‘Tumult in asielcentrum Helchteren’, zo luidde begin november een kop in De Standaard, boven een artikel over een vechtpartij onder asielzoekers. Exact twee maanden eerder kon je in de Gazet Van Antwerpen dan weer lezen over een socialistisch vakbondsafgevaardigde die bij het Rode Kruis op staande voet aan de deur werd gezet. Twee aan elkaar verbonden feiten, die aantonen dat maatschappelijke vraagstukken, zoals de verwerking van asielaanvragen, niet zonder secundaire gevolgen blijven.
Melissa Cowpe is al 5 jaar socialistisch personeelsafgevaardigde in een opvangcentrum, uitgebaat door het Rode Kruis, op de Antwerpse linkeroever. Als begeleider met een psychosociale deeltaak biedt ze ondersteuning aan bewoners met psychische problemen, maar gaat ze ook heikele thema’s – zoals (seksueel) grensoverschrijdend gedrag binnen de opvangcentra – niet uit de weg. Ook binnen de BBTK, de bediendevakbond van het ABVV, herkennen we bij Melissa dezelfde hands-on approach. Ze beschikt over de eigenschap om zowel de problemen van de inwonende asielzoekers te zien, zonder blind te zijn voor de moeilijke situatie waarin het personeel zich bevindt als gevolg van de verhoogde instroom en de lang aanslepende asielprocedures.
Ter illustratie brengt Melissa het verhaal van een Irakese man, die haar ten einde raad vroeg of een zelfmoordpoging van een jonge Ethiopische bewoner “misschien normaal gevonden werd”. Nee, Melissa vond dat niet normaal. Maar specifieker: ze zag ook dat hier een structurele oorzaak voor bestond. Eén die bovendien op te lossen is: dat het ondertussen namelijk geen uitzondering meer is dat mensen meer dan anderhalf jaar moeten wachten op een antwoord op hun asielaanvraag. Voor de inwoners van het centrum, sowieso al ontworteld, veranderen de muren van het asielcentrum zo steeds meer in de muren van een mentale vergeetput.
Bovendien wordt hun motivatie om er het beste van te maken – door de taal te leren, een cursus te volgen en te gaan werken – in de kiem gesmoord door de ‘bijdrage’ (tot 75 procent van hun loon!) die ze moeten betalen aan het opvangcentrum waar ze verblijven, en dus aan de overheid. Hun leven staat voor onbepaalde duur ‘on hold’.
Het waren Melissa en haar collega’s die de mentale brokken van de zelfmoordpogingen moesten proberen te lijmen, die gesprekken voerden met de mensen over de automutilatie waarin ze hun toevlucht zochten. Het waren Melissa en haar collega’s die ook de soms agressieve gevolgen van de opgebouwde frustraties te verwerken kregen.
Het is daarom ook maar logisch dat Melissa, vanuit haar rol als personeelsafgevaardigde, haar collega’s opriep om deel te nemen aan de actie op Wereldvluchtelingendag op 20 juni van dit jaar. De inzet was onder meer het voorzien van voldoende middelen voor een correcte asielprocedure. Een oproep die werd gericht aan alle collega’s van het Belgische Rode Kruis én Fedasil, de overheidsdienst die instaat voor de opvang van asielzoekers (het Rode Kruis doet dit in ‘onderaanneming’ voor Fedasil). Een boodschap in lijn met het streven van het ABVV voor de grondrechten van iedereen. Op dat moment wist ze nog niet dat ze hiermee het Rode Kruis zou doen beslissen haar enkele dagen later wegens zware fout aan de deur te zetten …
Koude douche
De actie op 20 juni verliep prima. Aan de pers gaven de actievoerders ook de boodschap mee van de problematiek van het ‘langverblijf’ in de opvangcentra voor zowel asielzoekers-bewoners als personeel. Enkele uren later volgde de koude douche: Melissa zou worden ontslagen door het Rode Kruis, wegens zware fout. Welke? Het gebruiken van de logo’s van Rode Kruis en Fedasil op een vakbondspamflet. Logo’s die ze overigens meteen verwijderde, toen ze hierop werd aangesproken door de directie.
Maar wij weten beter: het ging om het muilkorven van een mondige vakbondsafgevaardigde, die lawaai maakte tegenover een overheid die politiek geen oor heeft naar de verzuchtingen van de vluchtelingen. Waar de gedelegeerd bestuurder van het Rode Kruis 8 jaar geleden, bij de vorige ‘asielcrisis’, nog zijn handtekeningen zette onder een open brief die de overheid opriep om structurele maatregelen te nemen om de ergste noden te ledigen … tekende hij nu een ontslagbrief van een medewerkster die exact hetzelfde deed.
Juridisch heeft BBTK onze vakbondsafgevaardigde bijgestaan tot in het Antwerps Arbeidshof, dat vandaag besloot dat het ontslag onterecht was. Het Rode Kruis staat vandaag dan ook voor de keuze om ofwel Melissa opnieuw aan de slag te laten gaan in het bedrijf, ofwel om tienduizenden euro’s te betalen voor een ontslag- en schadevergoeding. Euro’s waarvan Melissa zelf, die graag terug aan de slag wil in het opvangcentrum van Linkeroever, meent dat ze beter besteed zijn aan de maatschappelijke doelen die het Rode Kruis nastreeft.
Het zou het bedrijf sieren om voor de optie van de re-integratie van haar medewerkster te gaan – dat is ook de logica van het arrest van het Antwerps Arbeidshof. En zo haar idealen in de praktijk om te zetten. De moed te hervinden die de organisatie in 2009 wél vond, toen ze vanuit het middenveld tegenover een regering haar verantwoordelijkheid nam. En te tonen dat werknemers van het Rode Kruis – of ze nu afgevaardigde zijn of niet – niet gestraft worden omdat ze ook op syndicaal en persoonlijk vlak dezelfde doelstellingen nastreven als de organisatie waarin ze werken.
“Kijk niet naar wat ik zeg, maar kijk naar wat ik doe.” Wat zal het worden?
