1.Digitalisering is niet nieuw

Al langer is er sprake van een digitalisering van de economie. En al in de jaren 90 was er veel te doen rond de kenniseconomie en netwerkeconomie. Op dit moment lijken we op een kantelpunt te zitten door de combinatie van Big Data en robotisering.

2.Maar nu is de digitalisering écht anders

De huidige golf van digitalisering wordt gekenmerkt door twee nieuwigheden. Ten eerste de evoluties in wat we de platformeconomie kunnen noemen. Denk aan de Ubers, Deliveroo’s en Airbnb’s van deze wereld. Hier geldt het winner-takes-it-all principe. Het meest succesvolle platform is dominant. Ten tweede is er de ontwikkeling van peer-to-peer Denk aan Wikipedia waar gebruikers, zonder inmengingen van derden, hun kennis delen met elkaar.

3.De deeleconomie is geen goede term

De positieve berichtgeving rond de digitalisering praat vaak over de deeleconomie of de collaborative economy. Deze termen zaaien verwarring. De meest gekende voorbeelden van de digitale economie (Uber, Airbnb, Mechanica Turk, TaskRabbit etc.) blinken niet uit in termen van ‘delen’ of ‘samenwerken’. Ze blinken uit in het wereldwijd en digitaal laten concurreren van aanbieders van goederen en diensten.

4.Na de stoom, de elektriciteit en de computer komt het digitale

De digitalisering wordt soms de vierde industriële revolutie genoemd. De eerste was er een van de stoom, de tweede van de elektriciteit en de derde deze van de computer. De vierde is een digitale en bestaat uit ontwikkelingen in de informatietechnologie, gecombineerd met een sterke robotisering, de automatisering van taken, het internet, 3D-printen, zelfrijdende auto’s, maar ook drones, cyberwapens en sterkere controle van privégegevens.

5.Digitalisering zal jobs creëren

Door de digitale revolutie zullen nieuwe jobs, sectoren, diensten en producten ontstaan. Qua jobs zullen we een groeiende vraag krijgen naar data-analisten, dataminers, data-architecten, software- en app-ontwikkelaars.

6.Digitalisering zal jobs doen verdwijnen

Door de digitalisering zullen ook jobs verdwijnen. Vooral de jobs die overgenomen kunnen worden door computers, robots en geautomatiseerde procedures. Hoeveel jobs er zullen verdwijnen, daar bestaat een hele cijferdans over. Volgens sommige studies zouden in Europa zo’n 54% van de jobs kunnen verdwijnen

7.De impact ervan is ongelijk 

Het jobdestructie-effect zou vooral gevoeld worden in de ‘perifere’ landen. Landen met een goeie infrastructuur, opgeleide werknemers, wijdverspreid internet en een gedigitaliseerde publieke dienstverlening zouden de impact minder voelen.

8.Gedigitaliseerde jobs zullen andere wegdringen

Bepaalde traditionele jobs zullen vervangen worden door jobs in de digitale economie. Dat zal vooral gebeuren door de opkomst van de platforms en van crowdwork. Denk maar aan Uber waardoor jobs als taxichauffeur vervangen dreigen te worden door hun digitale tegenpartij.

9.Maar digitalisering zal vooral jobs doen veranderen 

De digitalisering zal zich laten voelen in bijna alle sectoren door de gedeeltelijke automatisering van bepaalde taken en jobs. Deze intensievere interactie tussen mens en machine houdt potentieel risico’s in op vlak van veiligheid en gezondheid, intensivering van het werk, het vervlechten van werk- en privétijd etc.

10.Digitalisering kan leiden tot polarisering 

Door de creatie, destructie, substitutie en het veranderen van werk kan digitalisering leiden tot een gepolariseerde samenleving. De jobs die gecreëerd worden zijn er voor gespecialiseerde werknemers, deze die verdwijnen van laagopgeleiden. De substitutie van jobs betekent vaak een vermindering van de sociale bescherming en de aanpassing van jobs gaat meestal gepaard met hogere competentie-eisen.

Een kleine groep winnaars dreigt de vruchten te plukken van een digitale economie die een grote groep verliezers in de kou laat staan. Dit kan niet de bedoeling zijn. De digitale revolutie van de 21ste eeuw mag niet een terugkeer betekenen naar arbeidsomstandigheden van de 18de

Elisa Bruno is communicatiemedewerker bij het Europees Vakbondsinstituut (ETUI) en schreef deze bijdrage op basis van ETUI onderzoek van Christophe Degryse, Gérard Valenduc & Patricia Vendramin en Jan Drahokoupil.