Gwendolyn Rutten
Open brief, Samenleving, Politiek, België - Veerle Wauters

Aan Gwendolyn Rutten: “Sta me toe de keerzijde van uw waarheid te belichten”

maandag 24 april 2017 15:42
Spread the love

Beste Gwendolyn Rutten,

Drie dagen geleden hebt u het gedurfd, u hebt getoond een partijvoorzitster te zijn met ballen: u hebt de waarheid gezegd. U hebt eens gezegd waar het op staat, in tegenstelling tot al die anderen die zich verhullen in wollige vage taal.

Sta me toe de keerzijde van uw waarheid even te belichten …

U stelt dat onze manier van leven superieur is aan alle andere. Daarmee doelt u op het feit dat onze samenleving veel ruimte laat voor individuele keuzes: het homohuwelijk is geaccepteerd, ongehuwd samenwonen is geen probleem, abortus is mogelijk, evenals euthanasie. Daarmee tonen we een heel ruimdenkende samenleving te zijn die de vrijheid van het individu hoog acht.

Het is waar, onze samenleving is koploper op vlak van deze individuele vrijheden en heeft daarmee ruimte gegeven aan de individuele expressie van veel mensen, die dat elders niet zouden kunnen. Daar mogen we terecht fier op zijn. Maar enkel op basis hiervan beweren dat onze hele manier van leven superieur is, is wel heel kort door de bocht.

Je zou kunnen stellen dat in onze samenleving het IK voor het WIJ komt. De gemeenschap kan je hier niet meer opleggen hoe je moet leven. Zolang je je houdt aan enkele basisprincipes (niet stelen, niet moorden, …) ben je vrij te leven zoals je wil. Allez ja … Toch redelijk …

U moet weten, er zijn grote verschillen binnen deze samenleving. Wanneer je geld steelt door het uit handen van de fiscus te houden via duistere routes die via Panama leiden, dan word je daar niet voor gestraft. Wanneer je in een winkel steelt, is er geen ontsnappen aan. En wie zich geen dure sluizen naar Panama en co kan veroorloven, zal netjes alles moeten aangeven aan vadertje staat.

Wanneer je geld steelt door onterecht subsidies binnen te halen via een grote multinational, dan is er buiten enkele linkse en groene rakkers niemand die daarnaar kraait. Wie geen grote multinational heeft, moet het niet proberen …
Een blanke vrouw mag gerust een mooi sjaaltje rond haar hoofd knopen; een donkerder gekleurde vrouw kijkt daar best mee uit als ze niet lastig gevallen wil worden met vijandige blikken en opmerkingen.

De normen waar we zo trots op zijn (zoals respect, gelijkheid, verdraagzaamheid, vrijheid) gelden niet evenveel voor iedereen. De ene is al wat gelijker dan de andere; de ene wat vrijer dan de andere, van de ene wordt al wat meer verdragen dan van de andere … En het verschil tussen de ene en de andere is meestal terug te brengen tot geld/macht of afkomst/kleur/religie. De vraag is of we zo fier moeten zijn op superieure waarden en normen die we zo selectief toepassen?

Daarnaast is duidelijk dat in onze samenleving het evenwicht tussen IK en WIJ verloren is geraakt. Uiteraard willen we niet terug naar een samenleving waar het WIJ zodanig overheerst dat je als IK bang moet zijn om je unieke eigenheid te tonen en te beleven. Maar we zijn doorgeschoten naar een samenleving die het IK zodanig verheerlijkt dat het WIJ verloren gaat.

