(bijna) Ongezien zoals CD&V de voorbije week het been stijf hield voor het bekomen van een meerwaardetaks. Even leek het er zelfs op dat CD&V zijn zelfverklaarde rol van ‘sociaal gezicht’ van deze regering eindelijk zou kunnen waar maken. De premier moest er zelfs zijn State of the Union voor uitstellen en De Tijd zag de CD&V al vervellen van “staatsdragende tot rebelse partij” (DT 12/10/16). Het was natuurlijk afwachten of die meerwaardetaks zwaar genoeg zou wegen voor de CD&V om als vijgenblad te kunnen dienen voor haar goedkeuring van de begroting. Niet dus.

Ten laatste bij het voorlezen van de regeringsverklaring werd duidelijk dat de begroting een voortzetting van het asociaal beleid van de voorbije twee jaar is en dat CD&V er net als die voorbije twee jaar geen graten in zag om die begroting mee goed te keuren. De meerwaardetaks leek bij nader toezien niet veel meer dan een verbeterde speculatietaks en werd zoals verwacht herleid tot een studieobject. Om toch niet helemaal met de billen bloot te moeten gaan verkreeg de CD&V in de regeringsverklaring een ‘eervolle vermelding’ voor het Arco-dossier. Of die ‘eervolle vermelding’ meer zal worden dan een ‘eerreddend doelpunt’ dat niets aan de feiten, een nederlaag over de hele lijn, zal veranderen, is op basis van de eerste commentaren na dit verrassingsschot van de premier, twijfelachtig.

Na alarmerende berichten over een zoektocht naar 4,2 miljard euro voor de begroting 2016-2017, werd uiteindelijk afgeklopt op 3 miljard, net genoeg om voor 2016 te voldoen aan de Europese spelregels. Zowat 70 procent of 2,1 miljard hiervan komt uit besparingen waarvan bijna twee derde of 1,35 miljard in de sociale zekerheid. 900 miljoen daarvan worden gevonden in de gezondheidszorg: 675 miljoen zijn reeds eerder aangekondigde besparingen en daar bovenop nog eens 227 miljoen aan nieuwe besparingen. De welvaartsenveloppe, bedoeld voor het optrekken van de laagste sociale uitkeringen, wordt verminderd met 161 miljoen. Nog eens 144 miljoen worden gevonden bij diverse sociale uitgaven o.a. door langdurig zieken deeltijds aan het werk te zetten. De toekenning van brugpensioen en tijdkrediet wordt verder verstrengd. De voordelige pensioenberekening van ambtenaren en de gunstregimes van sommige categorieën worden verder afgebouwd. Een aantal gelijkgestelde periodes, o.a. brugpensioen en werkloosheid, gaan minder meetellen in de pensioenberekening. Het minimum(bruto)loon wordt per jaar met 6% verlaagd tot 70% op 16 jaar. Enz.

Het verbaast natuurlijk niet dat de werkgeversorganisaties best tevreden zijn met zo’n begroting waarin besparingen centraal staan en “de positieve resultaten van de eerste helft van de legislatuur worden doorgetrokken”, aldus Pieter Timmermans, de baas van het VBO. En ook schaduwpremier Bart De Wever twitterde tevreden: “Budget OK, buffer inkomsten OK, speculatietaks weg, arbeidsmarkt flexibeler, concurrentiekracht versterkt. Nu nog vennootschapsbelasting.” Dat kunnen we nog begrijpen. Maar voor Kris Peeters is dit ook “een verdedigbare begroting” waarvoor hij naar eigen zeggen zelfs felicitaties had gekregen uit de linkse flank van zijn partij. Wie zou hij daarmee kunnen bedoelen? Toch niet het ACV of de CM? Neen, die hadden reeds voor de regeringsverklaring hun kritiek laten horen. Misschien denkt hij wel aan Servais Verherstraeten, fractieleider van de CD&V in de kamer die tijdens het debat over de regeringsverklaring de gevleugelde woorden sprak: “Dit is een sociale rechtvaardigheidsregering”. Verherstraeten is ook – geloof het of niet – een door beweging.net erkend mandataris. Blijkbaar is dat voldoende om hem tot de linkerflank van zijn partij te rekenen.

