Het Koerdische meisje Mawda kwam onlangs om het leven nadat ze door een politiekogel was getroffen. Grote beroering in dit land, en terecht natuurlijk. Wat voor een land is dit (geworden) wanneer zulke feiten kunnen plaatsvinden?!

 “De ouders zijn de schuldigen!” “De mensensmokkelaars dragen de verantwoordelijkheid!” Zulke kreten waren niet uit de lucht in de voorbije dagen. Het lijkt me dat hier bij zware kanttekeningen te zetten zijn. Om te beginnen zouden de ouders van Mawda geen beroep hebben gedaan op mensensmokkelaars als ze andere wegen hadden gezien om zich in veiligheid te brengen en hun bestemming te bereiken. Verder begrijp ik de aversie van mensensmokkelaars die in de meeste gevallen – er zullen altijd uitzonderingen zijn – hun vak uitoefenen als een rauwe business waarmee zeer veel geld te verdienen is. Onbegrijpelijk vind ik de keuze van een politieagent om te schieten op de chauffeur van een voertuig dat, volgens de politie zelf, vermoedelijk veel vluchtelingen vervoerde. Achteraf is het altijd makkelijk oordelen, akkoord. Maar wie dan schiet, wéét dat het voertuig stuurloos kan worden, met mogelijk véél slachtoffers als gevolg.

Bewindslieden

Velen vinden dat sommige bewindslieden uit de de federale regering – laten we hen niet te veel eer gunnen en hun namen onvermeld laten – de eindverantwoordelijkheid dragen en onrechtstreeks mee verantwoordelijk zijn voor de recente feiten. Zij helpen om een politiek en maatschappelijk klimaat te scheppen waarin een deel van onze medeburgers het blijkbaar normaal vindt dat (sommige) vluchtelingen worden gezien als tweederangsburgers. Als ‘profiteurs’ en ‘parasieten’ waarop desnoods mag worden geschoten. Een deel van de politiek focust gretig op de mensensmokkelaars, maar dan vooral om de rest van de werkelijkheid niet te moeten zien of bespreken. En de betrokken bewindslieden, zij blijven rustig en zonder gêne op hun stoel zitten. Niks aan de hand! In Nederland zou zoiets niet waar zijn. Daar treden ministers of staatssecretarissen soms af voor feiten die véél lichter wegen.

Repressie en hardvochtigheid

Als we anders zouden omgaan met wat sommigen graag ‘transmigranten’ noemen, zouden de mensensmokkelaars veel minder klanten (kunnen) vinden. Als het beleid veel meer zou kiezen voor menselijke opvang en menselijkheid tout court, dan zou een stuk van heel die business gewoon vervliegen. Maar het beleid wil blijkbaar niet die keuze maken. Repressie, hardvochtigheid, brutaal geweld blijven de toon zetten.

Dat is verkeerd, en het zou onze politiek sieren om dat ook klaar en duidelijk te (willen) zeggen. Het sociale deel van de oppositie moet dit duidelijk zeggen. En ook van de christendemocratie, die mee bestuurt, mogen we méér verwachten dan stilzwijgen of wat voorzichtig geroezemoes in het beste geval.

Een andere maar aanverwante kwestie is de manier waarop de bewindslieden met mensen zonder papieren omgaan in dit land. Veel van deze mensen kregen uiteindelijk geen asiel maar beslisten om uiteenlopende redenen om te blijven. Ze konden, durfden of wilden niet terug naar hun land van herkomst. Soms vroegen ze zelfs nooit asiel aan, om motieven waar we alleen maar kunnen naar gissen. De realiteit is dat heel wat mensen zonder papieren 5 jaar, 10 jaar of zelfs langer in België verblijven. Ze doen al het mogelijke om zich staande te houden in een maatschappij die hen weinig genegen is, los van enkelingen, werkingen en organisaties die wel zorgen voor een vorm van gastvrijheid en steun. “Ze hadden zich maar aan de regels moeten houden en het grondgebied moeten verlaten”, vindt een bepaalde goegemeente.

Op trein, tram en bus zijn er veel georganiseerde controles, uiteraard met de bedoeling om zoveel mogelijk sans-papiers rücksichtslos op te pakken, op te sluiten en zo mogelijk terug te sturen. “Prima, doe maar!”, scandeert een deel van de burgers. “Buiten ermee!” Anderen reageren ontsteld en zijn het totaal oneens met zulke acties, razzia’s, die hen herinneren aan zeer duistere tijden uit de 20ste eeuwse Europese geschiedenis. De publieke opinie wordt overduidelijk gemanipuleerd door politici die ‘illegalen’ voorstellen als één grote groep ‘criminelen’ of die alles doen om die associatie in de geesten te verankeren. Nonsens natuurlijk, de meeste mensen zonder papieren zijn géén criminelen in de werkelijke zin van het woord, en het is totaal verkeerd en onaanvaardbaar om hen deze stempel op te drukken. Ook als dat gebeurt om kiezers te manipuleren en stemmen binnen te rijven!

Faire regularisatiemogelijkheden

Vanuit het middenveld wordt al langer gepleit voor faire regularisatiemogelijkheden, en terecht. Organiseer verdorie eindelijk een ernstige, onafhankelijke commissie die op grond van rechtvaardige criteria kan oordelen over de regularisatie van sans-papiers. Allerlei criteria zijn denkbaar: langere verblijfsduur, opgebouwde vriendschapsbanden en relaties, het hebben van kinderen, gewerkte periodes, gevolgde opleidingen, manifeste werkbereidheid, kennis van de landstalen, ernstige medische problemen, noem maar op. Als een commissie met criteria van deze aard aan de slag mag en kan, zal dit voor veel mensen zonder papieren een waardige en decente oplossing bieden. Ze kunnen zich dan officieel integreren in een maatschappij waar ze al vele jaren in leven. Ze kunnen werk zoeken, studeren, hun gezin uitbouwen, mee bijdragen tot deze samenleving. Ze willen ook graag werken en bijdragen. In een land waar ‘waarden en normen’ geregeld worden aangehaald ‘omdat wij daar zo hechten’, is het niet verkeerd om vanuit fatsoensoverwegingen en humanitaire inzichten werk te maken van een regeling die de sans-papiers en onze hele samenleving een grote dienst bewijst.

Een deel van de politiek en een deel van de publieke opinie willen dat niet horen of weten. Het zij zo.

Maar toch moet het worden gezegd en herhaald.

Zivilcourage!

Denis Bouwen

Syndicalist in hart en nieren (ACV)

Mens van christelijke inspiratie

Sterk begaan met mensenrechten, vluchtelingen, mensen zonder papieren