Enkele feiten op een rijtje:

  • Onze samenleving wordt gekenmerkt door een ongekend hoge graad van eenzaamheid. We zijn allemaal zo op dat individu gericht dat de gemeenschap verloren gaat. Mensen bellen tegenwoordig naar een anonieme vrijwilliger om hun eenzaamheid te doorbreken. Hoe triest is dat? Als psychotherapeute word ik zelfs geconfronteerd met jonge kinderen die al zwaar lijden onder eenzaamheid.
  • Het hoge zelfmoordcijfer in ons land kunnen we op geen enkele manier verbloemen. Zoveel mensen raken verloren in de zee van ‘ik-jes’ en zien geen andere uitweg dan zich van het leven te beroven. In samenlevingen waar er meer evenwicht is tussen IK en WIJ en er meer nadruk ligt op de onderlinge verbondenheid en minder op de individuele status en prestaties, ligt het zelfmoordcijfer beduidend lager.
  • In een samenleving waarin het individu verheerlijkt wordt, komt de nadruk erg te liggen op status. Elke individu moet tegenover de anderen bewijzen dat hij/zij het gemaakt heeft, dat hij/zij succes heeft en mee kan met de race naar steeds beter. Alles draait om het individueel succes en prestaties. Mensen die het wat rustiger aan willen doen, worden gezien als losers of zelfs profiteurs. Consumeren is bijgevolg het hoogste goed. Werk je te pletter zodat je een villa kan kopen, twee mooie auto’s voor de deur hebt staan, een even mooie garagepoort als de buren hebt, net iets verder op reis kan dan die andere buren, op tijd de nieuwste smartphone hebt, mee bent met de nieuwe mode, … (waardoor we het WIJ wel laten bepalen hoe IK moet leven, alleen willen we dat zo niet zien; maar we zijn massaal bezig met ‘mee-zijn’, erbij horen). Steeds meer mensen kunnen niet meer mee in deze ratrace. Depressie, stress, slaapstoornissen en burn-out nemen de vormen van een epidemie aan. En wat doen we met deze mensen? We zien hen als profiteurs en keuren wetten goed die hen opjagen om zo snel mogelijk weer aan het werk te gaan. Stress-therapeuten, burn-out experts, … zijn een booming business geworden net als de vele pillen die je weer energie geven, die je depressief gevoel weghalen, die je half bewusteloos laten slapen of die je kalmeren.
  • Voor velen verarmt deze ratrace hun leven tot werken-werken-werken en in het weekend ‘genieten van je vrije tijd die je verdiend hebt’. Koppels vervreemden van elkaar als ze elke avond doodmoe in de zetel neerploffen en alleen nog naar de tv kunnen kijken. Gezinnen vallen uit elkaar, plat geknepen door de druk om mee te zijn. Veel mensen klagen dat ze te weinig tijd hebben om met vrienden of familie samen te zijn. En hoe zit het met tijd om even alleen te zijn?
  • Kinderen blijken massaal aan de pillen of de druppeltjes te zitten zodat ze zich kunnen ‘gedragen’ zoals we van hen verwachten: rustig en braaf zijn én hard werken voor school. De druk die uitgaat van school en de vele hobby’s ernaast, maakt dat veel kinderen en jongeren overspannen rondlopen. Er is nu al sprake van burn-out bij jonge tieners. Daarnaast zijn psychische aandoeningen als anorexia nervosa, OCD, depressie, angststoornissen e.d. jammer genoeg geen uitzonderingen meer in de praktijken van psychotherapeuten en psychiaters die met kinderen en jongeren werken. Onze samenleving draait dol en onze kinderen en jongeren zijn daar heel duidelijke slachtoffers van.
  • Ondanks het feit dat mannen en vrouwen bij ons gelijk zouden zijn, verdienen vrouwen nog steeds minder dan mannen en worden vrouwen veel vaker geconfronteerd met seksistische plafonds op weg naar de top.
  • Het geweld op vrouwen neemt ook bij ons nog steeds hallucinante proporties aan. Dagelijks worden er 10 meisjes en vrouwen verkracht en het aantal aanrandingen is niet te tellen. Niet door die buitenlander met een ander geloof, maar door onze eigen vaders, broers, nonkels, opa’s, buurmannen, vrienden van de familie, onze eigen partners zelfs. Door mannen die we kennen en die we zouden moeten kunnen vertrouwen. De edele waarde ‘respect’ wordt nog heel vaak heel selectief toegepast …
  • En hoe zat het ook alweer met de armoedecijfers in ons land? Steeds meer kinderen groeien op in armoede. En neen, het gaat dan niet enkel om inferieure allochtone gezinnen. Als hulpverlener heb ik heel veel blanke-blonde gezinnen gezien waar ouders de laatste dagen van de maand overleven op koffie en melk zodat de laatste boterhammen naar de kinderen kunnen gaan.
  • Het marktdenken dat onze manier van leven zo ‘groot’ heeft gemaakt, dringt de laatste decennia onverbiddelijk door in segmenten van onze samenleving waar dit denken niet thuishoort. Denk bijvoorbeeld aan de bejaardenzorg. De zorg in de bejaardentehuizen moet steeds efficiënter (lees: goedkoper want de aandeelhouders willen jaarlijks een mooie opbrengst ontvangen). Gevolg: pampers worden pas ververst wanneer ze doornat zijn en bejaarden dus al uren in hun eigen vuil zitten; de verzorging wordt getimed (zoveel minuten voor een douche, zoveel minuten om iemand op de wc te zetten) waarbij er geen ruimte meer is voor een praatje, voor echt contact, voor zorg voor de mens als emotioneel en psychisch wezen. En bejaarden die moeilijk doen waardoor de efficiënte zorg in het gedrang komt, worden massaal op kalmeringspillen gezet. Geen wonder dat de mensen die dit werk moeten uitvoeren alle goesting verliezen en massaal afhaken met burn-out. Dezelfde beweging zie je in de gehandicaptenzorg en sluipt momenteel steeds meer binnen in het onderwijs. De ziel wordt uit de zorg voor de mens geknepen onder het grote credo van efficiëntie, winst, concurrentie, …

