Sociaaldemocratische partijen zijn failliet
De Belgische sociaaldemocratische partijen hebben het zeer moeilijk. Het zijn geen actoren meer voor radicale verandering. De sp.a zit zowel op Vlaams als federaal vlak in de oppositie. In een aantal grote steden zoals Oostende, Hasselt, Gent, Leuven en Brugge leveren ze de burgemeester. In principe zou ze vanuit deze grote steden de pijn kunnen verzachten van het besparingsbeleid van de Vlaamse en federale regering. Ze kon het verschil maken met partijen als de CD&V en Open Vld, maar daar zijn ze niet in geslaagd. In tegendeel, de sp.a verliest bijna keer op keer in elke peiling. In de oppositie heeft de sp.a haar rol niet kunnen vinden.
De Hasseltse burgemeester Hilde Claes heeft ontslag genomen wegens onzuivere praktijken. De Gentse burgemeester Daniel Termont kwam in opspraak omwille van zijn banden met zijn contacten met Optima en Jeroen Piqueur. Het hele schandaal rond PubliPart bevuilde de Gentse sp.a verder. De Gentse schepenen Tom Balthazar (sp.a) en Christophe Peeters (Open Vld) zetelen in de semi-publieke holding PubliPart en hebben hiervoor hoge vergoedingen ontvangen. Ondertussen heeft Tom Balthazar al ontslag genomen. Hoewel deze praktijken an sich niet onder de noemer corruptie vallen (omdat de wettelijke procedures hier niet zijn geschonden), zorgen deze onthullingen wel voor grote morele verontwaardiging bij de bevolking.
Vlaanderen is natuurlijk groter dan de grote steden maar het wordt voor de sp.a heel moeilijk om haar lokaal beleid als een alternatief te verkopen. De gemeenteraadsverkiezingen in 2018 zullen niet gemakkelijk worden. De sp.a heeft overal concurrentie van Groen en ook van de PVDA/PTB. Beide partijen hebben grotendeels sociaaldemocratische programmapunten geïncorporeerd, zoals het oprichten van een publieke bank.
Bij de Waalse PS kampen ze al langer met schandalen. In 2005 werd het bekend dat bijna de gehele PS-afdeling in Charleroi meedeed aan corruptie. Jean-Claude Van Cauwenberghe – op dat moment Waals minister-president en oud-burgemeester van de stad – moest ontslag nemen. Voorzitter Elio Di Rupo beloofde komaf te maken met de sjoemelaars in de eigen rangen. Dit heeft echter niet gebaat en ongeveer twee maanden geleden brak dan ook nog het Publifin schandaal uit in Luik. Twintig lokale mandatarissen van de MR, CDH en PS kregen grote sommige geld om in adviesraden te zetelen waarvoor ze helemaal niets moesten voor doen. Net als bij PubliPart in Gent zijn hier geen wettelijke procedures geschonden, maar de reputatie van de PS – die al niet al te best was – is eens te meer geschonden.
Het verschil met Vlaanderen is dat de PS en CDH samen in de regionale regering zitten. In plaats van een consequent sociaaldemocratisch parcours uit te stippelen, hebben ze sinds de zesde staatshervorming steeds meer rechtse beleidsmaatregelen uit Vlaanderen gekopieerd, onder andere in de kinderbijslag (die meer gegoede middenklasse gezinnen bevoordeelt en armere lagen van de bevolking in de kou laat staan). Ook de PS kan met de lokale verkiezingen in 2018 en zelfs met de regionale en federale verkiezingen van 2019 zichzelf moeilijk als sociaal alternatief presenteren bij het grote publiek. Ze voelen de hete adem van PVDA/PTB in de nek, die in Wallonië als derde partij uit de peilingen komt.
De mythe van ‘Waalse’ politieke cultuur
Vlaamse politieke partijen culturaliseren graag politieke thema’s. Nadat het schandaal PubliFin uitbrak in Luik waarbij de MR, CDH en PS bij betrokken waren, klopten de Vlaamse politici zich op de borst. Bij ons kan dit nooit gebeuren, want we hebben de Waalse politieke cultuur niet, zeiden ze met zoveel woorden.
Nadat het schandaal rond PubliPart in Gent uitbarstte kunnen we deze mythe van het corrupte Wallonië versus het propere Vlaanderen definitief opbergen. Alles wat misgaat in Wallonië werd grotendeels toegeschreven aan de Waalse cultuur, terwijl deze problemen gewoon politiek van aard zijn.
Ook het Westers superioriteitsgevoel, dat corruptie alleen voorkomt in Marokko, Nigeria of Turkije kunnen de traditionele partijen niet meer gebruiken in hun discours. Het normen- en waardendiscours van de traditionele partijen waarbij sociale problemen van minderheden zoals werkloosheid (als een attitudeprobleem), radicalisering (als een islamitische probleem) en seksisme (als een ‘zuiders’ probleem, te wijten aan patriarchale cultuur) werden geculturaliseerd is definitief failliet. Het zal voor etnische minderheden voldoende zijn om te verwijzen naar al deze verschillende schandalen.
Einde van de liberale gelijkheid
Het liberaal idee dat iedereen gelijk is voor de wet (procedurele gelijkheid) heeft een grote deuk gekregen met de verschillende schandalen en de nieuwe uitwijzingswet van Theo Francken. Dat deze wet goedgekeurd werd met de hulp van de liberalen is een voorbeeld van gelegaliseerde apartheid. Burgers van België zonder de Belgische nationaliteit kunnen voortaan op basis van vermoedens van een strafbaar feit het land worden uitgezet zelfs als ze hier zijn geboren.
Deze wet stelt eigenlijk dat sommige burgers gelijker zijn dan andere. Het gelijke speelveld waar de liberalen altijd op prat gaan is ook definitief verleden tijd. Rule of law is niet meer belangrijk; de willekeur tegenover burgers zonder Belgische nationaliteit primeert. Hiermee wordt effectief de rechtsstaat ondergraven. Het aloude principe dat iemand onschuldig is tot het tegendeel wordt bewezen wordt hiermee naar de prullenbak verwezen. De liberalen bevinden zich op het hellend vlak van de moraliteit. Waar trekt men de grens?
Ook de vele schandalen bewijzen dat de liberale gedachte van procedurele gelijkheid niet veel legitimiteit geniet bij de publieke opinie. In Gent bijvoorbeeld heeft niemand iets onwettig gedaan maar de morele verontwaardiging over de hoge vergoedingen is groot, en dat is niet onlogisch als je weet dat 21 procent van de bevolking rond de armoedegrens leeft. De hoge vergoedingen die bepaalde politici ontvangen zijn een vorm van gelegaliseerde corruptie. De regels worden door een bepaalde economische en politieke elite gemaakt en komen alleen hen ten goede. Wetgeving moet niet alleen procedureel zijn maar ook sociaal rechtvaardig en daar wringt het schoentje.
