Vluchtelingen aan de Grieks-Macedonische grens in Idomeni in 2016 (Fotomovimiento.org)
Opinie - Dominique Willaert

Hallo Theo? Het Belgisch vluchtelingen- en migratiebeleid: veel muren, weinig bruggen

Tijdens de Gentse Feesten vindt de 28ste editie plaats van de Gentse Feestendebatten. Iedere dag wordt gediscussieerd over hete maatschappelijke hangijzers. Vandaag, maandag 17 juli, wordt het beleid van Theo Francken onder de loep genomen. Dominique Willaert brengt deze inleiding.

maandag 17 juli 2017 15:12
Spread the love

Op de Facebooktijdlijn van Theo Francken – vandaag, maandag 17 juli 2017:

NV.A past voor nieuwe reddingsmissie, marine mag niet langer meewerken aan ‘toestroom van vluchtelingen’.

Als er geen oplossing komt voor de ongecontroleerde vluchtelingenstroom vanuit Libië naar Europa stuurt België volgend jaar geen marineschip meer naar de Middellandse Zee. Want we dweilen daar met de kraan open, wat geen enkele zin heeft

Waarop ene Rita A op de Facebooktijdlijn van onze Staatssecretaris meteen reageert met:

Eerst moeten ze leren zelf hun problemen op te lossen,

niet blijven pamperen,

tot op heden heeft het niets opgebracht.

Ze kweken als konijnen en ze zijn niet vatbaar voor verandering.

Wat kan men daar mee beginnen,

en als men hen iets leert of geeft dan komen ze ons uit dank afmaken’.

Zo wat iedere dag, keer op keer opnieuw kiest Francken voor dit soort communicatie.

Een communicatie die symbool staat voor zijn beleid: ranzig en rauw, gericht op het dehumaniseren en criminaliseren van vluchtelingen en hulpverleners. Met slechts één doel: de hoop op een exponentiële groei van z’n electorale achterban. Een race to he bottom, het ontnemen van alle menselijke waardigheid.

Het cordon sanitaire zit al een hele poos op de schop.Francken flirt zonder gene met het extreem-rechtse Vlaams Belang. Onze Staatssecretaris gaat veel verder dan waar Dewinter en Annemens ooit van droomden. En een flink deel van onze Vlaamse politici, zowel binnen de meerderheid als de oppositie staan erbij en kijken ernaar, als konijnen naar een lichtbak. Het moge duidelijk zijn, de politieke toekomst van ons land zal afhangen van de al dan niet succesvolle strijd tegen de ranzige, ontmenselijkende en xenofobe politiek van Francken.

De inzet van deze bijdrage is dan ook niets meer of minder dan een oproep tot massaal verzet tegen de aanpak van Francken, door zowel de beroepspolitici uit de meerderheid en oppositie, als het maatschappelijke middenveld. De uitdaging is het afdwingen en verdedigen van een humaan en rechtszeker asiel- en vluchtelingenbeleid en het éénduidig verwerpen en bestrijden van de fasciserend offensief van Francken en de NV.A.

 

1. Francken criminaliseert en ontmenselijkt vluchtelingen en asielzoekers

Valt het jullie ook op? Steevast kiest staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken voor tweets, Facebooklivestreams of persberichten waarin hij het heeft over criminelen, fraudeurs en illegalen die hij wil deporteren.

Let daarbij op z’n taalgebruik. Francken kiest er uitdrukkelijk voor om ‘jacht te maken op’ mensen. Daarbij gaat het vaak om gezinnen met kinderen. Hij dweept met de groei van het aantal plaatsen in de gesloten centra die hij creëert, terwijl we allemaal weten hoe vreselijk de leefomstandigheden in deze gesloten centra zijn. Francken pocht met het recordaantal mensen – ‘criminelen’ in zijn bewoordingen – die gedwongen ons land worden uit gezet.

Francken slingert ngo’s en vluchtelingenwerkers die mensenlevens proberen te redden op zee naar het hoofd dat ze samenwerken met mensensmokkelaars. Een advocate die een Syrisch gezin op een legale manier aan een visum tracht te helpen, krijgt het verwijt een linkse activiste te zijn. Francken en de N-VA zetten rechters onder druk door middel van een sociale media campagne onder de noemer: ‘Rechters moeten de wet strikt toepassen. En NIET onze grenzen openzetten’.

