Analyse -

De zomer van de chickfriends en insecticiden op je bord

Fipronil. Veel kans dat u er – net als ik – nooit van gehoord had tot deze zomer. Er is iets meer kans dat u het de voorbije maanden ingeslikt hebt. Fipronil is een chemisch gif dat in eieren terechtkwam. Het wordt bijvoorbeeld gebruikt om vlooien en teken te bestrijden bij katten. Maar omdat het, volgens de WHO, ‘matig toxisch’ is voor mensen, mag het niet gebruikt worden in de voedselketen.

zaterdag 5 augustus 2017 13:11
Spread the love

Wat Fipronil doet met mensen, weten we niet. Na experimenten op ratten weten we wel dat het in hoge doses de schildklier, lever en nieren kan aantasten en ook kanker kan veroorzaken.

Sinds de start van het schandaal staat Nederland op stelten. In België veroorzaakt het nauwelijks een rimpel. Om een idee te geven: van de 49 Nederlandstalige artikels die deze vrijdag verschenen met het woord ‘fipronil’ kwamen er 48 uit Nederlandse kranten. In de Vlaamse kranten verscheen vandaag slechts één artikel dat het woord fipronil bevat.

Dat is merkwaardig want de oorzaak van het schandaal ligt in ons land. De fipronil die teruggevonden werd in Nederlandse en Belgische eieren is wellicht afkomstig van Poultry-Vision, een bedrijf uit het Kempense Weelde dat zich specialiseerde in het leveren van reinigingsmiddelen aan pluimveebedrijven.

Normaal wordt Dega-16 gebruikt om bloedluizen te bestrijden in kippenstallen. Dat is een natuurlijk middel met onder meer eucalyptus en menthol erin. Het Nederlandse bedrijf Chickfriend kocht Dega-16 aan bij Poultry-Vision maar er werd Fipronil aan toegevoegd. Het gerechtelijk onderzoek zal moeten uitwijzen wie van de twee bedrijven daarvoor verantwoordelijk is.

De twee Nederlandse ondernemers achter Chickfriend zagen hun bedrijf de voorbije jaren groeien als kool. In twee jaar tijd veroverden ze een vijfde van de markt. Steeds meer kippenbedrijven stonden te springen om hun stallen te laten ontsmetten door Chickfriend.

Chickfriend

Als de mannen van Chickfriend langskwamen, bleven de bloedluizen veel langer weg. Soms wel acht maanden in plaats van de gebruikelijke acht weken, hoewel ze dus zogezegd het zelfde natuurlijke product gebruikten. Er wordt dus al lang geknoeid met Fipronil in de kippenindustrie. Volgens de GVA hebben Belgische speurders aanwijzingen dat de import van grote hoeveelheden Fipronil teruggaat tot 2014. In een loods van Poultry-Vision werd maar liefst 6000 liter van het giftige goedje aangetroffen.

Niemand in de kippenindustrie stelde zich daar vragen over. Er ging geen enkele alarmbel af. Of beter er gingen wel alarmsignalen af maar die werden overstemd door de winstcijfers. Je stallen vier keer minder vaak moeten laten ontsmetten, tikt natuurlijk aardig aan.

Poultry-Vision leverde niet enkel aan Chickfriend maar ook aan een Belgisch schoonmaakbedrijf van kippenstallen. De verschillende aanpak in België en Nederland is voor een groot stuk terug te voeren tot het verschil tussen het Nederlandse en het Belgische voedselagentschap.

Het Belgische FAVV – in 2000 opgericht na de dioxinecrisis – hangt af van de minister van Landbouw. Het Nederlandse NVWA heeft als opdrachtgevers de minister van Economische Zaken én de minister van Volksgezondheid.

“Uit voorzorg” raadt de NVWA aan om de besmette eieren zeker niet aan kinderen te geven. Voor kinderen geldt namelijk een lagere grenswaarde dan bij volwassen. Bij het FAVV klinken vooral sussende geluiden: “De concentraties die in België worden aangetroffen, houden geen gevaar in voor de voedselveiligheid”. Het is een beetje als de kok die rattenvergif in de soep laat vallen, maar die zijn klanten verzekerd dat het om zo’n kleine hoeveelheid gaat, dat er geen gevaar is.

In België werden wel een onbekend aantal bedrijven geblokkeerd, maar er komt geen algemene recall van eieren uit de winkels zoals in Nederland.