Zijn dit de kenmerken van een superieure samenleving?

En laten we eens voorbij onze eigen landsgrenzen kijken. Hoe komt het dat we zoveel welvaart kennen? Onze samenleving dankt haar economische en technologische vooruitgang en welvaart voor een groot deel aan een duister koloniaal verleden waar we liever niet teveel naar kijken. Wie onder ons heeft op school tijdens de lessen geschiedenis iets geleerd over ons koloniaal verleden? Dat zijn er bitter weinig …

En dat koloniaal verleden is nog niet voorbij. Door in die periode kolonies te bezetten, landsgrenzen te trekken die er niet waren, de lokale bevolking te onderdrukken en de grondstoffen te plunderen, hebben we grote regio’s ontwricht. 

Nadat de kolonies onafhankelijk werden, zijn we ons blijven bemoeien met hun politiek. Naar gelang het ons uitkwam, hebben we dictators gesteund en oppositieleiders vermoord. Alles was geoorloofd, zolang wij verder konden genieten van goedkope grondstoffen. Want ja, bij ons moet er geconsumeerd worden en we moeten er ook voor zorgen dat onze burgers niet teveel moeten betalen aan de pomp.

Tot op vandaag ontwricht deze politiek grote delen van de wereld. Om onze consumptiesamenleving te kunnen draaiende houden, is het voor ons belangrijk om ons te bemoeien met de politiek in de landen waar onze grondstoffen te vinden zijn. We werken samen met dictatoriale regimes, gooien landen in een burgeroorlog omdat we het nodig vonden om hun leider omver te werpen, we dreigen met oorlogstaal tegen regimes die in dit spel niet meer willen meespelen. En dit allemaal ten koste van de burgers in die landen.

En wanneer die burgers dan aan onze deur staan, op zoek naar veiligheid, doen we er alles aan om hen buiten te houden zodat ze onze rust en veiligheid niet kunnen verstoren.

