Op veel plaatsen op aarde zijn natuurbranden gedurende de zomer geen
uitzondering. Wereldwijd komt dat door onbenulligheden als een argeloos
weggegooide sigaret. Of door een spuitgast bij wie de knoppen zijn doorgeslagen,
dat komt ook nog wel eens voor.

In Turkije gaat de natuur ook regelmatig in de hens gedurende de maanden
waarin de koperen ploert zich het meest laat gelden. Eerder deze maand
ontstond een grote natuurbrand in de provincie Tunceli. Duizenden hectares
gingen in vlammen op, wat de plaatselijke fauna evenmin in de koude kleren ging
zitten.

Autoriteiten

Echter, indrukwekkende Tv-beelden uit Tunceli van blusvliegtuigen die hun
lading op de fik lossen bleven uit. De plaatselijke autoriteiten kozen er
aanvankelijk namelijk voor om de natuurbrand maar even niet te blussen.
Sterker nog, ze intimideerden de plaatselijke bevolking als die in actie kwam om
de fik te doven.

Uiteindelijk maakte de staatsinstantie voor bosbeheer een einde aan de brand,
maar het duurde erg lang voordat het daar van kwam. Zo lang dat een aantal
mensenrechten- en milieuorganisaties zich geroepen voelde om er met een
gezamenlijke verklaring bij de autoriteiten op aan te dringen dat ingrijpen
noodzakelijk was.

Dersim

Nu is Tunceli, dat vroeger Dersim heette, niet zo maar een Turkse provincie. Het
wordt bevolkt door Koerden en Alevieten waarvan de voorouders tijdens de
Ottomaanse jaren al als opstandig te boek stonden. Midden jaren dertig gaf
Ankara opdracht tot een militaire operatie in het gebied, waarbij tienduizenden
slachtoffers vielen onder de bevolking. Het woord genocide is in dat verband al
vaker gevallen.

Ook tegenwoordig is Tunceli nog het toneel van militaire operaties, waarbij het
doelwit niet alleen bestaat uit de Koerdische PKK lijkt te bestaan, maar ook uit de
lokale bevolking. Dat laatste wordt met de natuurbrand benadrukt. De
gouverneur van Dersim verklaarde dat de brand ontstond tijdens een recente
militaire operatie. Volgens Ali Riza Bilir van de Federatie van verenigingen in
Dersim is er echter opzet in het spel. Het is voor hem ook niet voor het eerst dat
een natuurbrand in Dersim een politiek karakter krijgt. Bilir:

‘Al jaren worden onze bossen in de Dersim regio in de brand gestoken met
operaties als excuus. Dit beleid moet het publiek intimideren. Het zal echter
tevergeefs zijn. Door bossen in de brand te steken kunnen ze geen einde maken aan
de opvattingen, wil en overtuiging van de mensen van Dersim. Ze moeten stoppen
met dit beleid.’

Eren Bülbül

Nu we het toch over de PKK hebben…

De buitenlandse media besteden er niet overdreven veel aandacht aan, maar de
operaties tegen de PKK, en de bevolking in de gebieden waar deze organisatie
actief is, vinden nog altijd voortgang. De brand in Tunceli onderstreepte dat.
Een veel besproken slachtoffer dat onlangs in de oorlog tussen Ankara en de PKK
viel is de vijftienjarige Eren Bülbül. Nadat hij was doodgeschoten door de PKK
leidde dat door heel Turkije tot veel verontwaardiging.

Eren meldde zich in het Zwarte Zee-stadje Macka op een politiebureau nadat hij
had gezien hoe personen voedsel uit huizen wegnamen. Omdat ze wapens
droegen en kenmerkende uniformen droegen, meende hij dat het om terroristen
ging.

Vier gendarmes gingen er op af en namen Eren mee on de weg te wijzen. Nabij de
plaats delict werden ze beschoten, waarbij naast Eren ook een gendarme om het
leven kwam.

Afschuw en vragen

Het schietincident leidde niet alleen tot afschuw, maar ook tot vragen. Het valt
bijvoorbeeld op dat PKK-strijders zich openlijk en in uniform nabij de Zwarte Zee
vertonen. Dat gebied staat niet op de kaart van Koerdistan en er wonen ook geen
Koerden waar ze op kunnen rekenen, wat in Tunceli bijvoorbeeld geen probleem
is.

Deze uitzonderlijke omstandigheid doet verlangen naar bevestiging of Eren en
de gendarme wel echt door de PKK werden doodgeschoten. Je kan nooit weten.
Iedereen kan per slot van rekening een uniform aantrekken, of valse vlaggen
neerzetten. Vooralsnog gaan we er echter maar van uit dat het de PKK was. Al is
het maar omdat niemand dat heeft tegengesproken.

Verder ontstond er kritiek op de gendarme, omdat die Eren zonder enige
bescherming aan een risico blootstelde waaraan hij bezweek. Dit stuntelige
handelen van de gendarme was dan ook zeker geen hoogstandje. Bovendien
staat die constatering niet op zich, want een ander incident in dezelfde week te
Istanbul suggereerde eveneens incompetentie bij de veiligheidsdiensten.
IS

Op 13 augustus jl. was de politie in Istanbul lekker slim bezig. Er werd in de
gauwigheid vergeten een lid van de Islamitische Staat (IS) te fouilleren bij diens
arrestatie. Daardoor kon de man bij het uitstappen van een politieauto, waarmee
hij naar het hoofdbureau werd getransporteerd, een mes tevoorschijn te toveren.
Daarmee stak hij in op een politieagent, die kort daarop overleed.

De IS-strijder kreeg nota bene niet eens handboeien om. Een protesterende
vrouw werd in dezelfde week overigens wel door de politie in de boeien
geslagen. Zo grof dat haar arm er bij brak.

Meerdere blunders in slechts een week suggereren dat er iets danig mis is bij de
politie en de gendarme. De reden ligt voor het oprapen, want dat de
veiligheidsdiensten zich als gevolg van de onder de noodtoestand uitgevoerde
zuiveringen in een crisis zijn komen te bevinden, is geen geheim.

De gevolgen van de mislukte staatsgreep op 15 juli, naar aanleiding waarvan de
noodtoestand werd ingevoerd, laten zich niet meten. Niet alleen voor vervolgde
academici, journalisten, politici en gebruikers van de sociale media, maar ook
voor de veiligheid in het land.

Volg Peter Edel op Twitter
Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van
Turkije (2012, Uitgeverij EPO, Antwerpen)