FAVV

Het verklaart ook waarom de NVWA heel veel communiceert, met onder andere tips aan consumenten om zelf vast te stellen of ze verdachte eieren in huis hebben. Het FAVV houdt het bij kurkdroge persberichten in ambtenaarstaal.

It’s all about the money dus. En op dat vlak heeft de hele vleesindustrie en de kippenproductenindustrie in het bijzonder een lange traditie. De productie van vlees is één groot horrorverhaal waarin de kippenindustrie dan nog eens een glansrol speelt.

De naam Chickfriend zegt alles. Deze ‘vriend van kippetjes’ levert diensten aan een industrie die jaarlijks vele miljoenen kuikers verhakselt of vergast – in België alleen al 15 miljoen per jaar. Het gaat om haantjes die van bij de geboorte op een lopende band gegooid worden richting vernietiging.

De KU Leuven ontwikkelde enkele jaren geleden een techniek om het geslacht in het ei te bepalen. SP.A stelde vorig jaar voor om die techniek in te voeren in België. De meerderheidspartijen wilden daar niet van weten. Het antwoord van N-VA in het Vlaams parlement was ontluisterend:

“De indiener heeft het over diervriendelijkere oplossingen, maar, mits de nodige zorgvuldigheid aan de dag gelegd wordt, is verhakselen dat. In een fractie van een seconde is het dier dood. Varkens worden ook verdoofd met gas vooraleer ze te slachten, volgens Europa de meest diervriendelijke manier. N-VA begrijpt niet dat sp.a daar een probleem van maakt. Maar wat is diervriendelijker dan vergassing? N-VA zal het voorstel niet steunen.”

Wat is er diervriendelijker dan vergassing? Ja, wat eigenlijk? Chickfriends all over daar bij N-VA. Merk ook het verschil in toon op met het debat over verdoofd slachten.

Economie

Ook die andere anti-hallal-partij lijkt weinig om dierenrechten te geven als er geen islamdebat kan aan gekoppeld worden. “Dierenwelzijn is belangrijk, maar de economische rendabiliteit ook. Het voorstel heeft het daar niet over. Het prikken van eieren is arbeidsintensief en allicht ook duur”, zei het Vlaams Belang.

Het lijden van de kip stopt niet bij de vroege dood van miljoenen mannelijke kuikens. De legbatterijen zijn ondertussen verboden. In de plaats kwamen de ‘verrijkte kooien’. Dat is weer zo’n typisch eufemisme. In zo’n hok is er 750 cm2 per kip. Dat is minder dan anderhalve A4. Vergelijk het met je hele leven doorbrengen in een winkelkarretje. Dat is het lot van een derde van alle legkippen. Voor scharrelkippen geldt de regel dat er niet meer dan 9 kippen op een vierkante meter mogen leven. Idem voor kippen met vrije uitloop, behalve dat die ook nog 8 uur per dag vier vierkante meter krijgen in de buitenlucht.

De organisatie Animal Rights lekte vorige maand gruwelijke beelden van enkele kippenbedrijven in Vlaanderen.  Daarop is te zien dat de kuikens in amper zes weken tijd vetgemest worden voor de slacht. “De kippen kunnen amper op hun poten staan en hebben de grootste moeite om te lopen. Ze lijden stress omdat natuurlijk kippengedrag zoals scharrelen en stofbaden, of het realiseren van een pikorde, onmogelijk is”, zei Nadine Lucas, de voorzitter van Animal Rights in Het Laatste Nieuws.

Maar ook de eigenaars van die bedrijven zijn ‘chickfriends’. “Al 45 jaar runnen wij het bedrijf met een hart voor dieren”, klonk het bij één van de zaakvoerders.

Alternatieven

Om daar iets aan te doen, zal de overheid strenger moeten optreden. Dat is moeilijk zolang politici – zoals hierboven al bleek – het economische belang boven dierenrechten plaatsen. Er zal druk voor nodig zijn van onderuit. En de consumenten? Die kunnen een steentje bijdragen. Het besef moet groeien dat je zonder iets in te boeten een groot stuk van de eierconsumptie kan terugdringen.

Een groot deel van de eieren wordt verwerkt. In de meeste gevallen worden eieren niet gebruikt voor de smaak maar als bind- of rijsmiddel. Daar kunnen eieren perfect vervangen worden door de gezondere producten maizena of tofoe.

Het lijden van dieren en de gezondheidsrisico’s die gepaard gaan met de massale vleesindustrie zijn geen noodlot. Het is een kwestie van politieke keuzes.

take down
the paywall
steun ons nu!