Slam-artieste Do Nsoseme Dora over Brussel: “Blijf niet in je eigen hoekje hangen”
Interview, Wereld, Afrika, Samenleving, Cultuur, België, Lokaal, Brussel -

Slam-artieste Do Nsoseme Dora over Brussel: “Blijf niet in je eigen hoekje hangen”

“Al jaren zitten de Brusselse jongeren bij elkaar in de klas, maar in hun slam-teksten vertelden ze dingen aan elkaar die ze voorheen niet van elkaar wisten. In Congo deel je je problemen met vele anderen. Om de zware last te delen. En om je lichter te voelen. Ga je zelf naar niemand toe, dan stapt iemand wel op jou af. ’t Is toch belangrijk om je hart te luchten, om verder te kunnen gaan”, zegt de bekende slam-dichteres Do Nsoseme Dora (23) uit Kinshasa. Ze verblijft enkele weken in Brussel om deel te nemen aan 'Slam Our World' in KVS.

zaterdag 25 november 2017 11:37
Spread the love

I met Brussels far from paradise
Where people are begging on the street
I asked, are they going to sleep on the street?
They tell me: ‘Yes, unfortunately’
In this coldness? ‘Yes, unfortunately’
But they can die? ‘Yes, unfortunately’
And then I felt homesick

De 23-jarige Do Nsoseme Dora uit Kinshasa laat één van haar slam-gedichten horen die ze heeft geschreven over Brussel voor de derde editie van Slam Our World, ook bekend als SLOW #3, die plaatsvindt op 24 en 25 november in KVS. Voor deze slam- en poëzie-voorstelling is ze als internationale artiest uitgenodigd om een paar weken in Brussel te verblijven en samen met lokale artiesten de kleurrijke en veelzijdige ziel van de stad in verzen te vatten. Deze tekst is één van de resultaten.

Rol van bewustmaken?

“Ik zie het niet als mijn rol om mensen bewust te maken”, benadrukt Do. Al als 9-jarige schreef ze alles wat er gebeurde en alle ideeën die in haar opkwamen op in een dagboek. Eenmaal op de middelbare school leerde ze over poëzie en begon ze gedichten te schrijven. Het echt willen delen van haar gedichten met andere mensen, kwam toen ze klaar was met de middelbare school.

Ze sloot zich eind 2011 aan bij een slam-collectief en trad regelmatig op. Hier heeft ze het verschil tussen klassieke poëzie en slam beter leren begrijpen. “Slam zijn gedichten die echt geschreven zijn om uitgesproken te worden en dat heeft mijn manier van schrijven én mijn intentie bij het schrijven sterk veranderd.”

En toch wil ze zichzelf niet zien als iemand die anderen bewust moet maken. “Ik zou het als een zware last op mijn schouders ervaren als ik mijn rol zo zou definiëren, het zou me blokkeren. Het gaat me in de eerste plaats om het beschrijven van wat ik zie – ik hou van woorden – en dat te delen met mensen.” 

Brussel helemaal niet zo ‘wow’

En wat ze onder andere ziet in Brussel is hoe je hier aan de ene kant de rijken hebt en aan de andere kant de armen. “In Congo denken velen dat Brussel ‘wow’ is, maar nu ik hier ben, zie ik dat het helemaal niet zo ‘wow’ is.”

Neem de vele daklozen die buiten in de kou slapen. “In Kinshasa zijn er ook mensen die op straat leven of ‘heksenkinderen’ die door hun familie verstoten zijn. Maar tegelijkertijd is het toch zeldzaam dat mensen geïsoleerd raken. En ik denk dat als het zo koud zou zijn als hier, dat anderen hen niet buiten zouden laten slapen.”

Schrijven bij de rivier

Als winnaar van de slam- en poëziewedstrijd Slam/Poésie Urbaine, georganiseerd door l’Institut Français in Kinshasa in 2015, werd Do aangemoedigd om zich professioneel op het slammen toe te leggen. Vele opdrachten om op conferenties en events een slam te schrijven komen sindsdien haar kant op.

