Analyse - Sven Tuytens

Waterkannonen voor Barcelona

Het heeft op dit moment geen zin meer om zich af te vragen of er op 1 oktober in Catalonië al dan niet een referendum wordt gehouden. De tijd is aangebroken om zich ernstig zorgen te maken. De Catalaanse kwestie wacht al jaren op een politieke oplossing, maar bij gebrek aan briljante en moedige politici zijn het de rechters van het Spaanse Grondwettelijk Hof die die het referendum via gerechtelijke vervolgingen hopen te verhinderen. Ondertussen maakt de Spaanse regering Catalonië woest door een leger politiemannen naar Barcelona te sturen.

maandag 25 september 2017 11:06
Spread the love

God van de dood

Voorbije woensdag ging Madrid over tot operatie ‘Anubis’, een grote politieactie die het referendum moet verhinderen, daarbij werden 14 Catalaanse topambtenaren aangehouden. Anubis is de god van de dood in de mythologie van het oude Egypte. De reden van de keuze van die vreemde naam is onduidelijk. Wellicht is het een hint naar de ter dood veroordeling van het Catalaanse referendumsproces.

De webpagina van dat onafhankelijkheidsproces werd uit de ether gehaald en bijna tien miljoen stembiljetten en 1,5 miljoen affiches werden reeds in beslag genomen. Tientallen pro-referendum burgemeesters zijn voor de rechtbank gesleept om uit te leggen waarom ze toch doorgaan met het organiseren van een illegale volksbevraging.

Democratie in gevaar

Want zo noemt het Grondwettelijk Hof het: “een illegaal referendum”. En dat klopt ook volgens de Spaanse grondwet. Achter de rechters staat de Spaanse premier met een denkbeeldige wapenstok in de hand die de waarschuwende woorden uitspreekt: “Dwing ons niet om dingen te doen die we liever niet willen doen”. 

Rajoy en zijn partij werpen zich op als de beschermers van de democratie. Maar over welke democratie spreken we, als een partij, procureurs en politiemannen gebruikte om politieke rivalen aan te pakken? Als een partij bewijsmateriaal vernietigt en verscheidene malen weigert om met het gerecht samen te werken? Als een partij een uiterst repressieve wet (Ley Mordaza) uitvond om burgerprotest aan banden te leggen? En dan schermen ze nu met de rechtsstaat, de democratie en de wet om van een ernstig territoriaal probleem af te zijn?

Kloof nog nooit zo groot

Tijdens de regeerperiode van Rajoy zijn in de Catalaanse samenleving de anti-Spaanse gevoelens sterker dan ooit geworden. Zelfs tijdens de veertig jaar durende dictatuur van generaal Franco was de kloof tussen Catalonië en de rest van Spanje nooit zo diep.

De voorbije weken hebben veel Catalanen die voordien twijfelden om het onafhankelijkheidskamp te vervoegen, nu resoluut gekozen om de rest van Spanje de rug toe te draaien. Met zijn repressieve maatregelen heeft Rajoy de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging een prachtig geschenk gegeven.

Van de Spaanse grondwet willen de Catalaanse separatisten niet horen. Dus hebben ze zelf een Catalaanse wet in het leven geroepen die een volksbevraging wel legaal maakt. De manier waarop de separatisten de referendumwet door hun eigen parlement joegen, was meer dan bedenkelijk en niet meteen een voorbeeld van democratisch fairplay. De separatisten, hebben hun politieke tegenstanders in het Catalaanse parlement zelfs niet eens de kans gegeven om voor de stemming te kunnen debatteren.

Een obsessie voor afscheuring

De Spaanse grondwet is misschien aan hervorming toe, maar als alle Catalanen in het Spaans parlement voor een grondwetshervorming stemmen, zullen ze op hun eentje nooit genoeg stemmen halen om via een nieuwe wet als autonome regio toch het recht te krijgen om zich via een referendum uit te drukken.

Als het strikt volgens de regels van de Spaanse grondwet moet, kan een regio niet zomaar één van de pijlers van de democratie onderuit schoppen. Er moet een legale basis bestaan om die volksbevraging uit te voeren. Het is net alsof de N-VA zou beslissen om morgen de onafhankelijkheid van Vlaanderen uit te roepen, hopend dat de rest van Europa de nieuwe republiek snel zal erkennen. Zo werkt het nu eenmaal niet.

De obsessie met de afscheuring van Spanje zit bij sommige Catalaanse separatisten zo diep dat ze over niets ander kunnen praten. Sommige geloven echt dat de rest van Spanje hen niet lust en doen hun uiterste best om extra olie op het communautaire vuur te gooien.

De separatisten praten over de ‘anderen’: els castellans, dat volk dat een imperiale taal spreekt en niet te vertrouwen valt. Het is nog eens een verhaal van een vijandige meerderheid tegen een onderdrukte minderheid. Door die maar al te gemakkelijke beeldvorming aan te wenden, heeft men een excuus om de grondwet van de ‘Spaanse onderdrukker’ te verwerpen. De separatisten vergeten daarbij te vertellen dat die grondwet ook door Catalanen geschreven werd.

Oproep tot kalmte

Gelukkig zijn er nog politici die erin slagen om het hoofd koel te houden en weigeren om mensen tegen elkaar in het harnas te jagen. “El Gran Wyoming” het populaire satirische programma van de commerciële zender La Sexta zorgde vorige week dinsdag voor een aangename verrassing. Manuela Carmena en Ada Colau, de burgemeesters van respectievelijk Madrid en Barcelona zaten zij aan zij naast “Wyoming” de populaire presentator en opinieleider, die bijzonder voorzichtig was met zijn grappen over het huidige conflict.

