Deze ondernemingen lijken niet alleen qua bedrijfsvoering op elkaar. Er zijn ook gelijkenissen als we kijken naar de samenstelling van hun personeelsbestand. Dikwijls gaat het om werknemers die jong zijn, stedelijk en exponenten van de ‘intra-Europese migratie’.
Zo’n combinatie maakt het voor deze werkgevers gemakkelijk om hun werknemers ondermaats en beroerd te behandelen. Kwetsbare groepen stellen minder hoge eisen en behoren vaak niet tot de historische achterban van vakbonden. Gelukkig is daar nu verandering in aan het komen!
Vakbonden moeten aanpak aanpassen
Sommige van onze vakbonden hebben in de afgelopen jaar hun manier van werken aangepast en bijgestuurd. Het historische overlegsyndicalisme, geënt op sociale verkiezingen, sluit niet aan bij de agressieve anti-syndicale bedrijfsvoering in de genoemde ondernemingen. De aanpak moest dus anders. Niet een beetje anders maar helemáál anders, want het gaat om spelers op grote schaal met vestigingen in heel wat landen.
Zowel bij Ryanair als bij Amazon merkten de werknemers al gauw dat actievoeren in nationaal verband niet leidde tot oplossingen voor hun problemen en verzuchtingen. Ryanair trachtte om een staking in Portugal te breken door vluchten vanuit andere landen in te leggen. Amazon dwarsboomde de staking van zijn Duitse werknemers door artikelen vanuit Polen te leveren.
In dit laatste geval kwamen onze Duitse vakbondscollega’s van Ver.di met een pienter antwoord: zij gaven aan de Poolse vakbond extra middelen om aan de slag te gaan met het Amazonpersoneel in Polen. Eind oktober komen diverse vakbonden met een werking bij Deliveroo in Brussel bijeen om te leren van elkaars strategie en technieken. Zo wordt het Europese syndicalisme heruitgevonden!
Sociaal overleg volstaat niet altijd
Zowel bij Ryanair als bij Amazon boeken we vooruitgang: verheugend nieuws! Ryanair zegt nu – eindelijk – dat het toch de juiste arbeidswetgeving wil toepassen. Ook bij Amazon lijken ze zinnens om – eindelijk – de werkomstandigheden te verbeteren.
Opvallend is dat je in deze bedrijven blijkbaar alleen vooruitgang kan boeken door het conflict aan te gaan, actie te voeren en te staken. De ‘nieuwe kapitalisten’ hebben geen oren naar serieus sociaal overleg, tenzij ze met de rug tegen de muur staan.
Het dossier Ryanair is een schoolvoorbeeld. Zei ‘CEO’ Michael O’Leary niet zelf dat hij ‘pas met vakbonden wilde praten wanneer het zou vriezen in de hel’? Blijkbaar vriest het in Ierland nadat de werknemers enkele keren stevig hebben gestaakt in Europa! Gewoon palaveren of een actietje met ballonnen, dat werkt niet bij deze arrogante giganten uit de dienstverlening.
De vooruitgang voor werknemers bij Ryanair, Amazon, Deliveroo komt er niet via wetgeving of overleg. Maar door een bikkelharde, volgehouden, doordachte strijd op de werkvloer. Door de ondersteuning die vakbonden geven en door internationale samenwerking. Het is knap en positief dat deze werknemers nu durven op te komen voor hun rechten.
Maar het is spijtig dat dit zo moet gebeuren in het 21ste-eeuwse Europa! Het wordt tijd dat Europa werk maakt van een sociaal beleid, een sociaal beleid dat ook tanden heeft. Zo vragen de verschillende vakbonden actief bij Ryanair dat er een Europees bemiddelaar wordt aangeduid. Voorlopig vangen we daar bot.
Ook vandaag zijn fatsoenlijke en correcte werkomstandigheden nog altijd niet overal vanzelfsprekend. Het staat vast dat werknemers altijd zullen moeten blijven vechten om dit af te dwingen. Hoed af voor de stewardess van Ryanair, de magazijnier van Amazon of de koerier van Deliveroo om ons nog eens op deze harde realiteit te wijzen.
Hans Elsen is secretaris bij de vakbond LBC-NVK, een deel van het ACV, en hij is redacteur bij Voor Verbetering Vatbaar.
