Interview - Julie Putseys

Black lives matter, ook onder Trump: ‘wij gaan winnen’

Een zwarte Amerikaan heeft een vijf keer grotere kans om doodgeschoten te worden door de politie dan zijn blanke tegenhanger. Zo bestond 15% van de fatale slachtoffers van politiegeweld in 2015 uit zwarte mannen tussen de 15 en 34 jaar, hoewel deze groep slechts 2% van de Amerikaanse bevolking omsluit. Deze cijfers tonen aan dat de VS nog steeds worstelt met racisme tegen zijn Afro-Amerikaanse bevolking.

woensdag 16 november 2016 13:08
Spread the love

Margaret Haule, oprichtster van Black Lives Matter Austin, naast de met-graffiti-bedekte muur van Carver Library in Austin, Texas. De Carver bib huisvest een cultureel centrum dat aan de geschiedenis van de Afro-Amerikaanse gemeenschap gewijd is. (cc. Julie Putseys)

De discussie over politiegeweld tegen zwarten was een controversieel thema in aanloop van de presidentsverkiezingen van 8 november. Hillary Clinton, die ondertussen het onderspit moest delven tegen Donald Trump, erkende de structurele discriminatie in het rechtsproces en wou hier ook iets aan doen. Trump, daarentegen, de toekomstige Amerikaanse president, uitte kritiek op Black Lives Matter en schaarde zich resoluut achter de politiedepartementen.

De nationale discussie over racisme bij de politie is al enkele jaren aan de gang. In de zomer van 2014 wakkerde ze aan toen twee zwarte mannen, Michael Brown en Eric Garner, hun leven lieten na incidenten van politiebrutaliteit. Als reactie hiertegen ontstond Black Lives Matter, een grassrootsbeweging die zich aanvankelijk vooral op sociale media voortbewoog. De hashtag #BlackLivesMatter die in 2013 gelanceerd werd door drie activisten – Alicia Garza, Patrisse Cullors en Opal Tometi – is volgens Twitter de derde meest gebruikte hashtag met betrekking tot sociale kwesties.

Nu speelt de Black Lives Matter beweging zich al lang niet meer uitsluitend op sociale media af. Regelmatig vinden er protestmarsen plaats in de naam van Black Lives Matter en in steden over het hele land zijn er lokale takken ontstaan die aan gemeenschapswerk doen. Zo stichtte Margaret Haule de lokale Black Lives Matter-afdeling in Austin, de hoofdstad van Texas.


Wat was
uw drijfveer bij het oprichten van Black Lives Matter Austin?
Haule: “Persoonlijk had ik opgemerkt dat er veel racisme bestond tegen zwarten in non-profitorganisaties. Mensen vinden dat moeilijk te geloven want als je voor een sociale dienst werkt of voor een goed doel, kan je toch niet discrimineren? Dan moet je toch zo’n barmhartig persoon zijn, niet? Maar zelfs daar heb je discriminatie en racisme tegen zwarten. Een beetje zoals mensen die naar Afrika gaan voor humanitaire hulp maar in feite neerkijken op Afrikanen. Ik heb verhalen gehoord van vrijwilligers die met het Peace Corps [Amerikaanse ontwikkelingshulporganisatie] of het Mercy Corps [internationale hulporganisatie gespecialiseerd in humanitaire hulp] meegaan en toch heel racistische uitspraken doen. Ik wou dus een non-profit beginnen die niet alleen opkomt voor de zwarte bevolking, maar ook geleid wordt door hen.”

Wat wil het woord black precies zeggen voor u?
Haule: “Wanneer ik ‘zwart’ zeg bedoel ik Afro-Amerikaans, wat zowel een raciale als een culturele connotatie heeft. Vele Amerikanen van Afrikaanse afkomst zijn hun culturele identiteit uit het oog verloren. Dit komt door de slavernijgeschiedenis die een enorm ontwrichtend effect heeft gehad. De naweeën van de slavernij zijn nog steeds merkbaar in onze samenleving. Tot op heden worden we nog niet als gelijken aanzien. Daarom bestaat Black Lives Matter. We willen als gelijken aanschouwd worden. We willen dat het woord ‘zwart’ een positieve connotatie krijgt.”

