De politieke ontwikkelingen in Groot-Brittannië lijken meer dan een beetje verwarrend voor het ogenblik.

De parlementaire fractie van Labour (Parliamentary Labour Party – PLP) voert een openlijke revolutie tegen een leider die recent werd verkozen met het grootste mandaat in de geschiedenis van de partij. De meeste parlementsleden noemen Jeremy Corbyn ‘onverkiesbaar’, ook al hebben ze zich onvermoeibaar ingezet om hem te ondermijnen vanaf het moment dat hij hun leider werd. Ze gaven hem nooit een kans om te bewijzen dat hij het ruimere Britse publiek kan overtuigen.

Nu zetten ze een uitdaging van zijn leiderschap op en pogen ze de verkiezing te manipuleren door tienduizenden partijleden van Labour, die recent lid zijn geworden, de kans om te stemmen te ontnemen. Als de parlementsleden falen bij deze komende verkiezing (wat zo goed als zeker lijkt) zullen ze hun uitputtingsoorlog tegen Corbyn verderzetten, zonder enige overweging dat hun daden de partij zal vernietigen, die ze beweren lief te hebben.

Ondertussen heeft ook The Guardian, het huisblad van Brits links – en sinds lang de geprefereerde keuze van leerkrachten, sociale werkers en Labour-activisten – Corbyn zitten te vernietigen, terwijl de krant letterlijk lezers en verkoopinkomsten leegbloedt. Op de website worden artikels en commentaren over de leider van Labour – meestal niets meer dan karaktermoord of de heropwarming van roddels en insinuaties – onderaan (in de commentaren) belachelijk gemaakt door de eigen lezers. En toch ploegt de krant onverminderd verder.

Labour negeert de standpunten van zijn leden, zoals The Guardian de standpunten van zijn lezers negeert. Wat is er aan de hand?

Een manier om dit te vatten wordt vreemd genoeg aangeboden door een wetenschapsfilosoof met de naam Thomas Kuhn. In de jaren 1960 schreef hij het invloedrijke boek The Structure of Scientific Revolutions.

Zijn argument was dat het wetenschappelijk denken niet op een lineaire, gestadige manier evolueert in de mate dat wetenschappelijke kennis toeneemt. Eerder is het zo dat de moderne menselijke geschiedenis werd gekenmerkt door een aantal krachtige breuklijnen in het wetenschappelijk denken die hij ‘paradigma shifts’ noemde. Op een bepaald ogenblik was de Newtoniaanse mechanica het dominante paradigma, waar een totaal verschillend model op volgde, zoals quantummechanica – telkens alsof dat vanuit het niets opdook.

Het is belangrijk om te beseffen dat een dergelijke verschuiving of revolutie niet plaatshad op het ogenblik dat de vorige wetenschappelijke theorie werd gediskrediteerd door de stijgende tegenbewijzen. Er was altijd een tijdspanne, meestal een lang uitstel, tussen de bewijzen die aantoonden dat de nieuwe theorie beter ‘geschikt’ was en het moment dat de oude theorie werd verworpen.

Kuhn stelde vast dat dat kwam door de emotionele en intellectuele inertie in de wetenschappelijke wereld. Teveel mensen – academici, onderzoeksinstituten, steunfondsen, commentatoren – hadden zich verbonden met de bestaande overheersende theorie. Als studenten was dat wat ze kenden, waar ze mee waren opgegroeid.

Gezaghebbende professoren in hun expertise hadden hun reputatie te danken aan het bewijzen en het promoten van hun theorie. Enorme sommen waren uitgegeven in een poging de theorie te bevestigen. Departementen van universiteiten werden opgericht op basis van de ‘correcte’ theorie. Kortom, teveel mensen hadden teveel te verliezen om toe te geven dat ze verkeerd waren.

Een paradigma shift deed zich volgens Kuhn typisch voor wanneer een nieuwe generatie onderzoekers en academici, die met de rivaliserende nieuwe theorie kennis maakten, gefrustreerd raakten door deze inertie en uiteindelijk voldoende hoge functies hadden bereikt om een aanval op de oude theorie in te zetten.

