De resultaten van het onderzoek naar werkdruk en flexibiliteit slaan alvast enkele mythes aan diggelen. Over deeltijds werk bijvoorbeeld. Slechts 11 procent noemt dat een volledig persoonlijke keuze. Een kwart doet het omdat hun gezondheidstoestand het niet anders toelaat en nog eens een kwart omdat het bedrijf waar ze werken alleen maar deeltijds werk aanbiedt.

Diana werkt in de handelssector. “Bij ons krijgen de mannen een contract van 36 uur aangeboden, de vrouwen één van 20 of 24 uur. Dat is de regel. Velen willen meer uren maar werkgevers kiezen liever voor studentenjobs of binnenkort de flexi-jobs.” Ook in de horeca is dat vaak het geval. Het laat de werkgever toe om hun personeel veel flexibeler in te zetten tijdens de piekuren. Anne-Cathérine werkt in een fastfoodrestaurant. “Om rond te komen moeten we wel een tweede job vinden maar dat is onmogelijk te combineren met onze flexibele roosters die we meestal maar één week op voorhand kennen.”

Voor mensen die wel voltijds werken, blijkt de 38-urenweek alleen op papier te bestaan. Drie kwart van de werknemers presteert meer uren dan voorzien in de arbeidsovereenkomst. Bij bijna een derde van de werknemers gebeurt dat zelfs regelmatig. Bijna een kwart van de werknemers doet overuren zonder daar een vergoeding voor te krijgen. De overuren worden niet betaald en niet gerecupereerd. 40 procent van de mensen die overuren presteren, doet dat omdat ze er gewoon niet in slagen hun taken af te werken tijdens de werkuren. Nog eens 40 procent doet dat omdat de werkgever het vraagt op extra drukke momenten.

Flexibele uren

Belgische werknemers blijken ook heel flexibel te zijn. 22 procent van de respondenten werkt in ploegen. 12 procent doet nachtwerk en bijna één derde werkt af en toe op zaterdag. Eén vijfde heeft glijdende uren.

Het zijn niet alleen de uurroosters die voor stress zorgen. Meer dan de helft van de werknemers zegt dat ze zich zorgen maken over de toekomst van hun onderneming. Een vrij recent fenomeen is ook de technostress. Meer dan de helft checkt buiten de werkuren beroepsgerelateerde berichten. Pascal werkt in de banksector: “Wij krijgen een laptop en een gsm maar dat betekent dan ook dat er van ons verwacht wordt dat we ‘s avonds laat nog de voorbereiding van de ochtendvergadering lezen die de manager ons mailt.”

Bij burn-outs en andere psychosociale ziektes speelt de autonomie waar een werknemer over beschikt een grote rol. Meer dan de helft van de bedienden en twee derde van de arbeiders zegt weinig autonomie te genieten.

‘Grens bereikt’

In de automobielsector is dat natuurlijk heel extreem. Philippe vertelt: “Het werk werd opgedeeld in cycli van 60 seconden. Elke beweging die ik uitvoer, werd nauwkeurig berekend. Het is afstompend en eentonig. Ik kan ook nooit wat later beginnen of wat vroeger stoppen. Langer werken zie ik in die omstandigheden absoluut niet zitten.” Philippe is niet alleen. 40 procent van de respondenten voelt zich niet in staat om hun werk tot de pensioenleeftijd vol te houden. 80 procent antwoordt ‘ja’ op de vraag of hun werk een negatieve invloed kan hebben op hun gezondheid. Werkgevers lijken er niet echt wakker van te liggen. Slechts 11,5 procent van de respondenten bevestigt dat er in hun bedrijf een plan voor oudere werknemers bestaat.

“De getuigenissen en de cijfers tonen dat de koers naar flexibiliteit de grenzen van het draaglijke bereikt heeft. Het is tijd om gas terug te nemen”, zegt ABVV-voorzitter Rudy De Leeuw over de resultaten van het onderzoek. Volgens het ABVV moet de arbeidsorganisatie en de arbeidstijd hervormd worden. Alleen lijkt dat niet evident in tijden waarin deze regering gesteund door de werkgevers alsmaar harder inzet op flexibele arbeidsvormen.