VN-klimaatchef Patricia Espinosa feliciteerde Trump eerder vandaag met zijn overwinning. “We kijken ernaar uit om samen te werken met zijn regering om de klimaatagenda verder uit te bouwen in het belang van alle volken ter wereld”, zei ze.

Het is zeer de vraag of de regering-Trump daar ook zo over zal denken. De nieuwe president heeft immers al verschillende keren laten weten dat hij als Amerikaanse president af zou willen van het Klimaatakkoord van Parijs, dat volgens Trump slecht onderhandeld is en veel te duur uitvalt voor de VS.

Bovendien heeft Trump al herhaaldelijk de wetenschappelijke consensus rond de klimaatverandering in twijfel getrokken. In 2012 twitterde hij dat “het concept van global warming gecreëerd is door en voor de Chinezen om de Amerikaanse industrie minder competitief te maken”. Een jaar later noemde hij het verschillende keren een “erg dure hoax”.

Ramp

Klimaatactivisten in de VS en de hele wereld zijn dan ook geschokt over de verkiezing van Trump. “Een ramp”, noemt May Boeve van de actiegroep 350.org het onomwonden. “Ons werk wordt nu een heel pak moeilijker, maar het is niet onmogelijk en we weigeren de hoop op te geven.”

De kans dat hij teruggefloten wordt door de rest van de Republikeinse Partij is bovendien zo goed als onbestaande. Het Republikeinse Platform, de visietekst van de partij die werd goedgekeurd op de Republikeinse conventie, maakt brandhout van het huidige Amerikaanse milieu- en klimaatbeleid. De partij pleit onomwonden voor fossiele brandstoffen en tegen milieuregels of klimaatinspanningen.

Geratificeerd

De grote vraag is nu wat de verkiezing van Trump zal betekenen voor het klimaatakkoord van Parijs. Veel delegatieleden op de klimaattop in Marrakesh deze week benadrukken dat het akkoord standhoudt, ook mochten de VS zich terugtrekken.

Ook de Franse minister van Leefmilieu Ségolène Royal liet al weten dat Trump de implementatie van het verdrag niet kan stoppen. “Maar liefst 103 landen, goed voor 70 procent van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen, hebben het geratificeerd, inclusief de VS”, zei ze op de Franse radio RTL. “Ook al zegt hij van wel – hij kan dat niet terugdraaien.”

Belangrijk is dat bij de totstandkoming van het akkoord al rekening was gehouden met de presidentsverkiezingen in de VS. Het akkoord bevat enkele ingenieuze bepalingen die een snelle exit bemoeilijken. Als de VS zich onder Trump willen terugtrekken uit het akkoord, duurt het een jaar voor dat mogelijk is. Een nieuwe president kan die beslissing bovendien snel weer omkeren.

En omdat elk land in Parijs eigen klimaatbeloftes heeft gedaan, is het waarschijnlijker dat die standhouden, ook als de tweede grootste uitstoter van broeikasgassen ter wereld zich terugtrekt. China en India zullen er alles aan blijven doen om hun luchtkwaliteit te verbeteren of industrieën te moderniseren.

“We moeten onszelf niets wijsmaken: Donald Trump zal waarschijnlijk grote schade toebrengen aan ons klimaat en nog heel wat andere zaken”, schrijft Thomas Hale, hoogleraar Publiek Beleid aan de Universiteit van Oxford in een analyse. “Maar het systeem van Parijs is sterk omdat het breed en flexibel is op manieren die maar weinig andere internationale akkoorden kunnen evenaren. Daar zouden we dankbaar voor moeten zijn.”

Bredere beweging

Hale wijst er ook op dat de klimaatbeweging veel breder is dan enkel het klimaatakkoord zelf. De verkiezing van Trump verandert weinig aan de duizenden acties van steden, staten en provincies, middenveldorganisaties en andere actoren. Volgens het VN-milieuagentschap UNEP kunnen die “non-state actors” de uitstoot zelfs evenveel terugdringen als de nationale klimaatplannen onder het Akkoord van Parijs.

Daarnaast is er de economische realiteit, die steeds nadrukkelijker in het voordeel van hernieuwbare energiebronnen is. Sinds het akkoord van Parijs eind 2015 gesloten werd, zijn hernieuwbare energiebronnen in razend tempo goedkoper geworden. In de meeste landen zijn ze nu al concurrentieel met fossiele brandstoffen, en de prijs daalt verder.

Tot slot dreigt ook gezichtsverlies voor de VS als ze zich unilateraal terugtrekken uit het akkoord. “Het is duidelijk dat Donald Trump een van de machtigste mensen op aarde zal worden, maar zelfs dat kan de wetten van de fysica niet veranderen”, besluit Alden Meyer van de Union of Concerned Scientists. “De klimaatverandering is een van de belangrijkste geopolitieke thema’s geworden en geen enkel land kan zich onttrekken aan zijn plichten zonder ernstige gevolgen voor zijn aanzien in de wereld.”