Onze staatsecretaris beschimpt onbeschaamd de rechterlijke macht wanneer die bepaalde handelingen van de uitvoerende macht in vraag stelt. De vele duizenden Vlaamse burgers die vluchtelingen gastvrij onthalen en ondersteunen, worden weggezet als Gutmenschen. En niet te vergeten: de onlangs gestemde vreemdelingenwet degradeert Belgische burgers met een dubbele nationaliteit tot tweederangsburgers en verdachten voor wie de deportatie dreigt.

De verregaande verpersoonlijking van het vreemdelingenbeleid, het tentoonspreiden van een politiek onwaardige vecht- en strijdlust, en de verenging van een gelaagd en complex opvang- en asielbeleid tot het uitsluiten, opsluiten en uitzetten van een heel klein deel van de migranten en vluchtelingen, belichamen datgene waar Francken, de N-VA, en bij uitbreiding onze federale regering voor staan: een push-backbeleid en een pleidooi voor gesloten grenzen.

Achter dit beleid en de bijbehorende aanpak gaat electoraal gewin schuil, met het oog op de versterking van de eigen electorale achterban, en op het terugwinnen van Vlaams Belang-stemmers. Op geen enkel ander beleidsvlak vallen immers zo veel stemmen te rapen.

Terwijl een flink deel van het electoraat van de N-VA als direct gevolg van het N-VA-beleid in de eerste plaats bestolen wordt (denk maar aan de besparingen in de gezondheidszorg, de verhoging van de pensioensleeftijd …), volgt de krachtpatserij van de staatssecretaris voor Asiel en Migratie de wet van de communicerende vaten.Hoe ingrijpender de besparingen en de fnuikende maatregelen t.a.v. de werkende bevolking, hoe harder het beleid en hoe rauwer de taal en de framing t.a.v. vluchtelingen en migranten. Geen enkel beleidsthema beroert de harten en geesten sterker dan de dreigende komst van horden vluchtelingen.

In tijden van onzekerheid zoeken veel mensen beschutting, bij voorkeur tussen mensen met wie ze het meest gemeen hebben. Ze willen de poorten sluiten voor anderen, en die anderen de schuld geven voor hun eigen problemen en teleurstellingen.

Er is ook sprake van een paradox die maar weinig mensen zien: de instroom van vluchtelingen levert onze economie goedkope arbeidskrachten op, en net daardoor is er een groeiende uitstroom of vlucht van grote stromen kapitaal naar de talloze belasting-paradijzen. Voorlopig zijn maar weinig volgers en aanhangers van Francken, en bij uitbreiding van de N-VA, zich hiervan bewust. Francken en de N-VA zijn dus bijzonder hard voor de zwakken en heel zacht voor de financiële en economische elites.

Het regime van Francken leidt tot een groeiende polarisering en werkt haatzaaierij en xenofobie in de hand. De maatschappelijke onrust en de toenemende radicalisering – zowel binnen het extreemrechtse spectrum als bij de opgejaagde, gediscrimineerde bevolkingsgroepen zelf – vergroten het risico op een explosieve samenleving. Mijn boodschap is dan ook dat Francken met zijn beleid meer problemen veroorzaakt dan oplost.

Onze rol, als burger, organisatie, beweging of politieke partij, mag daarom niet langer beperkt blijven tot die van toeschouwer. Francken en zijn regime houden een ernstige bedreiging in voor de grondrechten en de humane principes. Het is dan ook onze plicht om Francken z’n beleid van uitsluiting, criminalisering en haat af te wijzen en ons daar ook persoonlijk sterk voor te maken.

Francken kan alleen maar populair zijn of worden als een sterk en krachtig tegengeluid ontbreekt. Wie een samenleving wil die gestoeld is op grond- en mensenrechten, moet ook de noodzaak aan de verdediging van die rechten onderkennen. Als we het regime en het populisme van Francken succesvol kunnen counteren, zou dat weleens een belangrijke stap in het ontmantelen van het N-VA-regime kunnen betekenen.

 

2. Theo Francken desinformeert en manipuleert de publieke opinie

In z’n lezingen beweert Francken dat hij nog steeds achter de militaire interventie in Libië staat. Het voornaamste probleem, zo beweert hij, is ontstaan toen de Toearegs de wapendepots van Khaddafi leegroofden en de buit verkochten aan islamitische rebellen. Op de vraag wie massaal wapens aan Khaddafi heeft geleverd, weigert Francken evenwel te antwoorden.

Staatssecretaris Francken weigert ook te antwoorden op de vraag welke regimewissel hij voor ogen had. Idem dito voor de vraag hoe hij en andere Europese en militaire leiders chaos en nieuwe vluchtelingenstromen wilden voorkomen na de liquidatie van Khaddafi. Misschien kunnen we Francken er ook even aan herinneren dat hij in 2011 heeft gepleit voor het inzetten van westerse grondtroepen in Libië. Boots on the ground!?

