TTIP en andere vrijhandelsakkoorden bedreigen werknemer en consument

De Europese Unie onderhandelt achter gesloten deuren over drie internationale handelsakkoorden: TTIP, CETA en TiSA. Bedoeling is om met die akkoorden de economische groei op te krikken en jobs te creëren. Probleem: om die nieuwe afspraken te realiseren worden Europese rechten op het vlak van veiligheid, gezondheid, openbare dienstverlening en voedselnormen te grabbel gegooid. Amerikaanse bedrijven staan te springen om de Europeanen te bestoken met hun hormonenvlees, schaliegas en commerciële rusthuizen.

donderdag 8 september 2016 11:41
Spread the love

Eerdere handelsakkoorden gingen vooral over invoer- en uitvoertarieven. TTIP, CETA en TiSA willen vooral regels aanpakken die de internationale handel afremmen. Neem het voorbeeld van een Amerikaanse auto. Voor die op de Europese markt kan worden verkocht, moet worden getest of hij aan de Europese normen voldoet. Hetzelfde geldt voor een reeks voedselnormen. Koeien mogen in de VS bepaalde hormonen toegediend krijgen, in Europa niet. In de cosmeticasector verbiedt de EU 1.300 gevaarlijke producten; in de VS zijn dat er amper 11.

Sommige multinationals zeggen dat de strengere Europese regels de internationale handel belemmeren. Bovendien kost het te veel geld om eraan te voldoen, beweren ze. De multinationals willen internationale standaarden en normen.

Veel gelobbyd

Geen probleem toch! We kunnen gewoon de beste norm als standaard nemen. Spijtig genoeg zal het anders uitdraaien. Amerikaanse multinationals begonnen volop te lobbyen, bijvoorbeeld om ook hormonenkoeien in Europa te kunnen verkopen. Ook Europese bedrijven gaan niet vrijuit. De Londense City, een belangrijk financieel centrum, wil dat de Amerikanen hun regels voor de financiële sector versoepelen. Sommige milieu- en gezondheidsregels zijn strenger in de VS, denk aan het gebruik van giftige chemische stoffen in speelgoed.

De jongste jaren laat de EU zich ook niet van haar fraaiste kant zien. Voorbeelden genoeg die doen vermoeden dat er sterke banden zijn tussen de Europese Commissie en bedrijfslobbyisten. Gewezen Europese Commissarissen geven nu advies aan bedrijven. Een voorbeeld is de Nederlandse Neelie Kroes, die nu advies verstrekt aan Uber. De Commissie maakt regels minder streng, zogezegd omdat dit leidt tot administratieve vereenvoudiging. Ze moedigt ook diverse lidstaten aan om ‘structureel te hervormen’. Lees: om de arbeidsmarkt nog flexibeler te maken en werknemers minder te beschermen. Kortom, zowel in de VS als in Europa is er veel druk om de normen te verlagen.

Hoewel de onderhandelingen achter gesloten deuren gebeuren, zijn er toch documenten uitgelekt. Die lekken maken de ongerustheid nog groter. Zo denken de onderhandelaars bijvoorbeeld aan een speciaal op te richten orgaan dat alle wetgeving kan onder de loep nemen en desgewenst afzwakken. Dat kan grote gevolgen hebben voor veiligheid & gezondheid, de openingsuren van winkels, de personeelsnormen in ziekenhuizen. Nieuwe wetgeving zou eerst langs het nieuwe orgaan moeten passeren om te kijken of ze wel ‘noodzakelijk’ is. Het ligt voor de hand dat dit de ontwikkeling van nieuwe wetten zal afremmen. Deze manier van werken zou ook de macht van parlementen uithollen.

Recht buiten spel

Elke buitenlandse investeerder – lees: multinational – kan een land dat onder het akkoord valt bij een arbitrageorgaan aanklagen ‘wegens handelsbelemmeringen’. Het bestaande rechtssysteem in de VS, Canada en Europa wordt zo buiten spel gezet. Alleen buitenlandse investeerders kunnen een klacht indienen, KMO’s en burgers komen niet aan bod. Eén dossier kost gemiddeld 8 miljoen euro. Bij het beoordelen van zo’n dossier wordt alleen gelet op de gevolgen voor de handel. Het gaat zeker niet om het versterken van consumenten- en werknemersrechten.

Deze arbitrage is niet nieuw. Zo werd Slovakije gedagvaard door een verzekeraar nadat het de privatisering van de ziekteverzekering had teruggedraaid; de verzekeraar eiste 22 miljoen euro schadevergoeding. Slovakije vond dat de privatisering meer kosten dan baten had. De Zweedse energiegroep Vattenfall eist dan weer 3,7 miljard van Duitsland omdat het land besliste om tegen 2022 de kenenergie af te zweren.

