegnemen die hun aspiraties lang in de kiem smoorden. We hebben het dan over een route naar een systematische transformatie van een landeconomie naar een oceaaneconomie waarin land-, kust- en zeeruimte geïntegreerd zijn.

Kennisoverdracht

Vier belangrijke uitkomsten van de conferentie zijn bepalend voor het succes van de eilandstaten als het gaat om hun transitie naar een blauwe economie. Ten eerste moeten er nieuwe partnerschappen ontstaan. Via de VN, SIDS en oceaanconferenties zijn al meer dan 1400 partnerschappen gesmeed. Een derde daarvan draait rond het Duurzame Ontwikkelingsdoel 14: Bescherming en duurzaam gebruik van de oceanen en zeeën.

Meestal gaan deze partnerschappen echter over kennisoverdracht en zijn ze nog niet geïmplementeerd. Succes op de Sustainable Blue Economy Conference zal leiden tot versnelde implementatie van bestaande afspraken en nieuwe afspraken direct gericht op het creëren en ondersteunen van zee- en kustprojecten in de eilandstaten.

Ten tweede moeten er betere regionale en internationale initiatieven komen om bestuur over grenzen en jurisdicties effectief te laten verlopen. De blauwe economie heeft weinig respect voor grenzen. Vissen zelf leggen al vele kilometers af en veel activiteiten in de blauwe economie, zoals visserij, zijn grensoverschrijdend en vereisen ook grensoverschrijdende samenwerking en toezicht. Overbevissing en illegale, niet-gerapporteerde visserij bijvoorbeeld, hebben tot nu toe de mogelijkheden van de eilandstaten ondermijnd om optimaal te profiteren van visserij.

Nieuwe infrastructuur

Ten derde moet de toegang tot wetenschappelijke kennis, onderzoek en technologie verbeterd worden. Te denken valt aan mariene biotechnologie, bio-prospectie, hernieuwbare energie op zee en zeemijnbouw. Die technologie was tot nu toe grotendeels voorbehouden aan geavanceerde economieën. Als op de SBEC-top overeenstemming wordt bereikt over nieuwe initiatieven, deze breder gedeeld worden en er handtekeningen worden gezet onder afspraken om opbrengsten beter te delen met de eilandstaten die aan gezamenlijke initiatieven meedoen, is dat absoluut een teken van succes.

Ten vierde moeten er nieuwe traditionele en innovatieve financieringsbronnen komen. Investeren in de blauwe economie kan veel kosten, vooral als het gaat om haveninfrastructuur, zeetransport en opkomende sectoren zoals biotechnologie en onderzoek naar mineralen.

Internationale financiële instituten, inclusief de Wereldbank en de Caraïbische, Afrikaanse en Aziatische Ontwikkelingsbanken en sommige eilandstaten zelf slaagden erin de financiering op te schalen. Maar er moet meer gebeuren om de benodigde infrastructuur te realiseren en het transformatieve potentieel van de blauwe economie voor de eilandstaten te benutten.

Belangrijk moment

Conferentieresultaten die uitmonden in het breder delen van de ervaringen van de eilandstaten met het aantrekken van innovatieve financiering, vooral interregionaal, en meer inzet van bestaande financiële instituten, kan de vooruitgang op de eilandstaten versnellen.

De vele kansen van de blauwe economie voor de eilandstaten moeten nog gerealiseerd worden. Het gaat onder meer om duurzame en hogere niveaus van groei en productie, transformatie van de landeconomie met lage lonen naar beter betaald werk, een verschuiving naar productie met toegevoegde waarde, grotere diversificatie en concurrentiekracht, betere infrastructuur en investeringen, minder afhankelijkheid van geïmporteerde energie en minder armoede en ongelijkheid.