De Zwarte vrijdagen van de Spaanse publieke zender
Sven Tuytens

De Zwarte vrijdagen van de Spaanse publieke zender

Reeds vier vrijdagen op rij verschijnen de nieuwslezers van de Spaanse publieke omroep RTVE (Radio y Televisión Española) in het zwart gekleed om het nieuws te presenteren. Op die manier protesteren ze tegen de aanhoudende politieke inmenging en manipulatie.

woensdag 23 mei 2018 13:46
Spread the love

De journalisten zijn het beu dat door die politieke inmenging en manipulatie van de berichtgeving de zaken eenzijdig en in het voordeel van de regeringspartij Partido Popular worden weergegeven. Onder de noemer #AsiSeManipula (op deze manier wordt er gemanipuleerd) voeren steeds meer televisiejournalisten van RTVE campagne om hun persvrijheid en onafhankelijkheid van de politiek terug te krijgen. De laatste die besliste om zich ook in het zwart te kleden is de bekende nieuwsanker Ana Blanco.



Nieuwsanker Ana Blanco in het zwart op vrijdag 18 mei 2018 (bron: TVE)

 

RTVE eigendom regering

Sinds de Partido Popular aan de macht is, zijn er diverse wijzigingen doorgevoerd waardoor het bestuur van de publieke omroep bemand wordt door vertrouwelingen van de partij die letterlijk programma’s censureren die de regerende Partido Popular in een negatief daglicht stellen. Politici die in Spanje aan de macht zijn, beschouwen overheidstelevisie veel te gemakkelijk als eigendom van hun partij en vergeten maar al te graag dat een omroep zoals RTVE volledig met belastinggeld gefinancierd wordt.

Onpartijdig nieuws is ver te zoeken bij RTVE, terwijl het toch een noodzakelijke pijler is voor elke land dat zich als democratie wenst af te schilderen. De protesterende journalisten hebben het aftreden geëist van de voorzitter van de raad van bestuur van RTVE, José Antonio Sánchez die in 2014 door de Partido Popular aangesteld werd. Hij staat bekend als iemand die al jaren partijbelangen boven journalistieke deontologie stelt. Maar ondanks het groeiend protest wil de regering Sánchez niet opzij schuiven. Eerst moet de planning van volgend seizoen in kannen en kruiken zijn. De regering vindt alle aantijgingen overdreven. Anderzijds klaagt ze steen en been dat de regionale Catalaanse publieke tv-zender TV3 een propagandakanaal voor de separatistische partijen is.

Het onderwerp werd herhaaldelijk in het Spaanse parlement besproken. Toen volksvertegenwoordiger Óscar López (PSOE) op 8 mei een parlementaire vraag stelde over manipulatie van informatie bij RTVE, antwoordde de Minister van Financiën en Openbare instellingen Cristóbal Montoro (Partido Popular): “Als het nieuws van de openbare zender u niet aanstaat, verander dan van zender, er zijn er veel.”



Beiden in het zwart: Nieuwsanker Ana Blanco in gesprek met Lorenzo Mila, de TVE correspondent in Rome op 18 mei 2018 (bron: twitter @MujeresRTVE)

 

Protest niet nieuw

Het is niet de eerste keer dat de journalisten van RTVE hun klachten uiten. In februari 2017 stapten ze naar het parlement met een klachtenbrief, ondertekend door 2225 werknemers. De journalisten vonden dat de nieuwsprogramma’s opinie en informatie vermengen en daarmee de deontologische normen overtreden.

Vandaag vragen de verontwaardigde werknemers niet alleen het ontslag van de voorzitter, maar de vervanging van de hele raad van bestuur. Volgens hen is dat de enige manier om de Spanjaarden een pluralistische overheidszender te geven, vrij van de huidige politieke manipulatie.

Nieuw akkoord

In maart bereikten drie partijen in het Spaanse parlement een akkoord over een nieuwe en meer democratische manier om de voorzitter van de overheidszender aan te stellen. Het nieuwe akkoord kreeg de steun van PSOE, Ciudadanos en Podemos en van de rest van de politieke partijen.

Enkel dePartido Popular weigerde het akkoord te ondertekenen. Volgens de nieuwe regeling moet er snel een openbare aanbesteding komen waarbij na een periode van 59 dagen kandidaten voorgesteld worden. Het parlement zou na de evaluatie van de kandidaten tot een stemming overgaan. De voorzitter van de raad van bestuur van de openbare omroep moet verkozen worden met een tweederdemeerderheid en de steun krijgen van ten minste vier politieke partijen.