Francken tweet nooit over het rapport van Amnesty International waaruit blijkt dat er ernstige aanwijzingen bestaan dat leden van de kustwacht (onderdeel van de door het Westen erkende regering in Tripoli) behoorlijk grote sommen geld aan mensensmokkel zouden verdienen. Migranten die hen betalen, zouden worden doorgelaten. Wie niet betaalt, of dat niet kan, wordt opgesloten, en loopt het risico gefolterd te worden. Uit getuigenissen blijkt ook dat de kustwacht vluchtelingenbootjes beschiet en tot zinken brengt. Met die kustwacht werkt de Europese Unie samen. Hallo, Theo?

In z’n lezingen beweert Francken ook onterecht dat er voornamelijk economische vluchtelingen uit Oost- en West-Afrika, en geen Syriërs, via Libië naar Europa proberen te vertrekken. Een recent VN-rapport leert ons evenwel dat heel veel Zwart-Afrikaanse gastarbeiders Libië willen ontvluchten als gevolg van het geweld van de gewapende bendes, milities en mensensmokkelaars. We weten met z’n allen dat zwaar uitgebuite vluchtelingen uit Libië zullen vertrekken zolang de door gewapende bendes en milities geregeerde chaos heerst. Eén op de zeven vluchtelingen die via Libië naar Italië komt, is een minderjarige die alleen reist.

De ngo’s zijn goed voor ongeveer 30% van de reddingsacties voor de Libische kust. De meeste migranten en vluchtelingen worden nog altijd gered door de Italiaanse marine en kustwacht, en door de oorlogsbodems en patrouilleschepen die deel uitmaken van de Europese operatie Sophia en Frontex.

Ook al staakten de ngo’s hun reddingsacties, dan nog zouden de migranten en vluchtelingen de oversteek blijven maken. Toen Italië in 2014 de humanitaire operatie Mare Nostrum stopzette, piekte het aantal doden op zee. De ‘pushfactor’ (armoede, hongersnood en geweld) is vele malen groter dan de ‘pullfactor’ (reddingsoperaties).

Francken pakt graag uit met de gedwongen uitzetting van mensen zonder papieren en met de intrekking van het verblijfsrecht van Syriëstrijders, en framet beide groepen als ‘criminelen’. Hij laat echter altijd na te vermelden waar die zogenaamde ‘criminelen’ terechtkomen en waarom het exporteren van deze mensen niet meer dan een heel tijdelijke en inadequate oplossing is. John Vandaele verwijst in een recent gepulbiceerd opiniestuk terecht naar het feit dat Francken ‘deze mensen naar het buitenland exporteert alsof deze landen een stort zijn waar hij ‘onze’ criminelen kan dumpen, denkende er nooit meer iets van te horen’.

Wereldwijd zijn zowat 66 miljoen mensen op de vlucht. De meeste vluchtelingen gaan op de loop voor oorlogsgeweld en uitzichtloosheid. Veel vluchtelingen reageren zoals elk van ons zou reageren: ze ontvluchten – vaak halsoverkop en getraumatiseerd – hun land van herkomst, op zoek naar een menswaardig en veilig leven. Slechts een fractie van de bijna 66 miljoen vluchtelingen bereikt het Europese continent en vraagt hier asiel of een tijdelijk menswaardig en veilig verblijf aan. De meeste vluchtelingen worden – veelal in erbarmelijke omstandigheden – dicht bij hun land van herkomst opgevangen, zoals in Libanon, Jordanië en Turkije.

 

3. Theo Francken zijn beleid en aanpak zijn op heel wat vlakken wankel en sporen niet met de Belgische en Europese beloftes

Wanneer de staatssecretaris tijdens een van zijn vele lezingen wordt gevraagd hoeveel van de beloofde gestrande vluchtelingen (in Turkije, Libanon, Jordanië) naar ons land worden ingevlogen – een uitdrukkelijk gemaakte politieke belofte – dan stamelt hij er maar wat op los.

Hoeveel vluchtelingen zijn er via de Europese hervestigingsprogramma’s in ons land opgenomen? In 2016 ging het om amper 452 vluchtelingen, voornamelijk Syriërs uit Libanon en Turkije. Dat kunnen we bezwaarlijk als een goed en daadkrachtig beleid beschouwen.

