Het is ondertussen een gekende N-VA strategie geworden. Val iemand aan omwille van een tweet, een uitspraak, een opinie of wat-dan-ook, laat een trollenleger zijn werk doen en zorg ervoor dat het bericht wordt opgepikt door nationale media. Af en toe leidt dat tot het sneuvelen van een carrière, het verlies van een job of de exit uit het publieke debat. De gevallen zijn intussen welbekend: Rachida Lamrabet, Dyab Abou Jahjah, Youssef Kobo, Alona Lyubayeva en, sinds kort ook, Jihad Van Puymbroeck.

Dat soort aanvallen komt er niet zomaar. Ze zijn duidelijk gepland en goed voorbereid. Of tenminste de keuze van de slachtoffers wordt niet aan de toevalligheid overgelaten en de hetze wordt gevoed met zorgvuldig verzamelde informatie. Zo kwam Jihad Van Puymbroeck al eerder in het vizier van N-VA. Even terug naar de lente van 2016. Toen postte Van Puymbroeck als lid van de Vlaamse jeugdraad een kritische tweet over Francken. Die laatste reageerde toen met “hé kijk, ik ben lid van de Vlaamse jeugdraad en ik tweet onder ‘jihad’”. Later moest Francken toegeven dat hij – zogezegd – niet wist dat Jihad een voornaam was. Maar het eerste relletje was ondertussen een feit.

Dat Van Puymbroeck nu opnieuw onder vuur komt te liggen vanuit N-VA is dus niet zo merkwaardig. Internettrollen in de periferie (en het centrum) van de N-VA hebben er vrij snel werk van gemaakt om doorheen alle tweets te scrollen die Van Puymbroeck ooit de wereld in stuurde. Op dit moment wordt ze immers aangevallen voor tweets van niet minder dan zes jaar geleden. Ook Youssef Kobo lag destijds onder vuur voor tweets die hij jaren geleden postte.

In hoeverre bestaat er ergens een kantoortje waarin enkele ijvere N-VA-medewerkers systematisch doorheen accounts van mogelijke politieke opponenten scrollen, screenshots nemen en die keurig in mapjes bewaren tot wanneer het gepaste moment aanbreekt wanneer die ingezet kunnen worden? Dat weten we niet. Maar het is wel een feit dat dit goed gecoördineerd en georganiseerd is. En het is ook een feit dat N-VA nogal wat volk heeft zitten op communicatie: met 21 medewerkers is de communicatiedienst van N-VA alvast groter dan de studiedienst.

Periferie

Voor N-VA is communicatie naast het overbrengen van informatie en propaganda, vooral ook een wapen. Het samenspel tussen een grote communicatiedienst en trollenleger dat de kracht van dat wapen uitmaakt. Dat trollenleger is trouwens een handig instrument, omdat het de partij ook toelaat om ten gepaste tijde afstand te nemen wanneer het allemaal iets te gortig wordt. In het geval van Van Puymbroeck zag je dat mechanisme duidelijk spelen. De rel vertrok vanuit wat je zou kunnen noemen de Twitter-periferie van N-VA, werd opgepikt en mee gevoed door SCEPTR en wanneer het iets te aangebrand werd, namen sommige N-VA’ers vervolgens wat gas terug. Adjunct-woordvoerder voor N-VA Bram Bombeek tweette bijvoorbeeld deze zalvende woorden, nadat de slagen allang waren gevallen:

Dit soort Twitter-aanvallen heeft niet enkel als doel om critici of opponenten te neutraliseren. Evenzeer gaat het erom het publieke debat te beheersen en zo naar de hand te zetten.

Het toxische aan dit soort mediacampagnes waarbij individuen geviseerd worden, is vooral dat het leidt tot zelfcensuur. Iedere nieuwe aanval is ook een dreigement aan het adres van andere critici. De boodschap is niet mis te verstaan: al wie een kritische positie inneemt, is mogelijk een zelfde lot beschoren. Dit stimuleert mensen om hun mening vooral niet te uiten, het publieke debat niet op te zoeken en zich op de vlakte te houden. Want wie te hoog met het hoofd boven het maaiveld uitsteekt, die kan wel eens het volgende slachtoffer worden.

Die neiging tot censuur en zelfcensuur zie je trouwens al duidelijk aan het werk in de reactie van VRT-ombudsman Tim Pauwels op de hetze die ontstond na het aanwerven van Van Puymbroeck. Daarin valt ondermeer te lezen dat Van Puymbroeck een “ontluizingsperiode” moet ondergaan, ze heeft haar oude tweets ontoegankelijk gemaakt, ze heeft gezworen al haar engagementen te staken en voorts raadt Pauwels haar aan om “onpartijdigheid zeer serieus te nemen”. Het lijkt niet meteen het meest gunstige gesternte om journalistiek werk onder te verrichten – zelfs al wordt dat werk achter de schermen verricht. En echt veel vertrouwen van de werkgever weerklinkt er ook niet in door.

Partijloosheid bestaat trouwens niet. En zeker in het geval van Van Puymbroeck is partijloosheid gewoon een codewoord. Het betekent in de praktijk vooral dat Van Puymbroeck zich zeer ver zal moeten houden van enige kritiek op N-VA. Dat weet iedereen, alleen mag het niet zo luid gezegd worden.

En dat is exact wat N-VA wil.