Beide vrouwen die de twee grootste steden leiden, riepen op tot redelijkheid en dialoog. Aan hun houding was duidelijk te zien dat ze de ernst van het politieke conflict inzagen en zich verantwoordelijk voelen om hun steentje bij te dragen in een poging om alsnog de gemoederen te bedaren. Het contrast was enorm tussen hun afgemeten woorden en de dreigende taal waarop Spaanse en Catalaanse politici elkaar de laatste dagen trakteren. 

Democratische heropleving

Beide burgemeesters komen uit het kamp van de indignado of 15-M beweging die erin geslaagd was om in Spanje nieuw leven in de politieke brouwerij te blazen. Een nieuwe democratische heropleving voor heel Spanje zou de regionale belangen en gevoelens overstijgen. Dat was de bedoeling. Maar de 1-O, of 1 Oktober crisis riskeert nu een abrupt en dramatisch einde te maken aan een beweging die in 2011 werd geboren.

Het is nu kiezen tussen het stroeve en nostalgische Spanje van gevestigde waarden en een vechtlustig Catalonië met een burgerbeweging die over een flinke dosis organisatiekracht en energie beschikt. De indignados die het vandaag massaal tegen de conservatieve regering in Madrid opnemen zijn Catalanen. Waar zijn diegenen die van plan waren om met het oude regime te breken en geloofden in een gemeenschappelijk project waarin alle Spanjaarden zich terug konden vinden?

Spaanse transitieperiode is voorbij

De Catalaanse crisis toont ons dat de consensus van de transitieperiode dood is. Het zijn de twee grote traditionele partijen de conservatieve Volkspartij (PP) en de Spaanse socialisten (PSOE) die de verantwoordelijkheid dragen voor het de huidige crisis. Gedurende tientallen jaren wonnen ze afwisselend de verkiezingen. Postjes voor eigen partijleden en het versterken van hun posities in de steden en regio’s waar ze traditioneel de plak zwaaiden gingen voor.

De sterke signalen van sociale en politieke onrust bij de bevolking werden verwaarloosd. De PSOE heeft in het verleden mooie kansen laten liggen die tot diepgaande verandering had kunnen leiden.

De Spaanse socialisten (PSOE) hadden het tij kunnen keren door samen met Unidos Podemos en de Catalaanse nationalisten een pakt te sluiten om Spanje te veranderen, om de grondwet te veranderen en de Catalanen een legale basis voor een referendum te geven.

 Op die manier zouden de Catalaanse politici mee de verantwoordelijkheid kunnen dragen voor een nieuw Spanje en hoefde het niet tot een definitieve breuk te komen. Schotland kreeg in 2014 de kans om zich via een referendum uit te drukken. Ondanks de sterke Schotse onafhankelijkheidsbeweging stemde een meerderheid tegen Schotse onafhankelijkheid.

Confrontatie tussen veiligheidsdiensten

De PSOE heeft de Partido Popular een minderheidsregering laten vormen. En het is Mariano Rajoy die nu eindelijk een initiatief heeft genomen in de Catalaanse kwestie. Hij kiest voor repressie en confrontatie. Het vreemde is dat iedereen nu wacht op wat er op 1 oktober gaat gebeuren, terwijl er op dit moment nog zoveel gedaan kan worden om te proberen uit de gevaarlijke patstelling te geraken. Het is net alsof op 1 oktober een voetbalwedstrijd gaat beslechten wie de sterkste is en dat daarmee de kous af zal zijn.

Ondertussen rijden er waterkanonnen richting Barcelona. 5000 agenten van de oproerpolitie en de paramilitaire politie, de Guardia Civil moeten tegen 1 oktober in Barcelona zijn. De Spaanse regering heeft de controle over de politie van Catalonië overgenomen. 

Op bevel van de procureur des Konings komen de Mossos d’Esquadra onder de paramilitaire Guardia Civil te staan. De Catalaanse minister van Binnenlandse Zaken Joaquim Forn liet wel al weten dat de regionale politie die beslissing niet zal aanvaarden. Dus voor je het weet krijg je een confrontatie tussen verschillende veiligheidsdiensten en zoiets kan alleen maar slecht aflopen.

 Dialoog?

Alleen een grondwetshervorming kan de eenheid van Spanje redden. Uiteindelijk bestaat de enige oplossing uit een gepacteerd en legaal referendum voor Catalonië. Maar de vraag is of zoiets nu nog mogelijk is? Hoeveel Catalanen zijn vandaag nog bereid om het onafhankelijkheidskamp te verlaten?

Hoe dan ook moet er een opnieuw een dialoog zijn en dat is niet gemakkelijk. Wat soort dialoog kan nog gevoerd worden wanneer de leiders van een onafhankelijkheidsbeweging bedreigd worden met aanhouding en lange celstraffen?

Hoe dan ook zullen Catalanen op 1 oktober massaal naar de stembus trekken. Zelfs al worden alle stembussen in beslag genomen, komt er zeker een gigantische betoging in Barcelona met minstens 1 miljoen deelnemers. De Catalaanse minister-president Carles Puigdemont houdt vol dat er een volksbevraging komt en dat de resultaten bindend zullen zijn.

De repressieve ontplooiing in de straten van Barcelona zal weinig indruk op de aanwezige Catalanen maken. Laat ons hopen dat het rustig blijft.

take down
the paywall
steun ons nu!