In een poging om tijdelijke opvangplaatsen te sluiten en zo kosten te besparen, werden het voorbije jaar heel wat gezinnen met kinderen gedwongen doorgestuurd van de ene naar de andere opvangplaats, maar dat brengt net nieuwe, extra kosten met zich mee. Heel veel gezinnen hebben zich immers vrij snel ingeburgerd in de omgeving waar ze initieel werden opgevangen. Ze leerden snel de taal en ze werden omringd door vrijwilligers, zorgverleners en buddy’s, tot ze ineens noodgedwongen moeten verhuizen, niet zelden naar de andere kant van het land, waar ze een nieuwe taal moeten leren.

Ook hier slaagt de staatssecretaris er niet in om exacte cijfers te geven tijdens zijn lezingen. Of hij weet niet hoeveel gezinnen gedwongen worden overgeplaatst, of hij weigert de cijfers openbaar te maken. Over de extra kosten die de gedwongen verhuizingen en nieuwe integratietrajecten met zich meebrengen, zwijgt Francken zedig.

Zowel Francken als de Europese politieke leiders keren de vluchtelingen en migranten die vanuit Libië in Italië instromen de rug toe. Dit jaar alleen al spoelden al meer dan 85.000 mensen haast letterlijk aan op een van de Italiaanse kusten. Wanneer ngo’s op zee mensen proberen te redden en tegelijkertijd pleiten voor veilige en legale routes, dan wordt hun de wacht aangezegd. Francken pleit samen met Europees Commissaris Timmermans voor een gedragscode t.a.v. ngo’s en vluchtelingenorganisaties die mensen op zee willen redden, terwijl we weten dat de EU-lidstaten één voor één hun beloften (geld voor Afrikaanse landen) en wetten (asielquota) niet nakomen.

Van de beloofde 2,8 miljard euro die de EU-lidstaten aan een investeringsfonds voor Afrika toezegden, hebben de lidstaten na 2 jaar amper 200 miljoen euro in het fonds gestort. Sterker nog: Afrikaanse landen zoals Tunesië en Egypte worden afgedreigd met sancties, met name de beperking van ontwikkelingshulp of van visumafgiften. Hierover zul je onze staatssecretaris nooit zien tweeten.

 

4. Theo Francken weigert systematisch elk tegensprekelijk politiek en maatschappelijk debat

De vele lezingen die de staatssecretaris geeft, kunnen we als de grote Theo Francken-propagandashow omschrijven. Hij voert zijn propagandashow op en op het einde van elke lezing is er tijd voor enkele vragen. Op gerichte vragen komt er nooit een helder antwoord. De replieken van Francken blijven populistisch en demagogisch van aard. Aan exacte cijfers en aan feiten heeft de staatssecretaris duidelijk lak. Het valt op dat Francken elk tegensprekelijk debat weigert. In ware Trump-stijl schoffeert hij kritische journalisten en nooit hoor of zie je Francken in debat treden met experten inzake asiel of migratie of met politieke opponenten.

Ook op het parlementaire en institutionele vlak weigert Francken alle overleg en debat. Francken wilde recent met een nieuwe, lijvige wet de Belgische asielwetgeving beter afstemmen op de Europese richtlijnen. Dit ontwerp zou worden besproken in de commissie voor Binnenlandse Zaken van de Kamer, maar Francken weigerde om de midden-veldorganisaties het ontwerp ruim op tijd te bezorgen. Pas drie dagen voordien ontvingen ze het complexe en lijvige dossier, een pil van 400 pagina’s.

Vluchtelingenwerk Vlaanderen, Amnesty International, Ciré en de Ligue de droits de l’Homme merken op dat de nieuwe wet een grote achteruitgang betekent voor de rechten van mensen op de vlucht. Opnieuw focust Francken in z’n wetsontwerp veeleer op mogelijke misbruiken door asielzoekers dan op hun rechten.

5. Theo Francken installeert een intimidatiecultuur

In de huidige legislatuur is het verblijfsrecht voor vluchtelingen en asielaanvragers aan meer voorwaarden verbonden en beperkt in de tijd. Een onvoorwaardelijk recht op verblijf is de uitzondering geworden. Dat brengt een permanente onzekerheid met zich.

Opvallend is ook dat het verblijfsrecht voortaan afhankelijk wordt van de bereidheid en de wil om te integreren. De grondrechten worden dus ingeruild voor (imaginaire Vlaamse) waarden en normen. De rechterlijke controle en juridische bijstand worden ingeperkt. De rol van de Commissie van Advies voor Vreemdelingen is tot nul herleid en onderhandelen met de Dienst Vreemdelingenzaken behoort niet langer tot de mogelijkheden. De wil van Francken zelf is wet geworden.

