Neem nu de zeedijk in Oostende. Al bijna een eeuw lang kijkt een bronzen Leopold II er hoog vanop zijn paard in de richting van ’t zeetje. Het standbeeld pronkt er als de apotheose van een wandeling door de koninklijke gaanderijen. Een groepje naakte Congolezen ligt onderdanig aan het koninklijke voetstuk. De hulpeloze blik in hun ogen zou volgens het onderschrift moeten wijzen op de ‘Dank van de Kongolezen t.o.v. Leopold II om hen te hebben bevrijd van de slavernij onder de Arabieren’. Je zou er zowaar nostalgisch van worden. Wie was die glorierijke vorst, die zo’n imposant standbeeld verdient?
Leopold II staat afgebeeld zoals hij gewild zou hebben: trots en triomfantelijk. Hij schilderde zichzelf graag af als een filantroop, de bevrijder van Congo. Zijn discours overleefde de vorst, want suste het geweten en liet de verdere exploitatie van de lucratieve kolonie toe. De realiteit is echter dat de vorst een waar schrikbewind voerde. De rijkdom waarmee hij ons land verfraaide, had een gruwelijke prijskaart. Zijn bewind kostte het leven aan tien miljoen Congolezen. Onder zijn regime werd de Congolese bevolking gehalveerd. Leopold II beging misdaden tegen de mensheid en toch vind je zijn beeltenis terug in bijna al onze grote steden.
Standbeelden zijn krachtige symbolen die mee de nationale identiteit vormen. Beelden zoals die in Oostende stellen ons koloniaal verleden pijnlijk rooskleurig voor. Ze versterken de aloude mythe dat de Westerse kolonisatie een civiliserende missie was. Ze verwijzen naar een tijd waarin het wetenschappelijk racisme hoogtij vierde, waarin Congolezen als fysiologisch minderwaardig werden beschouwd. Een onwetende passant(e) kan nooit bevroeden welke gruwelijkheden er achter zo’n standbeeld schuilgaan. Die is onder de indruk van de majestueuze piramidale structuur van de beeldengroep. Het kleine plakkaat ernaast gaat niet verder dan vaag de controverse erkennen. Geen excuses, geen rechtzetting van een historische fout, niets. Daarbij, wie leest er die bordjes, terwijl er in koeien van letters ‘Oostende aan zijn genialen beschermer’ staat?
Het wordt tijd dat Belgie? de confrontatie aangaat met zijn koloniaal verleden, tijd voor een diepgaand maatschappelijk debat over de plaats van Leopold II in het nationaal geheugen. De ontkenningsfase heeft nu lang genoeg geduurd. De beelden staan symbool voor de manier waarop ons land met zijn koloniale geschiedenis omgaat.
Wij hopen dat onze actie niet louter zal behandeld worden als ‘de zoveelste vandalenstreek op het ruiterstandbeeld’. De bedoeling van deze actie is het bestaansrecht van deze monumenten ter discussie stellen, alsook de (ontbrekende) publieke erkenning van ons koloniaal verleden. We hopen dat deze en gelijkaardige acties onze medeburgers ertoe aanzetten om de confrontatie aan te gaan met het onverwerkte verleden van Belgie?, om eindelijk ons collectief geheugen te dekoloniseren.