Zie je Black Lives Matter als een verderzetting van de burgerrechtenbeweging van de jaren ’60?
Haule: “Black Lives Matter heeft inderdaad wortels in de burgerrechtenbeweging, maar ook in de zwarte bevrijdingstheologie en in gemeenschapsorganisatie. Tegelijkertijd proberen we niet dezelfde fout te maken als de burgerrechtenbeweging van de jaren ’60. Ze hebben namelijk het werk van vrouwen en homoseksuelen zo goed als stilgezwegen toen, of zelfs uitgewist. De bijdragen van Ella Baker en Bayard Rustin, bijvoorbeeld. Veel mensen kennen hen niet. Bayard Rustin was een homoseksuele man die veel invloed heeft gehad op de mars in Washington D.C. waar Martin Luther King zijn ‘I have a dream’-speech heeft gehouden. En Ella Baker was een burgerrechtenactiviste die geloofde dat iedereen het leiderschapspotentieel in zich heeft. Ze vond dat teveel organisaties uiteenvallen nadat hun charismatische leider sterft. Er zou altijd iemand moeten klaarstaan die de teugels in handen neemt. Sommigen zeggen dat de Occupy-beweging uiteengevallen is door het gebrek aan leiderschap.”

De cijfers tonen aan dat er disproportioneel veel Afro-Amerikanen ten prooi vallen aan politiegeweld. Maar sommige mensen ontkennen dat er een probleem is…
Haule: “Er is echt een probleem. Elke keer dat er een mensenleven verloren gaat, is dat enorm serieus. En naast de overlijdens zijn er ook vele gevallen van onmenselijke behandeling tegen Afro-Amerikanen. Er zijn veel incidenten die nooit gerapporteerd of onderzocht worden.”




Een man tijdens vreedzame protesten in 2014 tegen de moord op Eric Garner in New York City. Garners legendarische laatste woorden waren “I can’t breathe”. (cc. NiXerKG1)


Komen er ook veel zaken in het gerecht terecht?
Haule: “Ja, maar politieagenten hebben een zekere immuniteit. Ze worden gesteund door enorm machtige vakbonden die de beste advocaten kunnen betalen. Daarbij, sommige informatie in verband met de rechtszaak is niet zomaar beschikbaar. Of moeilijk te verkrijgen omdat gewone mensen geen toegang hebben tot de juiste onderzoeksmethoden. Ten derde zijn er vaak wraakacties tegen mensen die getuigen in het voordeel van de slachtoffers. Ramsey Orta, de man die Eric Garners dood filmde, bijvoorbeeld, gaat nu voor vier jaar naar de gevangenis. Hij heeft enorm veel wraakacties te verduren gehad. En ook Feidin Santana, de man die Walter Scotts schietpartij filmde, heeft te maken gehad met wraakacties. Dit maakt het rechtsproces heel moeilijk.

Er zijn veel gevallen geweest van politieagenten die het juridisch proces probeerden te saboteren, of die – zoals het geval was met de Walter Scott-zaak – knoeiden met de bewijsstukken. Dit laatste is wel sterk verbeterd sinds politieagenten in sommige staten verplicht zijn lichaamscamera’s te dragen. Maar dan nog kan de camera kwijtraken, geconfisqueerd worden, of beschadigd zijn doordat ie bijvoorbeeld op de grond is gevallen, zoals het geval was bij de schietpartij op Alton Sterling.”

Wat moet er precies veranderen? En hoe kán het veranderen?
Haule: “Eén van onze belangrijkste eisen, als je ’t mij vraagt, is de verplichting dat politieagenten drugtesten ondergaan vooraleer ze worden aangenomen. In Vallejo City, California, bijvoorbeeld, is dit nog niet het geval. En daar is er een bepaalde agent die meerdere zwarte mannen heeft vermoord. Sean Kenney heet hij. Hij pocht erover en lacht ermee. En hij is nog steeds aan de slag als agent. Vele agenten die geweld gebruiken tegen zwarten zijn recidivisten zoals Kenney.

Op onze website vind je ons platform met al onze eisen in detail toegelicht. Misschien komt er nog een bijkomstige eis bij, namelijk het nietig verklaren van Graham v. Connor. Dat was een rechtszaak in het hooggerechtshof die bepaalde dat politieagenten hun wapen mogen gebruiken wanneer ze zich bedreigd voelen. Dat is natuurlijk een heel vage omschrijving, ‘wanneer ze zich bedreigd voelen’. Graham v. Connor is voor vele agenten een ontsnappingsroute.”

