Nu die boerkini-hysterie al wat voorbij is gewaaid en het publieke debat nu focust op het onverdoofd slachten, zodat we het niet over de sluiting van Caterpillar, de nieuwe besparingen en de klimaatcrisis moeten hebben, hierbij een denkoefeningetje. Stel, er zit een koppel op het strand: man in zwembroek en zijn vrouw in boerkini. Wat zien de omstaanders dan?

 De conservatief (m/v) ziet hier een patriarchale relatie. Of dat zo is, hangt natuurlijk af van wie de boerkini draagt en waarom. Deze patriarchale relatie is op zich geen probleem voor de conservatief. Storend is het feit dat deze relatie hier zo ongegeneerd zichtbaar is. Dat doorprikt de hypocrisie van de westerse conservatief die de ongelijkheid tussen man en vrouw liever wat ontkent en verdoezelt.

Voor de conservatief zit er daartegen wel een bonus in het aanstoot nemen aan dit tafereel omdat hij/zij daarmee kan doorverwijzen naar anderen die conservatiever lijken te zijn, waardoor ze zichzelf een meer ‘verlicht’ imago kunnen aanmeten.

Nog: de conservatieve man kan mogelijks ook niet verdragen dat de andere man, zo lijkt het, wel gewoon zijn vrouw in een devote positie kan/mag houden. En niet te vergeten: dat hij het lichaam van deze ‘andere’ vrouw niet kan zien.

De racist (m/v) vindt in dit ‘vreemde’ tafereel een vrijgeleide om de eigen xenofobie de vrije loop te laten onder de pretext van een seculiere strijd of vrouwenrechten. Sam van Rooy is daar een goed voorbeeld van.

Het boerkini-debat dient om een sfeer van invasie te creëren waarbij het lijkt alsof een minderheid plots de meerderheid zou zijn. Daarmee kan de racist doen uitschijnen dat hij/zij een slachtoffer is, geen dader. Nog een voordeel voor de racist: door het islamiseren van het gewelddadige extremisme moeten we de echte problemen niet onder ogen zien. Het camoufleert het eigen geweld en extremisme.

Door de cultuur van angst en wantouwen aan te porren, worden moslims nog meer gestigmatiseerd. Daardoor dreigt radicalisering toe te nemen, wij-versus-zij, en dat is koren op de molen van de racist.

De liberaal (m/v) ziet ook een conservatief tafereel (hoewel progressieve dames de boerkini in principe ook kunnen dragen als statement, protest, mode…) maar kiest voor tolerantie om daarmee het belang van vrijheid-als-ideologie in de verf te zetten. Als een nobel gebaar dat uiting geeft aan onze westerse superioriteit.

Culturele vrijheden lenen zich immers goed voor liberale propaganda om daarmee het gebrek aan economische vrijheid voor vele mensen (hier en elders) buiten beeld te houden. We hoeven het dan ook niet langer over (post)kolonialisme te hebben.

Zoals het geval is voor de conservatief alsook de racist, is het ook voor de liberaal een goede zaak dit ‘debat’ intensief te voeren. De wijze waarop het kapitalisme uitbuiting, ongelijkheid en crisissen produceert, blijft zo buiten beeld.

Er zijn ook liberalen die juist kiezen voor intolerantie omdat ze de boerkini als een symbool van onvrijheid zien waartegen ze preventief moeten optreden. Godsdienstvrijheid, religieuze symbolen, dat moet allemaal weg. Maar daarmee perverteren ze de waarde van vrijheid en kiezen ze voor een repressieve verbodscultuur.

Erger nog, zo komt deze ‘strijdbare’ liberaal op één lijn te staan met de racist, want zo’n verbod werkt de stigmatisering van en de haat tegen moslims in de hand. Het zwengelt het zondebokmechanisme aan. Je hoeft niet naar de jaren ’30 te verwijzen om te weten dat we dat ten allen tijden moeten proberen te vermijden.

De progressief (m/v) herkent de religieuze symboolwaarde van de boerka alsook de patriarchale relatie die het in de hand werkt, maar weet dat rechts deze culturele uitingen aangrijpt om het publieke debat van sociaalecologisch onrecht af te leiden naar een politiek van veiligheid, angst en botsende culturen. Voor de progressief is een het uitdaging dit agenda te doorkruisen.

Religie is opium voor het volk (of zoals Marx het mooi zegt: het is het hart van een harteloze wereld, de ziel van zielloze condities). Dat betekent ook: hoe slechter de sociaaleconomische realiteit, hoe groter de kans op dogmatisme en radicalisme. Zonder de westerse (post)koloniale politiek in het Midden-Oosten was de radicale islam hooguit een marginaal fenomeen. De sleutel ligt dan ook daar.

Bombarderen en tegelijk broodjes bakken met de Saoedi’s, is de omgekeerde weg.

Probleem: de progressief wil dit ‘debat’ vooral niet voeren zoals het gevoerd wordt, of in eerste plaats de strategie erachter van de racist, de conservatief of de liberaal doorprikken. Zodoende volgt al snel het verwijt dat hij/zij de reactionaire aspecten van boekreligies relativeert, tekort schiet inzake vrouwenemancipatie, grossiert in electoraal opportunisme, enzovoort.

De defensieve strategie leidt er ook toe dat anderen die het wel nadrukkelijk willen hebben over de boerkini, als zijnde ‘een schaduw over de Verlichting’, zich kunnen profileren als vrijdenkende taboe-doorbrekers die toch doorzetten tegen de stroom in, terwijl andere domoren zouden wegkijken en hen terloops uiteraard ‘onterecht’ verwijten hypocriet te zijn of islamofoob. Het verziekt het debat, maar voor de sensatiemedia is het smullen.

Het resultaat: meer polarisering, verscherping, en een toenemend risico dat we straks collectief verontwaardigd kunnen zijn na de eerste lynchpartijen. Die verontwaardiging zal diezelfde sensatiepers ook breed uitsmeren en tegelijk zal ze in alle toonaarden ontkennen dat ze daar mee verantwoordelijk voor is. Het is dan allemaal uitsluitend en alleen de schuld van een paar ‘dommeriken’ of ‘gekken’, wiens kop wel zot gemaakt werd door de angstcultuur van ‘de publieke opinie’.

 – discuss