De grote handelsakkoorden zijn niet alleen een gevaar voor bestaande en toekomstige regels. Ook de tewerkstelling zal eronder lijden. Maar de Europese Commissie belooft wel economische groei. Vroegere handelsverdragen leren dat de banengroei altijd zwaar wordt overdreven. Zo sloten de VS in 2013 een verdrag met Zuid-Korea: er kwamen geen 70.000 banen bij maar er sneuvelden 40.000 jobs!

Ook het NAFTA-akkoord is een voorbeeld van een deal die de beloftes niet inloste. Volgens Celeste Drake van de Amerikaanse vakbond AFL-CIO zie je in de drie NAFTA-landen – VS, Canada, Mexico – een groeiende inkomensongelijkheid, lonen die ter plaatse trappelen, een daling van het aantal vakbondsleden en een stijging van de armoede. “Uiteraard kan dat niet uitsluitend worden toegeschreven aan NAFTA”, zegt Drake. “Het gaat om de combinatie van NAFTA met het verminderen van regels en ander neoliberaal beleid: lagere belastingen en minder investeringen in infrastructuur en menselijk kapitaal. Die combinatie heeft een erg negatieve invloed gehad.”

Minder jobs, minder inkomen

Volgens de Amerikaanse Tufts-universiteit dreigen job- en inkomensverlies als TTIP in zijn huidige vorm wordt ondertekend. In Europa staan er 600.000 jobs op de helling. En in België zal een doorsnee werknemer 4.800 euro per jaar verliezen. Niet voor niets dringt het Europees Parlement sinds geruime tijd aan op een analyse van de globale effecten.

Middenveldorganisaties zijn bezorgd over de manier waarop er wordt onderhandeld. De geheimhouding voedt het wantrouwen. Nationale parlementen en het middenveld krijgen alleen mondjesmaat informatie. Deelnemen aan het debat is niet mogelijk. Parlementen en rechtbanken worden buitenspel gezet. Kortom, de democratie wordt aan banden gelegd.

Coalitie biedt weerwerk

De Belgische vakbonden, ziekenfondsen en ngo’s hebben de handen in elkaar geslagen. Zij publiceerden een gezamenlijk standpunt over de nieuwe handelsakkoorden. En ze lobbyden in de coulissen. Deze coalitie wil dat het onderhandelingsmandaat voor TTIP wordt herbekeken. Ze zegt neen tegen de arbitrage en neen tegen alles wat sociale vooruitgang in de weg staat. Ze wil geen lagere normen op het vlak van arbeidsrechten, milieu, consumentenbescherming. Openbare diensten moeten worden beschermd. En de regels voor financiële diensten mogen niet worden afgezwakt. Vakbonden, ziekenfondsen en ngo’s willen dat er veel democratischer worde beslist over de geplande akkoorden. En ze vragen om neen te zeggen tegen het CETA-akkoord, als duidelijk politiek gebaar; een punt dat al midden oktober aan de orde is.

Internationaal verenigde het middenveld zich in de coalitie STOP TTIP. Die coalitie trok naar de Europese Commissie met een petitie met méér dan 3 miljoen handtekeningen. Europese steden als Barcelona, Amsterdam en Birmingham en talloze gemeenten verklaarden zich TTIP-vrij. Met die symbolische daad klaagden ze de gevolgen voor hun openbare dienstverlening aan. Zo is de ophaling van huisvuil vaak gebaseerd op samenwerking tussen de openbare en private sectoren. Via TTIP dreigen privébedrijven hun macht ten aanzien van steden en gemeenten te vergroten wanneer er wordt gediscussieerd over privatiseringen.

Demonstraties tegen TTIP brachten al heel wat mensen op de been. Op 28 mei waren er op wel 27 plaatsen in Nederland betogingen. Ook in Frankrijk, Duitsland, Zweden, Spanje, Finland, Polen en Tsjechië werd actie gevoerd. In het najaar van 2015 kwamen in Berlijn meer dan 250.000 mensen bijeen. Hoog tijd dat België volgt. Op 20 september is het zover: dan organiseren de Belgische middenveldorganisaties om 17.00u een actie in de Europese wijk van Brussel. Neem deel, het is echt belangrijk!

De LBC-NVK heeft al heel wat werknemers hierover geïnformeerd op de werkvloer. Er blijkt nog veel onwetendheid te bestaan. Ben je mee verontwaardigd? Aarzel niet om het thema aan te kaarten bij je collega’s, familie, vrienden! Meer info vind je op www.stopttip.be. Je kan daar ook een nieuwsbrief aanvragen. En op de actie op 20 september ben je bijzonder welkom!

Annick Aerts

Dit verhaal verscheen ook in het blad Ons Recht van september 2016. Ons Recht is het ledenblad van de vakbond LBC-NVK, onderdeel van het ACV. Ontdek meer over de LBC-NVK op www.lbc-nvk.be en via www.facebook.com/vakbondlbcnvk 

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!