Oproep - Marjon Meijer, FairFin

Mine the gap! Help FairFin aan 1500 euro voor een update van het onderzoek naar schadelijke mijnbouw

Het is morgen precies één jaar geleden dat minister Van Overtveldt beloofde om BNP Paribas aan te spreken over haar grootschalige investeringen in controversiële mijnbouw. In het kader van het Mine the Gap programma van de Beursschouwburg (8-11 februari) komen we hier graag op terug, mét actuele cijfers in de hand.

donderdag 18 januari 2018 16:00
Spread the love

In België sloot de laatste steenkoolmijn in 1992. Dappere mannen die tot kilometers onder de grond afzakken om in hun levensonderhoud te kunnen voorzien: het lijkt iets uit het verleden.

In Azië, Zuid-Amerika, Afrika maar ook in Oost-Europa is mijnbouw echter nog altijd springlevend. Veel van het materiaal dat wij dagelijks gebruiken, is van onder de grond moeten komen. Niet alleen fossiele brandstoffen, maar ook metaal als ijzer, goud en koper worden via mijnbouw gewonnen.

Soms gebeurt die winning onder de grond, zoals de steenkool in Limburg, maar steeds vaker maken multinationals gebruik van de ‘open pit’ methode. Hierbij wordt direct een heel oppervlak afgegraven, zodat de effectieve winning aan het grondoppervlak kan worden gedaan. Deze putten zijn soms meer dan 2 km breed en 1 km diep. Je kunt je voorstellen dat dit nogal een impact heeft op de natuur en op de gemeenschappen die op of in de buurt van zo’n grondstofrijke site wonen. Vaak bewegen die multinationals zich hierbij als een olifant in een porseleinkast: in hun korte termijn rush naar geld, schenden ze allerhande mensenrechten en brengen ze onherstelbare schade aan aan de leefomgeving en de toekomst van de lokale bevolking.

Enkele mijngiganten onder de loep

De multinational Glencore, is zo’n olifant. Glencore handelt en produceert mineralen, energie en voedingsgrondstoffen. Het is een ongelooflijk groot en machtig bedrijf. De projecten van Glencore vinden vaak plaats in landen waar ook de regering niet instaat voor de bescherming van de mensenrechten. Zo ontstaat een toestand van straffeloosheid, met als slachtoffers de mensen die rond de mijn wonen. Van een winstgevend bedrijf als Glencore zou je mogen verwachten dat ze mensen kan verplaatsen en schade herstelt. Maar dat doet ze niet: ze probeert de kosten zo laag mogelijk te houden en verzaakt belasting te betalen.

In 2013 fuseerde Glencore met mijnbouwbedrijf Xstrata. In Espinar (Peru) houdt de lokale bevolking het bedrijf Xstrata verantwoordelijk voor water- en bodemvervuiling, gezondheidsproblemen en veesterfte. Tijdens een protest in 2012 kwamen drie burgers om en raakten zeventig mensen gewond door gewelddadig politieoptreden. Ondersteund door internationale organisaties voeren gemeenschappen uit Espinar een rechtszaak tegen Glencore in Londen, waarbij ze het bedrijf ervan beschuldigen mede verantwoordelijk te zijn voor moord, verwondingen en onwettige aanhoudingen. In datzelfde jaar protesteerden mijnwerkers bij de Marikana-mijn in Zuid-Afrika maandenlang voor een leefbaar minimumloon. Toen de protesten werden neergeslagen door beveiligers van het mijnbouwconsortium en de ordediensten, vielen er 34 doden en 78 mensen raakten gewond. Er zijn vergelijkbare cases van milieuvervuiling en schendingen van de mensenrechten in o.a. Bolivia, Colombia en Argentinië. In DR Congo wordt Glencore in verband gebracht met dwang- en kinderarbeid en belastingontwijking.




Eenzelfde soort situatie zien we terug in Brazilië. Op 5 november 2015 brak de dam van een opvangbekken in de Braziliaanse mijnstaat Minas Gerais. Een enorme modderstroom veegde vier dorpen van de kaart. 19 mensen kwamen om. Giftig mijnafval dreef 600 kilometer door de Rio Doce, tot in de oceaan. In een regio waar drie op vier mensen in de mijnindustrie werken, heeft de ramp alles weggeveegd. De heropbouw zal minstens tien jaar kosten. Uit onderzoek van de federale politie is gebleken dat Samarco, het verantwoordelijke bedrijf (een joint venture van multinationals Vale en BHP) op de hoogte was van de risico van de dam en te weinig heeft gedaan om de ramp te vermijden.

Jouw bank maakt grootschalige mijnbouw mogelijk

Ook al zijn veel van de mijnsites ver weg, wij hebben in het Westen wel degelijk een link met deze verhalen. Enerzijds via de producten die we gebruiken (elektronica, sieraden, energie, …), anderzijds via ons geld. De controversiële mijnbedrijven worden namelijk gefinancierd door de banken waar wij klant bij zijn.