Veel mensen die zijn gevlucht en in een asielprocedure zitten, zijn bang geworden om aangehouden te worden, op straat, in de bus, op hun werk en sinds kort ook thuis. Elke burger, organisatie, rechter, advocaat en journalist die deze evolutie aanklaagt of in vraag stelt, loopt het risico publiekelijk te schande te worden gesteld. Francken steekt meestal zelf het vuur aan de lont door middel van persoonlijke en laaghartige aanvallen op Twitter of Facebook, om dan even later navolging te krijgen van een leger ‘trollen’ die haat- en scheldmails naar de persoon en organisatie versturen, postpakketjes met intimiderende boodschappen en objecten verzenden, of kwetsende seksistische en/of racistische cartoons de wereld insturen.

Enkele dagen later dreigen dan zowel Francken als andere N-VA- en Vlaams Belang-mandatarissen met de intrekking of stopzetting van de subsidies van de organisaties die de aanpak en het beleid van Francken durven in vraag te stellen. Wat meteen een nieuwe stroom aan scheld- en haatmails veroorzaakt. De inhoud en toon van deze boodschappen zijn meestal ranzig en rauw, voorbij elke vorm van fatsoen. Al wie beweert niet langer te geloven in het onderscheid of de verschillen tussen links en rechts, kan beter eens heel diep nadenken.

Wat Francken doet, is ongezien binnen de Belgische politieke geschiedenis. De onmacht waarmee niet alleen de andere regeringspartijen, maar ook de oppositiepartijen reageren, is ontstellend. Wellicht overheerst de schrik om electoraal afgestraft te worden. Het maatschappelijke draagvlak voor de verdediging van de grond- en mensenrechten van vluchtelingen en migranten zou te klein zijn.

Wel, dan is het dringend tijd om dat draagvlak te creëren, te verbreden en te verdedigen. Elke electorale overweging moet plaatsmaken voor de bestrijding van de barbarij die Francken en zijn extreemrechtse trollenleger veroorzaken.

 

6. Groeiend maatschappelijk en politiek verzet vanuit de civil society

De voorbije maanden is er een groeiend verzet merkbaar tegen het beleid en de aanpak van Theo Francken. Vanuit diverse hoeken (juridisch, ngo’s, jeugdwerkers, burgerbewegingen, vakbonden, sociaal-cultureel werk, vluchtelingenorganisaties, studentenbewegingen …) groeien het besef en de strijdvaardigheid. Steeds meer mensen beginnen in te zien dat het inhumane asiel- en vluchtelingenbeleid gecounterd moet worden. Naast de dagelijkse inzet van vele duizenden vrijwilligers die in onze Vlaamse dorpen en steden vluchtelingen en asielzoekers gastvrij opvangen en op tal van levensdomeinen ondersteunen, groeit de bereidheid bij velen om onze staatssecretaris en regering tot een meer humaan asiel- en opvangbeleid te dwingen.

De mensensmokkel kan alleen aan banden worden gelegd als vluchtelingen en migranten andere instanties en mensen hebben tot wie ze zich kunnen wenden. Een echte oplossing kan eruit bestaan dat de Europese Unie veilige en legale toegangswegen ontwikkelt, meer humanitaire visa toekent en een snellere hervestiging realiseert. Dit gecombineerd met meer en betere economische investeringen in de armste regio’s van Afrika. In plaats van corrupte regimes geld toe te stoppen om mensen aan de grenzen tegen te houden, kunnen we beter heel wat Afrikaanse landen en regio’s meer en betere economische steun bieden. Dat zou meteen ook een compensatie inhouden voor de westerse leegroof van hun natuurlijke rijkdommen.

Ten slotte: het lijkt noodzakelijk en urgent om zowel onze eigen staatssecretaris als de andere Europese leiders onophoudelijk te wijzen op de vreselijke gevolgen van de westerse militaire en politieke interventies in het Midden-Oosten, en op de humanitaire catastrofes waartoe de handel en louche deals met dubieuze en corrupte regimes telkens weer leiden.

Ik wil onze staatssecretaris graag wijzen op de spreuk die op de IJzertoren in Diksmuide prijkt: ‘Plus jamais de la guerre’, of in de taal van Hendrik Conscience: ‘Nooit meer oorlog’! Een vredesmonument dat symbool staat voor zelfbestuur, maar vooral ook een symbool tegen de oorlog.

Check hier de video van het volledige debat:

(deel 1)

(deel 2)

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!