“Toen ik begon, kende ik geen andere meisjes die hetzelfde deden. Ook bij het collectief was ik lange tijd de enige vrouw tussen allemaal mannen die mij daardoor overbeschermden.” In 2014 besloot ze daarom los van het collectief haar eigen weg te gaan. “Veel van mijn ideeën en teksten wissel ik nu uit met slam-artiest Micromega Jb Bokoli. We gaan altijd samen naar de rivier om te schrijven en geven elkaar feedback. Ik heb meer bevriende slam-artiesten in mijn leven, maar Micromega kan ik echt mijn zielsgenoot noemen.”

Elke dag wordt de slam-beweging beetje bij beetje populairder in Congo. “Het begon met een kleine groep mensen die slam-activiteiten organiseerden. Veel communicatie was daar toen nog niet rond”, zegt Do. “Nu, als er een slam-concert is, hangen overal affiches. Het optreden wordt in de hele stad aangekondigd”, vertelt Do. En niet alleen in Kinshasa, ook in de andere steden groeit de slam-scene. Do: “Artiesten brengen hun slams uit via de radio, albums en singles, YouTube, concerten en optredens. En via Facebook ziet iedereen van elkaar wat er in de verschillende steden gebeurt.” 

“Wij kregen veel les over België”

In Brussel heeft Do verschillende theatershows van slam-artiesten bezocht, een open mic georganiseerd en slam-workshops gegeven aan jongeren op scholen en ook aan jongeren buiten de school. Het verbaasde haar dat jongeren in Brussel bijna niks weten over Congo. “Wij hebben juist heel veel les gekregen over België. Ik ben verbaasd dat er hier bijna niet over ons wordt gepraat.”

Als ze hoort dat er in België ook geen enkele Lumumbaplein of -straat bestaat – terwijl je die in andere landen wel kan vinden – zegt ze: “Als mensen zichzelf iets verwijten, dan gaan ze hun ongelijk niet toegeven. In onze ogen is het duidelijk dat de Belgen Lumumba hebben vermoord. Als er excuses zouden komen of erkenning dat er verkeerd is gehandeld, dan zou dat het mogelijk maken om vooruit te gaan.” Voor Do is het belangrijk dat het debat publiek gevoerd wordt. Ook om verder te kunnen gaan en misschien de verhoudingen tussen Congo en België te kunnen veranderen.

Do raakte geïnspireerd om veel met de Brusselse jongeren te praten. Ze heeft er een tekst over geschreven voor SLOW #3. “Omdat ik merkte dat in Brussel veel mensen een beetje van overal komen, maar onderling zich niet veel mengen met elkaar. Mensen blijven in hun eigen hoekje.”

Ook liet ze de jongeren zelf teksten schrijven en opvoeren. Wat haar opviel? “Al jaren zitten ze bij elkaar in de klas, maar in hun slam-teksten vertelden ze dingen aan elkaar die ze voorheen niet van elkaar wisten. In Congo zou dat niet mogelijk zijn geweest. Daar deel je je problemen met vele anderen. Om de zware last te delen en om je lichter te voelen. Ga je zelf naar niemand toe, dan stapt iemand wel op jou af om te vragen waarom je triestig bent. ’t Is toch belangrijk om je hart te luchten, om verder te kunnen gaan. Ik heb het idee dat mensen hier weinig met elkaar over hun problemen praten en het vooral voor zichzelf houden. Mensen laten je met rust als je triestig bent. In Congo is het heel moeilijk om alleen te zijn.”

Jongeren leven politiek

Tegelijkertijd beleven de jongeren in Congo elke dag politiek, “ze eten, slapen en ademen politiek”, zegt Do. “Als onze visie soms pessimistisch is, dan is dat door de politiek, want we zijn een land dat constant in oorlogsklimaat leeft. Toch zijn veel jongeren optimistisch dat ze Congo kunnen opbouwen. Daarvoor moet je ‘nee’ zeggen tegen het conformisme, oftewel ‘nee’ tegen het idee dat corruptie heel gewoon is.”