Om de aanvoer van goedkope rommel te garanderen die wij dan weer kunnen buitenslepen uit gigantische kooptempels, moeten mensen aan de andere kant van de wereld in mensonterende omstandigheden werken en leven. We slaan onszelf op de borst: wij waren bij de eerste samenlevingen die slavernij hebben afgeschaft. Maar we vergeten dat we onze slaven gewoon verplaatst hebben. In Bangladesh, India en zovele andere landen zijn mensen gedoemd tot slavernij om ons te voorzien van betaalbare gadgets, rommel en nieuwste snufjes. Echt iets om fier op te zijn.

En hoe zit het met het milieu-aspect van onze superieure samenleving? Dagelijks worden er hectaren woud vernield om soja te kweken zodat wij goedkoop en veel vlees kunnen eten. Of om palmolieplantages op te zetten, want palmolie zit zowat in alles waar wij van houden en waar we tegelijk niet teveel voor willen betalen.
Pesticiden zijn noodzakelijk omdat wij onze groenten en fruit graag ‘mooi’ hebben, zonder vlekjes of gaatjes. Dat de bijen hierdoor massaal uitsterven, nemen we er blijkbaar graag bij.

Massale hoeveelheden groenten en fruit worden weggegooid nog voor ze in de winkel komen, omdat ze niet helemaal de juiste kleur hebben, niet helemaal de juiste vorm of grootte hebben. Miljoenen mensen lijden honger, maar wij gooien eten weg omdat het er niet helemaal mooi uitziet …

In onze samenleving worden dieren gereduceerd tot producten die je op grote schaal kweekt zodat je er winst uit kan halen. Dat dit ten koste gaat van het welzijn van die dieren, daar liggen er maar weinigen van wakker.

Onze voeding wordt steeds meer ‘verrijkt’ met ongezonde rommel waardoor obesitas steeds jongere mensen in zijn greep krijgt. De huidige generatie kinderen en jongeren zal waarschijnlijk de eerste generatie in de geschiedenis zijn die minder lang zal leven dan hun ouders, als gevolg van onze welvaartsziekten.

Onze consumptiedrang gaat gepaard met veel afval: we gooien veel zaken weg die nog lang niet versleten zijn, maar omdat we ze beu zijn of omdat ze niet meer in de mode zijn. Daarnaast is de berg huishoudelijk afval gigantisch. We vinden het normaal en handig dat we om de twee weken ons afval buiten zetten zodat het kan worden opgehaald zodat het uit ons zicht is. Zo worden we niet geconfronteerd met de enorme impact van al dit afval op het milieu, met de oceanen vol plastiek.

Ik vrees dat ik deze lijst nog veel langer kan maken … Bij mijn weten is er geen enkele manier van leven die op zulke grote schaal vernieling en ellende creëert voor milieu, dieren en mensen als die van ons …

Het is waar Gwendolyn, onze samenleving voorziet in individuele vrijheden die je in verschillende andere samenlevingen niet vindt en daar mogen we absoluut fier op zijn. Maar de keerzijde is dat de individuele vrijheid, het individuele gewin of plezier zodanig verheerlijkt wordt dat het gezamenlijke verloren gaat. Niemand voelt zich nog verantwoordelijk voor de effecten van onze ongebreidelde consumptiedrang. Niemand voelt zich geroepen om zelf iets te doen aan de milieuproblematiek, de instabiliteit die wij veroorzaken in verschillende regio’s, de schending van de mensenrechten op vlak van arbeid in zovele landen, het dierenleed, … Allemaal steken we de handjes in de lucht ‘ik kan er niets aan doen’.

In onze verheerlijking van het individu zijn we vergeten om samen zorg te dragen voor het geheel, voor onze planeet, voor alle delen van de keten die bijdraagt tot onze welvaart (dus ook die naaisters in de naaifabrieken in Azië en de mijnwerkers die elke dag hun leven riskeren voor onze grondstoffen in Afrika), alsook voor de zwaksten in onze samenleving.

