Bron: Wikimedia Commons
Opinie, Milieu, Samenleving, België -

Activisten eisen afbouw investeringen in fossiele brandstoffen

Milieu-activisten in tientallen landen engageren zich om investeringen in olie, gas en steenkool afgebouwd te krijgen en de strijd tegen de klimaatverandering kracht bij te zetten. Activisten uit Nederland, Duitsland en de VS vertellen over hun initiatieven en over de vooruitgang die ze daarbij boeken.

vrijdag 13 april 2018 11:14
Spread the love

Milieu-activisten in tientallen landen engageren zich om investeringen in olie, gas en steenkool afgebouwd te krijgen en de strijd tegen de klimaatverandering kracht bij te zetten. Activisten uit Nederland, Duitsland en de VS vertellen over hun initiatieven en over de vooruitgang die ze daarbij boeken.

De werkgroep The Coalition of the Willing zette op 28 maart 2018 dit thema op de agenda op een kijk- en discussieavond in Edegem (nabij Antwerpen). Eerst werd de VPRO Tegenlicht-documentaire ‘Fossielvrij’ vertoond, daarna volgde een discussie met het publiek.

In de Verenigde Staten is er sinds een aantal jaar een ‘divestment’-beweging die banken, investeringsfondsen, kerken, universiteiten en overheden achter hun veren zit om niet langer geld te steken in alles wat met fossiele brandstoffen (olie, gas, steenkool) te maken heeft. Deze beweging ontstond aan Swarthmore College, nabij de stad Philadelphia.

“Almaar meer investeerders willen niets meer te maken hebben met fossiele brandstoffen”, vertelt activiste May Boeve van de beweging 350.org in New York. “Soms boeken we bijna iedere dag nieuwe overwinningen in onze strijd tegen fossiele brandstoffen en tegen de klimaatverandering.”

Volgens Boeve zijn veel mensen op de planeet ondertussen van mening dat het gaat om een gevecht tussen ‘goed en kwaad’. “Heel wat ongeruste mensen weten niet wat ze kunnen doen om de klimaatverandering te helpen aanpakken. Een beweging als 350.org geeft hen de mogelijkheid om hun steentje bij te dragen.”

Berlijn

De divestment-trend kwam op gang in Amerika maar ondertussen zijn er gelijkaardige activisten en bewegingen te vinden in vele tientallen landen. Ella Lagé uit Berlijn is één van de vele activisten in Europa. Zij maakt zich grote zorgen over de klimaatverandering en is bang dat haar kinderen en kleinkinderen in een ‘enge wereld’ zullen moeten leven. “In wezen moeten we het roer helemaal omgooien”, vindt Lagé. “Politieke beslissingen worden veel te weinig gebaseerd op een langetermijnvisie. De overheid moet niet blijven investeren in ondernemingen die onze toekomst vernietigen. We dreigen uit te sterven als we niets doen. Niet langer investeren in fossiele brandstoffen is een concrete eis die je kan op tafel gooien, en je hoeft er zelfs geen expert voor te zijn.”

In Berlijn deinsden Ella Lagé en gelijkgezinden er niet voor terug om het stadsbestuur en de Oberbürgermeister het vuur aan de schenen te leggen. “Wij willen Berlijn graag klimaatneutraal maken tegen 2050”, verklaarde de Berlijnse senator voor Stadsontwikkeling en Milieu. “Maar we leven wel in een industrieland en moeten beseffen dat vele banen afhangen van het beschikbaar zijn van betaalbare energie.” In Berlijn slaagden de activisten er wel in om de politiek zover te krijgen dat ze besloot om de investeringen in fossiele brandstoffen af te bouwen. “Een eerste stap, wij gaan verder”, klonk het.

‘Geen groene hobbyisten’

Bij onze noorderburen is er ook een redelijk goed ontwikkelde divestment-beweging. Daar viseren de activisten bijvoorbeeld het grote pensioenfonds ABP en willen ze dat deze investeerder zich terugtrekt uit de sector van de fossiele brandstoffen. Vatan Hüzeir en Liset Meddens zijn enkele van de activisten in Nederland. “De pensioenen van de miljoenen mensen die onder ABP vallen, zijn er niet mee gebaat dat het fonds blijft investeren in fossiele brandstoffen”, vindt Hüzeir. “Ons klimaat is heel belangrijk voor ons leven en onze samenleving”, zegt Meddens. “De strijd die wij voeren gaat over de kern van het financiële systeem. Wij zijn geen groene hobbyisten. En we moeten vooral niet onderschatten wat wij als burgers kunnen veranderen in de financiële wereld.”

Bij ABP gaf bestuursvoorzitter Corien Wortmann op een bepaald moment een persconferentie om uitleg te geven over ‘het beleid rond duurzaamheid’ bij het pensioenfonds. “Wij willen de CO2-afdruk van onze beleggingsportefeuille verminderen”, zei Wortmann. “En tegen 2020 willen we 5 keer meer duurzaam beleggen.” ABP sprak ook van ‘nieuwe selectiecriteria’ voor de bedrijven waarin ze geld willen beleggen. “We willen meer beleggen in koplopers en beloftevolle bedrijven.”

Wortmann houdt vol dat ABP met zijn geïnvesteerd vermogen invloed kan aanwenden ‘om de evolutie naar een verduurzaming van de samenleving te promoten’. “Maar we willen ook afrekenbaar zijn op het behaalde rendement.”

Maar de actievoerders van de campagne ‘ABP fossielvrij’ namen de plannen niet erg au sérieux. “Dit is wel aardig maar lang niet genoeg”, was hun reactie. “Het is zeker geen exitstrategie. Eerder oude wijn in nieuwe zakken.”

