Van alle abortussen die wereldwijd gebeuren, zijn er 25 miljoen per jaar oftewel 45 procent “onveilig”, zegt de VN-Wereldgezondheidsorganisatie WHO in een rapport in het medisch tijdschrift The Lancet. 97 procent van die onveilige abortussen gebeuren in ontwikkelingslanden in Afrika, Azië en Latijns-Amerika. “Hier zijn veel meer inspanningen nodig om contraceptie toegankelijk te maken en abortus op een veilige manier te laten verlopen”, zegt Bela Ganatra van de dienst reproductieve geneeskunde van de WHO en hoofdauteur van de studie.

“Als vrouwen en meisjes geen toegang hebben tot contraceptie of veilige abortus, heeft dat enorme gevolgen voor hun gezondheid en die van hun gezin. Ondanks de grote vooruitgang op het vlak van nieuwe, veilige technologieën, vinden nog steeds veel te veel onveilige abortussen plaats.”

De nieuwe WHO-studie maakt een onderscheid tussen ‘veilige’ en ‘onveilige’ abortussen. Voor het eerst hebben de onderzoekers daarbovenop een subcategorie gemaakt voor de onveilige zwangerschapsafbrekingen: minder veilig en minst veilig. Dit onderscheid stelt hen in staat om een meer genuanceerd beeld te krijgen over de verschillende omstandigheden waaronder onveilige abortussen plaatsvinden

Tijdens de onderzoeksperiode 2010-2014 bleek dat 55 procent van alle abortussen wereldwijd ‘veilig’ was uitgevoerd door een competent opgeleide gezondheidswerker en volgens methoden die de WHO adviseert. Van alle abortussen in de wereld valt 31 procent in de categorie ‘minder veilig’.

Dit wil zeggen dat ze weliswaar werden uitgevoerd door een getraind iemand maar met een onveilige of ouderwetse methode, of door een ongetraind persoon die een als veilig bestempelde methode gebruikt, zoals het medicijn Misoprostol. Dit is een middel tegen maagzweren dat ook wordt gebruikt om een abortus op te wekken.

Veertien procent van alle abortussen valt in de categorie ‘minst veilig’. Die werden uitgevoerd door ongetraind personeel met gevaarlijke methodes, zoals het inbrengen van objecten of het doen inbrengen van kruidenmengsels. Complicaties – meestal onvolledige abortussen waarbij nog delen van het weefsel achterblijven, of infecties – leidden binnen deze categorie het vaakst tot de dood van de moeder.

Strenge wetten is meer onveilige abortussen

De WHO-studie keek ook naar de omstandigheden die ertoe bijdragen dat vrouwen hun toevlucht zoeken tot een onveilige abortusmethode. In landen waar abortus verboden is of enkel toegestaan om het leven van de moeder te redden, gebeurden slechts één op vier abortussen op een veilige manier. In landen waar abortus legaal is, is dat negen op de tien keren. Ook bleek volgens het onderzoek dat abortus criminaliseren niet betekent dat vrouwen minder vaak voor abortus kiezen.

De veiligste abortussen worden uitgevoerd in West- en Noord-Europa en Noord-Amerika. Hier komt abortus ook het minst voor omdat toegang tot anticonceptie goed geregeld is, omdat er meer economische ontwikkeling is en omdat er minder ongelijkheid is tussen man en vrouw.

In de ontwikkelende regio’s blijkt Oost-Azië (inclusief China) even goede resultaten voor te leggen als ontwikkelde landen. In Zuid- en Centraal-Azië is slechts één op twee abortussen veilig. In Afrika is slechts één op vier abortussen veilig. Van de onveilige abortussen werd de meerderheid ingedeeld als ‘minst veilig’.

Ook in Latijns-Amerika is slechts één op vier abortussen veilig, maar de meerderheid is daar gecatalogiseerd als ‘minder veilig’. Het gebruik van Misoprostol is in deze regio erg ingeburgerd. Dit betekent dat minder vrouwen complicaties krijgen door een slecht uitgevoerde abortus. Zelf-gebruik, en de vaak geheime inname van dit medicijn, is volgens de WHO geen veilige abortus.

VN-Duurzaamheidsdoelstelling

Het voorzien van veilige manieren om een ongewenste zwangerschap te onderbreken is voor landen essentieel om de VN-Duurzaamheidsdoelstelling (SDG) voor universele toegang tot reproductieve gezondheidszorg voor iedereen te halen (doel 3.7).

Eerder in 2017 hebben de WHO en het VN-bevolkingsprogramma een open-acces database beschikbaar gemaakt over bestaande wetgeving, beleid en gezondheidsstandaarden voor abortus wereldwijd. Deze database heeft de bedoeling meer openheid te creëren over het thema en landen aan te sporen meer verantwoordelijkheid te nemen voor het recht op gezondheid van vrouwen en meisjes.

Worldwide, an estimated 25 million unsafe abortions occur each year