We zijn een samenleving geworden die ervoor kiest om miljarden te investeren in wapentuig, gevechtsvliegtuigen (want we moeten ons toch kunnen verdedigen tegen de mensen die wij in de eerste plaats onderdrukt en uitgebuit hebben) en die daarvoor bespaart op zorg en onderwijs. We zijn een samenleving geworden die prachtige waarden predikt: vrijheid van meningsuiting, gelijkheid van man en vrouw, vrijheid om je seksualiteit te beleven zoals je zelf wil, …

Maar wat blijft er in de dagelijkse realiteit van die mooie waarden over? Hoe vrij laten we mensen wanneer we hen gaan verbieden om een hoofddoek te dragen? Hoe zit het met verdraagzaamheid naar mensen die ervoor kiezen om anders te leven of te denken?

Is onze manier van leven zo superieur? Wat te denken van indianenstammen in het woud die in harmonie leven met hun omgeving en nooit meer plukken of vangen dan ze zelf nodig hebben, waarbij ze de subtiele evenwichten van het woud niet verstoren? Of wat te denken van Boeddhisten die kiezen voor een radicaal geweldloze manier van leven waarbij ze geen vlees eten en nooit met geweld reageren op wat hen wordt aangedaan?

Zeg ik hiermee dat die samenlevingen beter zijn dan de onze? Op een aantal vlakken wel én op andere vlakken kunnen zij iets van ons leren bijv. als het gaat om ruimte voor individuele expressie. Zeg ik dat we nu maar met z’n allen terug moeten naar de ‘primitieve levensstijl’ van indianen? Neen. Ik vraag wel om de etnocentrische bril waardoor je kijkt eens af te zetten.

De idee alleen al om een vergelijking te maken en je af te vragen ‘wie de beste is’, creëert polarisatie en verwijdert mensen van elkaar. Dat alleen al toont dat onze manier van leven niet zo geweldig superieur is, maar er eentje is die mensen van elkaar vervreemdt en tegen elkaar opzet.

De manier waarop je met de grootste stelligheid verkondigt dat onze manier van leven superieur is aan alle andere, wijst op een verregaande arrogantie en jammer genoeg ook op een schrijnend gebrek aan inzicht in wat er werkelijk gaande is in onze samenleving en in de rest van de wereld. Jouw ronde van Vlaanderen heeft blijkbaar nog niet veel inzicht opgeleverd …

Het is dankzij uitspraken als deze, dat onze samenleving in snel tempo polariseert. Politici uit het centrum die steeds meer de Vlaams Blok-taal gebruiken, zetten bevolkingsgroepen tegen elkaar op en maken mensen bang van ‘die andere’. En zo gaat de zorg voor het WIJ, de zorg voor elkaar en voor het geheel nog meer verloren. Het wordt steeds meer ‘ieder voor zich’ dankzij politici ‘die eens de waarheid durven te zeggen’.

Burgerinitiatieven zoals Hart Boven Hard, transitiegroepen, allerhande coöperaties en vrijwilligersgroepen zijn dagelijks bezig met het dichten van de kloof die uitspraken als de uwe veroorzaken.

Met het huidige tempo van ophitsende praat en polariserende uitspraken, kunnen deze burgerinitiatieven bijna niet meer volgen. Meer desondanks geloven zij in een samenleving waarin het IK en het WIJ opnieuw in evenwicht zijn. Waar je inderdaad de vrijheid hebt om je individualiteit op je eigen manier uit te drukken en te beleven, maar waarbij dit niet in strijd is met de zorg voor het geheel. Waarbij vrijheid opnieuw gekoppeld wordt aan verantwoordelijkheid (welke impact heeft mijn manier van leven op het milieu en op mensen in andere delen van de wereld).

Het zou mooi zijn moesten politici zoals u, die een voorbeeldfunctie hebben en wiens job het uiteindelijk is om de samenleving te dienen, zich niet langer willen profileren ten koste van deze samenleving, maar zich daadwerkelijk inzetten voor een samen-leving waar iedereen (en niet slechts enkelen) thuis kan komen en zichzelf kan zijn.

Met vriendelijke groeten,

Veerle Wauters

take down
the paywall
steun ons nu!