Zouden tragedies vermeden worden als er meer geld zou gaan naar politietraining?
Haule: “Misschien wel, maar dit is een thema dat meer onderzoek vergt. Het is lastig, want telkens als er meer fondsen naar politietraining gaan, gaan er minder naar de gemeenschap.

Een andere netelige kwestie is die van de scholingsgraad van politieagenten. Voor de meeste vergunningen heb je een diploma nodig, maar dit is niet het geval voor een vergunning als politieagent. En er is een sterke correlatie tussen het gebruik van geweld en de scholingsgraad van de agent die het geweld gebruikt. Hoe hoger de scholingsgraad, hoe minder geneigd hij is om geweld te gebruiken. Maar als een diploma een verplichte voorwaarde wordt, zouden er waarschijnlijk een stuk minder Afro-Amerikaanse agenten zijn. Er is namelijk een lagere scholingsgraad in de Afro-Amerikaanse gemeenschap. We moeten manieren bedenken om dit tegen te gaan.”


En wat als de wapenwetten zouden verstrengen?
Haule: “Wapens zullen niet meteen verdwijnen, maar er zouden andere manieren moeten zijn om mensen te ontwapenen. Hier moet meer onderzoek naartoe gaan. Het wapenbeleid is trouwens verschillend in elke staat. Texas is nogal uniek op dat vlak. Mensen mogen hier openlijk wapens dragen. Dit heeft zo zijn consequenties. Er zijn veel wapenexperts die zeggen dat het veiliger is om niet op de hoogte te zijn wanneer iemand een wapen draagt.”




Een demonstratie in Minneapolis in december 2015, een maand nadat politieagenten er Jamar Clark neerschoten. (cc. Tony Webster)


Schaart Black Lives Matter zich achter de Democratische of de Republikeinse partij op federaal niveau?
Haule: “We willen neutraal blijven. Natuurlijk erken ik dat de president macht heeft om er iets aan te veranderen, zeker via ‘executive actions’, maar ik ken de uitdagingen. Soms ziet een wet er veelbelovend uit, maar dan raakt ze niet door het parlement. Black Lives Matter Austin is gefocust op het lokaal niveau. Dat is concreter, iets waarop we vat kunnen krijgen.”


Wat doen jullie allemaal op het lokaal niveau?
Haule: “We organiseren onder andere bewustmakingsacties die vooral gefocust zijn op de slachtoffers van politiegeweld. We willen hun herinnering levende houden. Zo organiseren we bijvoorbeeld herdenkingen op hun verjaardag of sterfdag. En één keer per maand gaan we de straat op om leden te werven.

Het is ook heel belangrijk om vat te krijgen op het narratief. Het kamp dat de politieagenten verdedigt, is geneigd om de geloofwaardigheid van de slachtoffers aan te tasten door hun verleden op te rakelen. Dit willen we voorkomen. We willen mensen eraan herinneren dat het slachtoffer iemands broer of zus was, zoon of dochter, vriend of buur… Het was een persoon die het goed stelde. Hun verleden verandert niets aan de feiten die plaatsvonden en mag niet tegen hen gebruikt worden. Ze zijn er nu niet meer om zichzelf te verdedigen.

Tot slot houden we openbare meetings waar we onze strategie bespreken. Soms komen hier mensen naartoe die een kind, familielid of vriend verloren zijn aan politiegeweld en onze hulp vragen. Zulke mensen zijn afhankelijk van informele netwerken omdat de autoriteiten bepaalde incidenten in de doofpot trachten te steken. Wij kunnen die mensen helpen om aan informatie te komen. En we kunnen ze helpen als ze de zaak naar het gerecht willen brengen.”


Wil u nog iets kwijt aan de mensen die dit interview lezen?
Haule: “Ik wil mensen aanmoedigen om actie te ondernemen. Je hoeft niet deel te zijn van een lokale tak om iets te doen. Zo kan je online deelnemen aan de #BlackLivesMatter-beweging, of geld doneren via onze website. Doe gewoon iets! We hebben een gezegde in Amerika: I believe that we will win. Ik geloof écht dat we gaan winnen.”

take down
the paywall
steun ons nu!