Begin 2017 publiceerde FairFin met 11.11.11 en Broederlijk Delen in het kader van BankWijzer een onderzoek naar investeringen in twintig controversiële mijnbedrijven. In de periode 2011­-2016 investeerden negen van ‘onze’ banken 34 miljard dollar in de vorm van leningen en uitgiftes van aan­delen en obligaties in deze bedrijven en in september 2016 hadden ze er voor 2,1 miljard dollar obligaties en aandelen van in bezit. BNP Paribas, Deutsche Bank en ING Group, zijn de grootste financiers op vlak van leningen en uitgiftes van aan­delen en obligaties. Wat betreft de financiële relatie in de vorm van aandelenparticipaties en participaties in obligaties is Deutsche Bank met voorsprong de grootste investeerder in de geselecteerde bedrijven, gevolgd door BNP Paribas en KBC.

 Naar aanleiding van deze gegevens zegde Minister Johan Van Overtveldt exact een jaar geleden toe om BNP Paribas (waarvan de Belgische staat aandeelhouder is) aan de tand te voelen over deze investeringen. Enkele andere banken deelden onze bezorgdheden en/of waren zelfs bereid om stappen te zetten naar een mijnbeleid. Nu, een jaar later, vragen we hun graag hoe het met deze voornemens staat.

Het is belangrijk en zinvol om een vinger aan de pols te houden en ervoor te zorgen dat de controversiële bedrijven de druk voelen van hun financiers: wat zij doen kan niet door de beugel! Cases als de Dakota Pipeline hebben recent laten zien dat deze strategie van ‘impact divestment’ werkt.

Er zijn trouwens alternatieven voor grootschalige mijnbouw, die in overeenstemming met lokale bevolking kunnen worden opgezet. Mensen hebben recht op zeggenschap over hun grond, net zoals wij hier recht hebben op zeggenschap over wat er met ons geld gebeurt.

Wil je mee de druk opvoeren om schadelijke mijnbouw te stoppen? Help ons bij de realisatie van een stand van zaken

Om de minister en onze banken aan te spreken, hebben we actuele cijfers nodig over de investeringen van BNP Paribas, Deutsche Bank, ING, KBC, Belfius, vdk, Triodos, Van Lanschot en Argenta in controversiële mijnbedrijven. We zijn benieuwd wat deze banken tegenwoordig investeren in Glencore, Vale en BHP. Dit onderzoek gaat ons 1500 euro kosten. Dit is een vergoeding die we betalen aan onze Duitse collega’s van Facing Finance, die toegang hebben tot een dure database met investeringsgegevens. We hopen dit bedrag bij elkaar te krijgen via giften. Alle beetjes helpen! Voor een gift vanaf 40 euro krijg je tot 45% van je gift terug via de belasting. Stort voor 1 februari een bedrag op rekening BE 10 5230 8038 6504 van FairFin met de mededeling ‘mine’. Alvast heel erg bedankt!

De resultaten worden gepresenteerd tijdens het programma Mine The Gap in de Beursschouwburg (8 – 11 februari), waar de ondergrondse wereld van de mijnbouw naar de oppervlakte wordt gehaald via films, lezingen en een voorstelling. Op het programma:

  • 8-2 om 20u30: Outpost van Wim Catrysse (film over mijnbouw in Rusland). Als we nog dieper graven verschijnt de donkere blik op een maatschappij die haar terminale industriële fase bereikt heeft.
  • 9-2 en 10-2 om 20u30: Mining Stories van Silke Huysmans & Hannes Dereere (performance rond de Samarco case). Een documentaire in de vorm van een theatervoorstelling over een mijnramp in Brazilië die verschillende thema’s aansnijdt: ons geheugen, politiek, religie en storytelling. 
  • 10-2 om 17u: Tuur Van Balen & Revital Cohen nodigen Sara Geenen, Sammy Baloji uit voor een lezing/debat, gekoppeld aan fragmenten uit hun project. Een filmvertoning, prestatieoverzicht en panelgesprek over de relaties tussen China en Afrika, artistieke productie en ambachtelijke mijnontginning in Oost-Congo.
  • Doorlopend: Silica van Pia Borg (film). In deze sci-fi getinte essayfilm verkent een filmlocatiezoeker een Australisch opaalmijndorp

Op donderdag 8-2 om 17u geeft FairFin de lezing ‘Wat doet de bank met mijn geld?’ over de investeringen van onze banken in controversiële mijnbouw, met uitsluitend debat. Op vrijdag 9-2 om 17u geeft CATAPA een simulatieworkshop waarin je kunt ervaren hoe het voelt om één van de vele stakeholders te zijn binnen een conflict dat is ontstaan door de zoektocht naar goud.

www.beursschouwburg.be

take down
the paywall
steun ons nu!