“Het is een normale zaak dat de mensen die naar macht streven, zich afvragen: ‘Hoeveel geld ga ik kunnen stelen als ik de macht heb?’ De macht in Congo is sinds 2016 niet legitiem en de oppositie eist dat we niet naar het nieuwe jaar mogen gaan zonder dat de regering is afgetreden. Hierdoor bestaat de angst of er tegen het einde van het jaar een ‘einde van de wereld’ gaat zijn? Hoe kan je dromen over de toekomst als je niet weet of je morgen kan wakker worden?”

De jongeren die hoop hebben, gaan de politiek in, of bij een ngo, of richten zelf ngo’s op die andere mensen opleiden en vormen in hoe je te gedragen binnen de politiek. “De jongeren die de politiek ingaan, geloven dat ze het systeem van binnenuit kunnen veranderen. Zelf geloof ik daar toch niet in.”

Ook over de verzetsbewegingen is ze kritisch. “Er is een soort van wildgroei. Door de gewelddadige repressie vanuit de politiek, roepen de bewegingen mensen op om te betogen. Maar door dezelfde repressie sterven er altijd mensen tijdens de betogingen en de volgende dag is er dan toch niks veranderd. Ik vraag me daarom af of dit wél de strategie is?”

Slammer is de hedendaagse griot

Slam kan wellicht bijdragen aan het vinden van een juiste strategie. “Het lijkt misschien iets nieuw, maar in de Afrikaanse kunst bestaat het al sinds eeuwen. Met name in de traditie van de griots, oftewel verhalenvertellers.” Er zijn drie overeenkomsten volgens Do. Een griot is iemand die vertelt vanwaar men komt en waar men naartoe gaat. Zo wordt het verhaal van een gemeenschap over generaties doorgegeven. Een griot is iemand die het debat opent over onderwerpen waarvan men niet weet hoe ermee om te gaan. En een griot vertelt over het dagelijks leven van zijn tijd. “Een slammer is de hedendaagse griot. Het verschil is dat de griot volgens de traditie een heilige positie heeft, waarbij enkel één familie de sacrale positie kan innemen.”



Slam-artieste Do Nsoseme Dora (23). Bron: KVS

In Brussel wil Do de jongeren met haar slams meegeven dat ze hun krachten moeten bundelen. “Het valt me op dat Brussel continu in verandering is. Onze krachten moeten we samen gebruiken om te veranderen, in plaats van dat mensen in hun eigen omgeving blijven hangen.” 

‘We hebben u niet nodig in dit gesprek’

Wandelingen door de stad hebben Do grote inspiratie opgeleverd. “Ik heb veel geleerd door gewoon rond te wandelen door Brussel. Soms voelde ik het gewicht van de blik van anderen op mij. Als ik eens alleen ging wandelen en alleen op café ging, voelde ik de hele tijd vreemde blikken op mij gericht.”

De meest confronterende ervaring was bij een bushalte. “Ik stond daar te wachten en er kwamen steeds meer mensen bij staan, want de bus was te laat. De mensen begonnen met elkaar te praten en ik keek hen aan met een blik dat ik graag mee wilde praten. Maar ik kreeg blikken terug van ‘we hebben u helemaal niet nodig in dit gesprek’. Ik voelde me zo alleen. Direct had ik ook het idee dat ik de koude meer voelde dan de anderen, omdat ik zo geïsoleerd stond.” Ook hierover heeft Do een prachtige slam geschreven die ze opvoert tijdens SLOW #3. 

SLOW #3 vond op 24 en 25 november plaats om 20u30 in KVS Box in Brussel. Meer informatie over de voorstelling en de artiesten vind je hier!

take down
the paywall
steun ons nu!