“Het is heel schrijnend dat we geen vooruitgang boeken”, zegt Julio Berdegué, hoofd van de Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) van de VN in Latijns-Amerika en de Caraïben. “Dit gaat de verkeerde kant uit, we gaan achteruit. Je kunt het accepteren in een jaar van grote droogte of een crisis, maar als dit drie jaar op rij gebeurt, wijst dit op een trend.”

Berdegué zegt dat niet Centraal-Amerika, de armste subregio, reden tot bezorgdheid geeft maar wel de Zuid-Amerikaanse landen, die stagneerden.

5 miljoen kinderen

“Meer dan vijf miljoen kinderen in Latijns-Amerika zijn permanent ondervoed. Vijf miljoen kinderen op een continent van voedselovervloed, een continent van hoge en middeninkomenslanden, …: dat is onaanvaardbaar”, zegt Berdegué in een gesprek met IPS.

“Ook als we nu tussenbeide zouden komen, de overheden, het maatschappelijk middenveld, de ngo’s, de kerken, de gemeenschappen, dan is hun leven al gemarkeerd. Het ontwikkelingspotentieel van een kind waarvan de eerste maanden en jaren van het leven worden gekenmerkt door ondervoeding, is voor zijn hele leven radicaal beperkt.”

Voeding te verbeteren

In het stadje Los Muermos, in de buurt van Puerto Montt, 1.100 kilometer ten zuiden van de Chileense hoofdstad Santiago, verzamelen negen vrouwen en twee mannen algen. Het is een van de nieuwe voedingsproducten waarmee Chilenen ondervoeding proberen tegen te gaan. Hun sterproduct is confituur van cochayuyo, een zeewiersoort.

“Ik ben opgegroeid in het water. Ik werk al meer dan 30 jaar met de zee”, zegt Ximena Cárcamo (48), voorzitter van visserscoöperatie Flor del Mar. Ze wijst op het grote potentieel van zeewier, zeker voor een regio waar een hoge mate van armoede en sociale kwetsbaarheid in ondervoeding resulteert.

Zeewier-ijs

“We halen een toegevoegde waarde uit producten die we in ons dorp vinden. We willen dat mensen ze eten en daarom maken we er confituur mee, want kinderen eten geen zeewier. In Chili hebben we zoveel dingen die de mensen niet eten die de voeding zouden kunnen verbeteren.”

In een eerste fase gingen ze met de steun van Onderzoekscentrum voor Aquacultuur en Visserij na welke algen en zeewieren een hoge voedingswaarde hebben, rijk zijn aan mineralen, eiwitten, vezels en vitaminen, met een lage concentratie van suikers. Daarmee maakten ze een kookboek, met zowel zoete als hartige recepten, onder meer cochayuyo-ijs.

Nu gaan ze ook energierepen maken. “We willen de scholen bereiken. Omdat ze daar geen algen eten, gaan we ze mengen met gedroogd fruit dat we hier maken.” Van kinds af gezond en gevarieerd eten is de beste manier om ondervoeding tegen te gaan, en ook overgewicht en obesitas te bestrijden, zegt ze.

De obesitasparadox 

“Obesitas doodt meer mensen dan de georganiseerde misdaad”, zegt Berdegué. Daarom moet aandacht gaan naar zowel onder- als overvoeding.

“Bijna 60 procent van de bevolking in de regio heeft overgewicht. Er zijn 250 miljoen mensen die risico lopen op diabetes, darmkanker of een beroerte.” Dat risico is vooral groot bij de 105 miljoen mensen met obesitas. “Meer dan zeven miljoen kinderen hebben obesitas, ze hebben problemen met zelfrespect, emotionele en lichamelijke ontwikkeling. Ze lopen kans jong te sterven.”

Het probleem groeit enorm. “Elk jaar komen er vier miljoen mensen met obesitas bij in de regio.”

Wereldvoedseldag

Op 16 oktober is het Wereldvoedseldag. Het motto dit jaar is: “Onze daden zijn onze toekomst. Honger wereldwijd bannen tegen 2030 is mogelijk.” 

Er zijn nog twaalf jaar te gaan om het tweede duurzame ontwikkelingsdoel (SDG2) te realiseren, de honger in de hele wereld tot nul terugbrengen. Berdegué benadrukt dat men vooral banen moet creëren en de inkomens moet verhogen. “In Latijns-Amerika is er geen eten te kort. We hebben geld nodig om eten te kopen.”

Berdegué vraagt dat de Latijns-Amerikaanse landen hun strijd tegen armoede opvoeren. Volgens de jongste cijfers van de Economische Commissie voor Latijns-Amerika en de Caraïben, een VN-instantie, nam de armoede in de regio toe tussen 2014 en 2017. Nu leven er 186 miljoen mensen in armoede, 30 procent van de bevolking. Extreme armoede treft 10 procent van de bevolking.