Hun vraag werd voorgelegd aan de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen (RvV) die eerst in twee arresten de Belgische Staat, in hoofde van staatssecretaris Francken, oplegde een nieuwe beslissing te nemen. De Belgische Staat weigerde om een degelijk onderzoek te voeren naar het risico op een schending van artikel 3 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) Dat artikel verbiedt een vernederende en onmenselijke behandeling. Omdat de Belgische Staat hardnekkig elk onderzoek naar dit risico weigerde werd in een derde arrest van donderdag 20 oktober België uiteindelijk verplicht om een visum af te leveren.
Het is ongezien dat een staatssecretaris verschillende rechterlijke beslissingen naast zich neerlegt. De RvV is niet “krankzinnig” zoals dhr. Francken stelt en is heus niet over één nacht ijs gegaan om deze beslissing te nemen. De RvV stelt enkel vast dat de Belgische Staat geen enkel onderzoek heeft gevoerd naar een mogelijke artikel 3 EVRM schending en stelt dat een Staat verplicht is het mogelijke te doen om mensen te beschermen tegen een schending van dit recht. Gezien de Belgische Staat zelf geen enkel onderzoek heeft gevoerd dat wijst op het tegendeel, leidt de weigering om een visum te verlenen in deze zaak tot een ernstig risico op een artikel 3 EVRM schending. De RvV oordeelt verder dat gezien de hoogdringendheid het afleveren van een voorlopig visum de enige manier is om een ernstig en moeilijk te herstellen nadeel voor de familie te vermijden. De RvV is soeverein in deze feitelijke beoordeling en het arrest is uitvoerbaar. Niet voor duizenden mensen, zoals de staatssecretaris ons bang maakt, maar voor deze ene familie in Aleppo.
Dhr. Francken plaatst zich nu boven de rechter en weigert het arrest uit te voeren. De raadsman van het gezin kon dan ook niet anders dan aan de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg te vragen een dwangsom op te leggen. Dat is nodig om de uitvoering van de rechterlijke beslissing te kunnen afdwingen. Het wekt verbazing dat de staatssecretaris er voor kiest dwangsommen te betalen, eerder dan een gezin in hoge nood in Aleppo te helpen. Het respect voor onze rechtsstaat en het menselijk beleid zijn hier ver te zoeken.
Een visum is voor het gezin uit Aleppo de enige mogelijkheid om veilig te kunnen vluchten uit een onmenselijke oorlogssituatie. Zonder visum wordt dit gezin in de handen van malafide mensensmokkelaars geduwd. Het is cruciaal in de strijd tegen de mensensmokkel en voor het respect voor de mensenrechten dat er een gereguleerd toegangsbeleid komt. Om deze reden is er net nood aan meer legale en veilige vluchtkanalen. Deze redden mensenlevens en vernietigen de markt voor mensensmokkelaars. Daarom is de uitspraak van de RvV belangrijk en symbolisch.
De weigering van het visum staat in schril contrast met het feit dat 2016 het dodelijkste jaar ooit is voor de vluchtelingen die de Middellandse Zee willen oversteken. Sinds begin januari zijn al minstens 3.800 mensen verdronken, zo bleek onlangs uit cijfers van het VN-vluchtelingenagentschap. In 2015 viel 1 overlijden te betreuren per 269 mensen die Europa konden bereiken. In 2016 is de kans op overlijden gestegen tot 1 op 88.
Men stelt dat België en Europa toch voldoende mensen opvangen. In september 2015 verbond Europa er zich toe om 160.000 mensen te hervestigen. Dat is op zich volstrekt onvoldoende om te voldoen aan de humanitaire noden die zich stellen in de grenslanden van Syrië en in de Zuid Europese landen zoals Italië en Griekenland. Daar duurt de grootste vluchtelingencrisis sinds de Tweede Wereldoorlog gewoon voort. Ondertussen blijkt dat er na 1 jaar in heel Europa nog maar een goede 15.000 vluchtelingen werden hervestigd. Voor België gaat het over 182 mensen die werden overgenomen van Italië en Griekenland, 450 “hervestigingen” en 843 humanitaire visa. Dat zijn stuk voor stuk levens die werden gered, maar die cijfers contrasteren met de immense noden op het terrein. En ondertussen worden de opvangplaatsen voor vluchtelingen in België verder afgebouwd. Met alle respect, maar dat is noch een humaan, noch een rechtvaardig systeem. Is het in die context te veel gevraagd om de uitspraak van de rechter te respecteren en een visum te verlenen aan een gezin uit Aleppo?
Het arrest betekent helemaal niet het “failliet van het hele Europese asielsysteem”. Integendeel. Het is enkel een zeer evidente toepassing van waartoe België al bij jaar en dag verplicht is volgens het EVRM. Het is een correcte beslissing van een rechter die van de rechtsbescherming vervat in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens een effectief recht maakt voor één familie in bijzondere en onmenselijke omstandigheden. Het is helemaal geen “krankzinnige beslissing” zoals dhr. Francken stelt.
Indien de Belgische Staat wel het onderzoek had gevoerd waartoe ze verplicht was hadden de zaken er eventueel anders voorgestaan. Het is pas nu de zaak in de media ontploft is dat de staatssecretaris in Terzake aangeeft toch een onderzoek te willen voeren. Helaas doelt hij niet op het wettelijk vereiste onderzoek naar het risico op een artikel 3 EVRM schending, maar geeft hij aan twijfels te hebben bij de mobiliteit en levensomstandigheden van de vader van de familie en meent hij dat daar een onderzoek wel gepast is. Het is bijzonder jammer om een regeringslid zo veel te zien investeren in de karaktermoord van een Syrische familie die in onmenselijke omstandigheden de toepassing van de wet vragen, en zo weinig te zien investeren in de effectieve taak waartoe hij gelast is als staatssecretaris.