ABP krijgt van de activisten de boodschap dat blijven investeren in fossiele brandstoffen riskant is voor de pensioenen van miljoenen Nederlanders. “Voor ons is dit niet alleen een morele kwestie maar ook een financieel risico”, luidt het.

Opmerkelijke bondgenoten

In hun strijd tegen fossiele brandstoffen hebben de milieu-activisten opmerkelijke bondgenoten: fondsenbeheerders en beursspecialisten die van mening zijn dat het – om economische en strategische redenen – beter is om niet meer te investeren in fossiele brandstoffen. Bob Litterman werkt als ‘risk manager’ bij het hedgefonds Kepos Capital in New York. “Op het vlak van het klimaat geeft niemand thuis”, stelt Litterman vast. “De divestment-beweging wil fossiele brandstoffen stigmatiseren maar dat is helemaal niet nodig. Puur vanuit economisch oogpunt bekeken zijn fossiele brandstoffen overgewaardeerd.” Met andere woorden, Litterman steunt het idee om niet meer in ‘fossiel’ te investeren maar hij baseert zich daarbij niet op ethische motieven maar op economische argumenten.

Investeerders met belangen in producenten van olie, gas of steenkool maken zich ongerust over de dalende koersen van hun aandelen in die bedrijven. Litterman spreekt van een duidelijk ‘risico voor de beleggers’. Volgens sommigen kan de waarde van de producenten van fossiele brandstoffen misschien wel met 40% kelderen. “De oliemaatschappijen proberen de beleggers te sussen maar velen denken dat ze hun grondstoffenreserves nooit zullen kunnen verbruiken als gevolg van maatregelen tegen de klimaatverandering.”

Ook spelers uit de Europese investeringswereld en toplui uit de olie- en gassector erkennen dat er een probleem van overwaardering is. “Op een bepaald moment zullen olie en gas te duur worden omdat hernieuwbare energie goedkoper is geworden”, stelt Jeroen van der Veer, een vroegere ceo van het Brits-Nederlandse Shell.

Bob Litterman weet dat nogal wat bedrijven steun geven aan ‘ontkenners’ die tegenspreken dat het klimaat aan het veranderen is of die volhouden dat het allemaal ‘één groot links complot is’. “Dat is gewoon vreselijk”, zegt de investeringsspecialist. “Exxon deed jarenlang al het mogelijke om twijfel te zaaien, desinformatie te organiseren en de wetenschap aan te vallen. Ik noem zoiets kwaadaardig.”

Lokaal beleid

Na het bekijken van de documentaire hadden de deelnemers aan de discussie in Edegem het niet alleen over de strijd tegen de klimaatverandering maar ook bijvoorbeeld over het gebrek aan overtuigende investeringen in alternatieve energie in België.

Zijn we ons al bewust genoeg van de klimaatopwarming en wordt er genoeg ondernomen tegen dit fenomeen? “Iedere gemeente heeft in principe een klimaatplan”, reageert een welingelichte deelnemer. “In Edegem bijvoorbeeld willen ze in een bepaalde tijdsspanne de CO2-uitstoot met 25% verminderen, met inspanningen van de huishoudens, het verkeer en de industrie. Ik had opmerkingen over het plan en mocht er zelfs over gaan praten met de gemeentelijke milieu-ambtenaar. Achteraf kan ik alleen maar concluderen dat het vooral gaat om een grote PR-operatie, waarbij alleen van de gemeentelijke diensten zelf precieze inspanningen worden gevraagd.”

Anderen bevestigen dat de politiek vooral de schijn ophoudt. “Kijk naar Antwerpen, dat een lage-emissiezone (LEZ) invoerde. Wie voor zijn vervuilende auto betaalt, mag ermee blijven rondrijden. Tegelijk vind je vervuilende raffinaderijen in de haven en is er veel pollutie door cruiseschepen en andere schepen die Antwerpen aandoen.”

Nogal wat aanwezigen vinden dat onze politiek te veel op korte termijn en te weinig op lange termijn denkt. “Kijk naar een olieproducerend land als Saudi-Arabië: daar investeren ze in enorme installaties om zonne-energie te produceren”, merkt iemand op. “Dat noem ik verstandig vooruitdenken. Wij moeten resoluut kiezen voor ‘fossielvrij’ en moeten ook ontdieselen. Als Groen praat over biomassacentrales, krijg ik wel de kriebels.”

Keuzes maken als samenleving

Onze banken kunnen in theorie ook impact hebben door niet meer in fossiele brandstoffen te investeren. Maar wie weet wat de investeringsstrategie van zijn of haar bank is? Zeer weinigen. “Als er dingen gebeuren, zijn het vaak druppels op een hete plaat”, klinkt het kritisch. “Als samenleving moeten we kiezen voor alternatieve energie. We moeten collectief bepaalde keuzes maken. Individueel bereiken we niet genoeg, en het werkt evenmin om alles maar aan ‘de markt’ over te laten.”

Een inwoner van Edegem pleit voor het idee om samen met een groep inwoners van de gemeente zonnepanelen te plaatsen op één plek. “In Duitsland heb je interessante voorbeelden van lokale energiebedrijven die resultaten boeken”, zegt iemand anders. “Uiteraard moet je projecten dan zo organiseren dat de burgers ook inspraak hebben.”

 

The Coalition of the Willing is een creatieve werkgroep die wordt gedragen door mensen van de vakbond ACV, het Masereelfonds en gelijkgestemden. Je vindt de werkgroep ook op facebook. Wil je meewerken of heb je een vraag? E-mailen kan naar coalition.zuidrand@gmail.com

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!