(foto Stream media)
Analyse, Economie, Samenleving, Politiek, België -

Waarom we best eens een maatschappelijk debat zouden hebben over zware beroepen

De pensioenleeftijd gaat omhoog en vervroegd pensioen wordt afgebouwd, maar voor zware beroepen komen er uitzonderingen. Dat was indertijd het zoethoudertje om het verzet tegen die maatregelen te breken. Maar de regering blijft talmen met die lijst van zware beroepen en de voorlopige teksten voorspellen weinig goeds.

dinsdag 27 februari 2018 11:39
Spread the love

Toen de regering in 2014 aan haar rit begon, werd de pensioenleeftijd brutaal verhoogd tot 67. De mogelijkheden om vervroegd met pensioen te gaan werden ook ingeperkt. Er werden twee zoethoudertjes de wereld in gestuurd. Het werk zou werkbaarder worden en er zou een lijst komen met zware beroepen die wel nog in aanmerking zouden komen om vroeger te stoppen.

Van werkbaar werk kwam weinig in huis. Er kwam vooral meer flexibiliteit op maat van de werkgevers. De discussie over de zware beroepen bleef steken in de achterkamers van de politiek. De minister van Pensioenen Bacquelaine stelde wel een wetsontwerp op maar dat geraakte eind vorig jaar niet eens op de ministerraad.

De tijd tikt nochtans. De strengere voorwaarden voor vervroegd pensioen gelden vanaf 1 januari 2019. Mensen die nu een zwaar beroep hebben, weten niet waar ze aan toe zijn, of en aan welke voorwaarden ze op vervroegd pensioen kunnen.

Na overleg met de sociale partners in de openbare sector heeft Bacquelaine vier criteria vastgelegd. Een zwaar beroep betekent moeilijke uren hebben, een veiligheidsrisico lopen, zware fysieke arbeid uitoefenen en gebukt gaan onder stress. Met dat laatste is echter een probleem. Stress geldt enkel als verzwarende factor. Wie enkel stress heeft, komt niet in aanmerking om als werknemer in een zwaar beroep beschouwd te worden.

Uitgesloten

Dat sluit meteen een hele reeks beroepen uit die wel degelijk zwaar en belastend zijn en waarvan weinig werknemers het uit kunnen houden tot 67. Denk aan leraars of bepaalde functies in de zorgsector. Voor leraars hopen de vakbonden een compromis uit de brand te slepen. Aangezien zij uren aan een stuk rechtstaan, zou lesgeven toch beschouwd kunnen worden als een zwaar beroep.

Dat de socialistische overheidsvakbond ACOD kiest voor een staking heeft te maken met die onzekerheid en het talmen van de regering. Maar er heerst ook onrust over de grote lijnen van de plannen die nu op tafel liggen. “We hebben de teksten van 22 december (van Bacquelaine dus, nvdr) grondig bestudeerd en beslist om te mobiliseren tegen de bepalingen die er in staan”, klinkt het bij ACOD.

Zo wil de vakbond dat ‘mentale of emotionele belasting’ toch als een zelfstandig criterium geldt. “Stress zal niet als een volwaardig criterium beschouwd worden, met als gevolg dat een massa personeelsleden die werkt met kwetsbare groepen (jongeren, ouderen, zorgbehoevenden, slachtoffers,…) uit de boot zal vallen”, zegt ACOD.

Geen cijfers

De vakbond klaagt ook aan dat Bacquelaine geen cijfers plakt op zijn hervorming. Er worden geen simulaties gemaakt waardoor werknemers geen zicht hebben op waar ze aan toe zijn en welke impact de maatregelen zullen hebben. Bovendien dreigen de contractuele werknemers van de openbare diensten vergeten te worden.

De criteria zijn ook zo streng dat werknemers die een zwaar beroep uitoefenen maar die om één of andere reden – ziekte, een arbeidsongeval – een tijd de arbeidsmarkt verlieten, toch hun rechten zouden verliezen.

Er is ook een probleem met verworven rechten. Wie tot 1 januari 2019 een zwaar beroep heeft dat vanaf die datum niet langer als zwaar wordt beschouwd, zou de opgebouwde rechten verliezen. Volgens de vakbond komt dat neer op contractbreuk.

Vroeger op pensioen kunnen, is één ding. Een degelijk pensioenbedrag krijgen, is iets anders. Uit de berekeningen van de vakbond blijkt dat zelfs beroepen die in aanmerking komen voor drie belastende criteria minder pensioen zullen krijgen als ze vroeger stoppen. Hun vervroegde uittrede zullen ze dus zelf moeten ophoesten.

Staken of onderhandelen

Aangezien de minister dat zelf nalaat, maakte ACOD dan maar zelf enkele berekeningen. Uit die voorbeelden blijkt alvast dat het dan misschien wel mogelijk blijft om vroeger te stoppen, maar dat dat gepaard gaat met een veel lager pensioen. Zo zou een postbode tot 29 procent pensioen verliezen als zij/hij stopt op 60 jaar. Een verple(e)g(st)er zou pas op 63 met pensioen kunnen, maar dan wel met een pensioenbedrag dat 10 procent lager is.

ACOD staakt vandaag alleen. Het ACV doet niet mee. Dat is niet omdat het ACV de maatregelen minder erg vindt. Het is vooral een kwestie van strategische inschatting. Staken als er nog geen concrete voorstellen op tafel liggen, is voorbarig, klinkt het bij ACV-Openbare Diensten. Bij ACOD vinden ze de teksten die er nu al zijn, genoeg reden om nu al actie te voeren. Volgens Chris Reniers, voorzitster van ACOD heeft de actie alvast dat bereikt. “Pas door onze stakingsdreiging geeft de regering eindelijk aan echt te willen onderhandelen”, zei ze in De Ochtend.

Reniers hoopt met de staking ook een maatschappelijk debat te creëren over zware beroepen en de pensioenen. “We moeten het debat breed voeren, omdat het iedereen aanbelangt. Als dat lukt, heeft onze actie zeker zin gehad”, aldus Reniers.

Dat zo’n debat nodig is, blijkt alvast uit de cijfers over de invaliditeit. Vorig jaar waren er zowat 400.000 invaliden in ons land. Dat zijn er meer dan er volledige werklozen zijn. Wie kapotgewerkt is en niet op pensioen kan, komt dan vaker in de invaliditeit terecht. Het is een cijfer dat gedoemd is om te blijven stijgen.

De Strategische Adviesraad voor het Welzijns-, Gezondheids- en Gezinsbeleid (SAR WGG) schreef onlangs nog een rapport dat best ook meegenomen wordt in die discussie. Een hoopopgeleide man van 25 heeft nog 46 gezonde levensjaren voor de boeg. Voor een laagopgeleide man zijn dat er maar 28. Dat zijn er maar liefst 18 jaar minder. Toch moeten beiden op ongeveer dezelfde leeftijd op pensioen. Nog een cijfer: laagopgeleide vrouwen sterven 6 jaar vroeger, bij mannen is dat verschil zelfs 8 jaar.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!