Maar deze ‘rechtvaardigheidsregering’ deed veel meer dan een begroting opstellen. Het legde ook een aantal hervormingen op waarbij de vakbonden (bijna) volledig buiten spel worden gezet: met de ‘wet Peeters’ op het vlak van de flexibiliteit die de facto de 40-urenweek herinvoert, tevens een 45-urenweek en zelfs een 50-urenweek maar dan wel met toestemming van de vakbond, mogelijk maakt. In dat flexibel systeem worden pas vanaf het 44^ste uur een toeslag betaald. Voor deeltijdse werknemers zijn bedrijven niet langer verplicht om alle uurroosters op te nemen in het arbeidsreglement. En interimmers kunnen nu ook een contract van onbepaalde duur afsluiten. Stel je voor: interim voor het leven. De zogen. ‘loonnormwet’ uit 1996 zal worden verstrengd zogezegd om de ‘historische loonkloof’ met de ons omringende landen van voor 1996 af te bouwen. In feite gaat het erom de stijging van de brutolonen in toom te houden, zeg maar de voortzetting van de loonmatiging van de voorbije acht jaar. De wat onduidelijke tekst laat zelfs de mogelijkheid open dat hiervoor de indexering van de lonen mag worden beperkt of tijdelijk opgeschort. En tenslotte zullen de bedrijven in de E-commerce nachtwerk kunnen invoeren zonder akkoord van de vakbonden. Zijn we nu van kwade wil wanneer we hierin een eerste stap zien naar de veralgemening van de vrije invoer van nachtwerk voor alle sectoren? In ieder geval is het met deze hervormingen nog veel duidelijker waarom de werkgevers zich zo positief uitlaten over deze regering. Die tenslotte toch een “rechtvaardigheidsregering” is.

Met deze begroting en de besliste hervormingen wordt het meteen ook veel begrijpelijker waarom CD&V zo bleef vasthouden aan haar meerwaardetaks als noodzakelijk vijgenblad. Maar het heeft niet mogen baten. De andere regeringspartijen waren niet bereid om de CD&V deze trofee te gunnen die zij (brood?)nodig heeft om haar achterban in de christelijke arbeidsbeweging te sussen en niet helemaal te verliezen. Want daarvoor moest die meerwaarde taks toch dienen, nietwaar? Marc Van Peel, oud-voorzitter van de CD&V en behorend tot diezelfde linkerflank als Servais Verherstraeten, liet daarover geen twijfel bestaan tijdens een interview enkele dagen geleden in TerZake: “ De meerwaardebelasting zoals voorgesteld door de CD&V moet vooral de indruk wegnemen dat alleen de kleine man betaalt”. Waarop de reporter ter verduidelijking nog eens vroeg, “de ‘indruk’ wegnemen?”. Ja, antwoordde Van Peel. “Ze is eigenlijk louter symbolisch, maar ook symbolen zijn belangrijk.” Dat weten we dan ook weer. En dan hebben we het nog niet over de inhoud van die meerwaardebelasting gehad. Zou dat nu echt een stap zijn (geweest) in de richting van een meer rechtvaardige fiscaliteit? Vooraleer daar te veel over te speculeren, kunnen we misschien beter het studiewerk van de regering afwachten.

Wie echt een stap wil zetten in de richting van een rechtvaardige fiscaliteit komt in ieder geval niet voorbij aan een vermogensbelasting. Meerdere enquêtes in het recente verleden hebben aangetoond dat zowat 80 procent van de Belgische bevolking hiervoor gewonnen is. In een interview in De Standaard van het voorbije weekend vond de bekende professor economie Paul De Grauwe het CD&V-voorstel van meerwaardetaks als een vorm van vermogenswinstbelasting geen goed idee. Hij herhaalde nog eens dat een echte vermogensbelasting een veel efficiënter en rechtvaardiger idee is. “Je zou bijvoorbeeld kunnen zeggen dat je vermogens beneden de 1 miljoen euro niet belast. Je zou vermogens tussen 1 en 5 miljoen euro een belasting van 1 of 2 procent kunnen opleggen. En je zou voor de vermogens boven de 5 miljoen euro een belasting van 3 of 4 procent kunnen invoeren. Op die manier kan niemand zeggen dat de ‘hardwerkende Vlaming die zich veertig jaar heeft dubbel geplooid’ getroffen wordt.”

Met zijn cijfers steekt De Grauwe zelfs de jarenlange ijveraars voor een vermogensbelasting zoals het ACV, de PVDA en het FAN (Financieel Actie Netwerk)voorbij. Maar zelfs hun lagere vermogenstaks zou reeds tussen de 6 tot 8 miljard euro jaarlijks opbrengen. Daarmee zou niet enkel een einde kunnen worden gemaakt aan het besparingsbeleid op de kap van de grote meerderheid van de bevolking, maar geld vrijkomen voor een verhoging van de sociale uitkeringen, lagere belasting op arbeid, investeringen voor nieuwe volwaardige jobs en een verbetering van de openbare dienstverlening.

Het is (bijna) onbegrijpelijk dat een partij zoals CD&V niet minstens met een voorstel komt zoals dat van de voormalige liberale politicus Paul De Grauwe. Tenzij die CD&V toch niet zo’n sociale partij is waarvoor ze zich graag uitgeeft en in ieder geval een ander idee heeft over rechtvaardige fiscaliteit dan het ACV. Eerder vroeg dan laat zal de achterban van de christelijke arbeidersbeweging tot dit inzicht komen en er zijn conclusies uit trekken.