We leven in een media-economie die wordt gedomineerd door clickbait: straffe en vaak overtrokken koppen en beelden bovenaan artikels, die het publiek meteen tot een reactie brengen, en hem/haar niet meer de behoefte doen voelen om verder te lezen en zoeken. Het aantal artikels waarvan de kop de inhoud tegenspreekt is niet meer te tellen. En velen tuimelen erin. De krantenlezer is een krantenkijker geworden.
De incidenten tijdens het Offerfeest in Borgerhout blijven voorbeelden opleveren. De historiek is welbekend: de Antwerpse Politie (en Burgemeester) beweerden dat ze tijdens een verkeersactie in Borgerhout waren belaagd door “70 tot 90” heethoofden die hen sloegen, stampen en bekogelden. Die versie werd in twijfel getrokken door een aantal smartphone filmpjes op sociale media, die een heel ander beeld van het incident gaven. En dan kwam het Antwerpse Parket – zeer uitzonderlijk – naar voor met een mededeling die “bevestigt” dat er “wel degelijk” geweld is gebruikt tegen de politie.
Die woordjes, “bevestigt” en “wel degelijk”, zijn de clickbait in zowat elk artikel dat over dit bericht van het Parket verscheen. En bij velen – zelfs iemand zoals Patrick Loobuyck – was dit voldoende om zij die de versie van de Politie en De Wever in twijfel hadden getrokken flink ervan langs te geven. Zij hadden het samenleven geen dienst bewezen. Voor Leo Neels – groot deskundige vanzelfsprekend – volstond het om grassroots filmpjes en andere vormen van getuigenis categoriek van de hand te wijzen als mogelijke bewijzen, tenzij ze waren geverifieerd door “onafhankelijke journalisten”. Het woordje “bevestigen” volstond dus om ervan uit te gaan dat het Parket alles bevestigde wat de Politie en Burgemeester als weergave van de feiten hadden geboden.
Quod non.
Het parket weerlegt het relaas van de politie over “70 tot 90” omstaanders die hen belaagden. Het Parket spreekt nu over “verscheidene” mensen, en dit vage begrip begint strikt genomen bij twee personen, zie lager. Ook weerlegt het Parket de gehele timeline van de politie, die stelde dat de oproerige menigte “uiteenstoof” wanneer de versterking arriveerde. Daarvoor zijn de smartphone filmpjes van doorslaggevend belang, want niets uit de officiële versie van die feiten is erop te zien.
Hier is het cruciale punt. Het Parket stelt daarmee het collectieve en systematische karakter van het incident in vraag, en dit was een centraal gegeven in de constructie van “het probleem” door BDW, en in zijn reactie erop. Het is het element dat de zaak van een vrij banaal geval van misdrijf tegen de ordehandhavers verhief tot een politieke kwestie, over een hele buurt die een broeihaard is van herrie, oproer en misdaad. Een “no go zone” zoals men dat zo graag noemt. Het was trouwens heel Borgerhout dat door De Wever opgeroepen werd tot een “signaal” om mee te werken met de ordediensten.
Het element van “verscheidene” mensen blijft boeien. Er is één verdachte opgepakt, en men zoekt er nog één, wist men te melden. 1+1=2, herinner ik mij, en geen “70 tot 90”, tenzij men de 68 of 88 omstaanders onterecht verdacht wenst te maken. De twee verdachten worden beschreven als “aanstokers”. Waarvan ze aanstokers zouden zijn moet worden afgewogen tegenover wat er op de filmpjes te zien is. Die tonen immers het proces van arrestatie in behoorlijk detail, en er is bijzonder weinig collectieve (laat staan georganiseerde) oproer op te merken.
De uitspraken van het Parket houden dus een stevige hoeveelheid twijfel in – geen bevestiging – van de officiële versie van de feiten. En dat op kritieke punten. En dankzij de smartphone filmpjes die een aantal andere versies van de feiten onmogelijk maakten.
Wie in de val van de clickbait trapt heeft dit allemaal gemist, en omarmt een zwart-wit waarheid die in de feiten simpelweg niet houdbaar is. Degenen die de clickbait produceren – “onafhankelijke journalisten” neem ik aan – proberen door deze sluikse vereenvoudiging van het geheel te verhullen dat een groot deel van hun eerdere verslagen op los zand bleek te staan. Samen genomen zien we hier één van de meest nefaste technieken van onze huidige media-economie aan het werk, een deel van de grote informatiecrisis waarin we ons bevinden. Het gaat hier om “krommunicatie”, om een modieuze term te gebruiken, en (met dank aan Patrick Loobuyck) het bewijst het samenleven echt geen dienst.