Omdat de Partido Popular geen parlementaire meerderheid heeft zou haar kandidaat met het nieuwe akkoord geen schijn van kans maken. Dus blokkeert ze het hele proces met de bedoeling Sánchez zo lang mogelijk aan de macht te houden. Ook na eind juni wanneer het mandaat van de voorzitter afgelopen is.





Voorbeelden van manipulatie

Onder de hashtag #AsiSeManipula verschenen er op sociale media allerlei voorbeelden van werknemers van de omroep die inzicht geven in hoe de politieke manipulatie en censuur in de dagelijkse praktijk in zijn werk gaat. 

Onlangs nam een redactrice van de omroep ontslag nadat een door haar geproduceerde reportage niet op antenne mocht. Hierin verwenst Carmen Martínez Castro, een beleidsmedewerker van premier Mariano Rajoy protesterende gepensioneerden in Alicante. De beelden van de feiten geraakten wel op de sociale media en zorgden voor een golf van verontwaardiging.

Een ander voorbeeld van manipulatie komt van een RTVE journaliste die van haar chef een bericht kreeg met aantijgingen dat Juan Carlos Monedero (Podemos) zich schuldig zou gemaakt hebben aan fiscale fraude. Na het natrekken van de oorsprong van het bericht kwam de journaliste tot de conclusie dat het verhaal verzonnen was. Er was geen sprake van fraude, noch gerechtelijke vervolging. “Zorg dat het echt lijkt”, was het antwoord van haar chef. Omdat zij weigerde op basis van valse informatie een reportage te maken, werd het vuile werk door een andere journaliste gedaan.

Bij grote sociale problemen valt het regelmatig op dat bij TVE enkel de verklaringen van politici aan bod komen, zonder de burgers aan het woord te laten die slachtoffer zijn van die problemen zoals bijvoorbeeld uithuiszettingen.

Bij andere nieuwsfeiten wordt eerst gewacht op een regeringsverklaring voor de feiten bekend gemaakt worden. Als die verklaring er dan toch komt, wordt de nieuwsreportage met die verklaring afgesloten als conclusie die de bevolking moet onthouden.



Campagne onder hashtag #AsiSeManipula (bron: twitter @MujeresRTVE)


Opnieuw de gevreesde Mordazai wet

Los van de manipulatie bij RTVE waarschuwde de vereniging Verslaggevers Zonder Grenzen (VZG) vorig jaar dat de persvrijheid in Spanje in gevaar is. De vereniging verwees naar de Ley Orgánica de Protección a la Seguridad Ciudadana uit 2015 of Mordaza wet als één van de grootste belemmeringen voor vrije nieuwsgaring in Spanje.

De wet is een instrument van de regering van de Partido Popular om onder andere burgerprotest aan banden te leggen en wordt sinds drie jaar ook gebruikt om vervelende journalisten op andere gedachten te brengen.

Het Platform ter verdediging van de vrijheid van informatieii (PDLI) vindt ook dat de wet een vorm van gecamoufleerde censuur is die vrije nieuwsgaring aan banden legt.

Er bestaan geen officiële cijfers van het aantal journalisten die onder de Mordaza wet boetes kregen maar de lijst van journalisten die door politieagenten verhinderd werden om hun werk te doen wordt steeds langer. Allen werden veroordeeld tot een geldboete van 600 Eur voor “het verstoren van de openbare orde” of “weerspannigheid”. De Ley Orgánica de Protección a la Seguridad Ciudadana voorziet geldboetes van 600 Eur tot 600.000 Eur.

Door de Mordaza wet is er ook verwarring ontstaan bij fotografen en cameramannen/vrouwen. Het is in Spanje bij wet niet verboden om politieagenten te fotograferen/filmen. Maar toch gaan fotografen voorzichtiger te werk dan vroeger. Sommige fotografen kregen het de laatste jaren wel aan de stok met politieagenten na het nemen van foto’s. Op basis van een klacht voor “verstoring van de openbare orde” riskeren zij onder de Mordaza wet een boete van 600 Eur te krijgen. Maar soms is tegenpruttelen genoeg om de gevreesde Mordaza wet over zich heen te krijgen. De vele freelance journalisten die worstelen om rond te komen en zich geen boete van 600 Eur kunnen veroorloven, kan de dreiging van de Mordaza wet zelfcensuur bevorderen.

De stilte rond de zware censuursfeer bij RTVE blijkt nu doorbroken te zijn. Nu de geliefde nieuwsankers plots op vrijdagen in het zwart verschijnen, beginnen veel goedgelovige Spanjaarden eindelijk door te hebben dat ze al jaren door hun publieke zender om de tuin geleid worden.

Sven Tuytens

i Een mordaza is een prop waarmee de mond wordt gesnoerd.

iiPlataforma en Defensa de la Libertad de Información (PDLI)

take down
the paywall
steun ons nu!