De reden waarom mensen hun land verlaten is doorgaans complex en ook klimaatverandering is een complex gegeven. De twee op een echt wetenschappelijke wijze aan elkaar linken is daarom lang niet evident.

Maar dat is wat wetenschappers in een nieuwe studie toch hebben geprobeerd. Als uitgangspunt hebben ze daarvoor twee variabelen genomen: de evolutie van de temperaturen tussen 2000 en 2014 in 103 landen en de asielaanvragen in Europa. Het voordeel is dat dit twee makkelijk te meten en te verifiëren variabelen zijn.

Wat blijkt? De onderzoekers konden een duidelijke correlatie vaststellen tussen temperatuur en migratie. Er komt meer migratie uit landen die een gemiddelde temperatuur kennen van rond de 20 graden. Iedere temperatuurstijging tijdens het landbouwseizoen in die landen leidt tot een toename aan migratie. Bij landen met een gemiddelde temperatuur onder de 20 graden, werd er net een daling in migratie waargenomen wanneer temperaturen stijgen zonder de grens van 20 graden te overschrijden.

Eenvoudig samengevat: opwarming in warme en droge landen gaat gepaard met toenemende migratie. In koele landen gaat het gepaard met afnemende migratie. Waarom? Omdat een kleine opwarming in koele gebieden leidt tot betere oogsten, in warmere gebieden tot slechtere.

 188 procent

Op basis van deze studie hebben de onderzoekers ook een prognose gemaakt naar het jaar 2100 toe. Zelfs wanneer uitgegaan wordt van de meest optimistische schattingen – een temperatuurstijging van 1,8 graden en het niet verder stijgen van de uitstoot – , dan zal de migratie richting Europa toenemen met 28 procent, aldus de onderzoekers. Wanneer vertrokken wordt vanuit een meer realistisch scenario dat rekening houdt met stijgende uitstoot en temperatuurstijgingen tussen de 2,6 en 4,8 graden, dan zal migratie richting Europa toenemen met 188 procent.

Bij de prognose die de wetenschappers naar voor schuiven dient de nodige reserve in acht genomen te worden. Zo is het bijvoorbeeld lang niet zeker dat Europa tegen 2100 nog steeds de voorkeursbestemming van migranten uit het zuiden zal zijn. De asielaanvragen van nu kan je niet zomaar extrapoleren naar 2100. Daarvoor is het verloop van de geschiedenis simpelweg te grillig.

Ook het beeld dat Europa een homogeen gebied is, verdient nuance. Als temperaturen met meer dan twee graden stijgen, dan zullen Europese landen daar evengoed onder lijden. Zuid-Europese landen zullen met droogte kampen, Noord-Europese landen met, onder andere, een stijgende zeespiegel. Intra- en extra-Europese migratie zit er dus evengoed aan te komen.

Daarnaast dient benadrukt te worden dat migratie ook sterk afhankelijk is van politieke en economische factoren. Die weglaten uit een prognose leidt automatisch tot een zeer vervormde uitkomst.

Maar, politieke en economische factoren in de prognose binnenbrengen maakt de toekomst enkel onheilspellender. Als we ervan uitgaan dat klimaatverandering leidt tot schaarste en schaarste tot sociale en politieke spanning, dan weet je dat conflicten op de loer liggen. Onderzoek uit 2011 heeft deze hypothese ook bevestigd.

Syrië

Een recent voorbeeld van hoe sociale, politieke en klimatologische omstandigheden op elkaar inspelen, is het Syrische conflict. Syrië werd tussen 2007 en 2010 geteisterd door een nooit geziene droogte. Het leidde tot massale misoogsten en toenemende migratie van geruïneerde boeren naar de stadscentra in de hoop daar een beter leven uit te bouwen. Onderzoekers zijn ervan overtuigd dat dit een bepalende factor was voor het ontstaan van het Syrisch conflict.

Wie dus een glimp van de toekomst wil zien kijkt best naar … Syrië. Dat wil niet zeggen dat de hele wereld zal meegezogen worden in een apocalyptisch conflict. Wel dat we afstevenen op een periode waarin politieke, economische, sociale en klimatologische factoren onontwarbaar worden. Die factoren zullen elkaar vermoedelijk voortdurend versterken.

De les die we uit de studie moeten trekken is dat migratie op geen enkele manier zal afnemen in de komende eeuw. Integendeel, mensen zullen nog veel meer migreren dan nu het geval is. Het huidige migratiebeleid en de principes waarop dat gestoeld is, zullen – om het zacht uit te drukken – ontoereikend zijn. Wanneer dit niet onder ogen wordt gezien dreigen chaos en mensenrechtenschendingen op grote schaal.