Op dat ogenblik kwamen de verdedigers van de traditionele theorie in een zware crisis terecht. Het wetenschappelijk establishment verzette zich, dikwijls zeer agressief, maar op een bepaald ogenblik zakten de verdedigingsmuren die de oude theorie afschermden in elkaar. Op dat ogenblik schakelde zowat iedereen over naar de nieuwe theorie en werd de oude theorie weggezet als een overblijfsel van duistere tijden..

Wetenschap en politiek zijn uiteraard niet echt analoog. Desondanks wil ik suggereren dat dit een nuttige manier is om te begrijpen wat er voor het ogenblik met de Britse linkerzijde aan het gebeuren is. Een jongere generatie aanvaardt niet langer de aannames van het neoliberalisme, die de elite bijna veertig jaar lang hebben geleid en rijk gemaakt.

Ideeën zoals eindeloze economische groei, onuitputtelijke olie en een oneindig aanpasbare planeet zijn niet langer zinvol voor een generatie die naar zijn toekomst kijkt in plaats van zijn verleden te vereren. Wat zij zien is een elite met twee hoofden, die een illusie van keuzevrijheid creëert maar tegelijk strikte conformiteit oplegt. Over de fundamenten van het economisch en het buitenlands beleid is er weinig verschil tussen de Rode Tories (hij bedoelt Labour -Tories is de bijnaam van de Britse Conservatieve Partij) en de Blauwe Tories (de echte Conservatieve partij).

Tenminste, dat was zo tot Corbyn langs kwam

Corbyn en zijn aanhangers zijn een dreigende paradigma shift. De oude elites, of die nu in de parlementaire fractie van Labour zitten of in de redactiekantoren van The Guardian, voelen dat gevaar, zelfs al ontbreekt het hen aan het nodige besef om het belang van Corbyn in te schatten. Zij gaan zich met man en macht verzetten om te beschermen wat ze hebben. Dat gaan ze doen, zelfs als hun inspanningen zoveel woede en weerzin gaan veroorzaken dat ze meer duistere politieke krachten gaan ontwaken.

De stijl van Corbyns socialisme is gebaseerd op overlevende tradities en waarden – van mededogen, gemeenschap en solidariteit – iets wat de jongeren nooit echt hebben gekend dan uit de geschiedenisboeken. Die waarden zien er zeer aantrekkelijk uit voor een generatie die vastzit in de stervensdagen van een diep verdeelde, materialistische en hypercompetitieve wereld. Zij willen verandering en Corbyn biedt hen een weg daarheen aan.

Wat zijn critici ook mogen beweren, Corbyn is niet zomaar een relikwie van oude politiek. Ondanks zijn leeftijd is hij evengoed een zeer modern figuur. Hij straalt Zen-kalmte uit, heeft een groot zelfbewustzijn en cijfert zichzelf weg op een manier die inspirerend is voor zij die opgegroeid zijn in een wereld van 24-uur per dag-narcisme

In deze steeds meer wanhopige tijden bereikt Corbyns boodschap natuurlijk veel meer dan alleen de jongeren. Een paradigma shift komt er niet alleen maar omdat de jongeren de ouderen vervangen. Wat er ook bij komt kijken is dat de ouderen beginnen te aanvaarden – zij het aanvankelijk met weerzin – dat de jongeren een antwoord hebben gevonden op een vraag, waarvan ze vergeten waren dat die een antwoord nodig had.

Veel ouderen kennen solidariteit en gemeenschap nog. Ze zijn misschien bedwelmd door de beloftes van een gewenste levensstijl en de glitter van ongebreidelde consumptie, maar het dringt stilletjes tot hen door dat ook dit model snel zijn houdbaarheidsdatum aan het overschrijden is.

Zij die zich het innigst hebben vastgeklonken aan dit neoliberale model – de politieke, economische en media-elites – zullen de laatsten zijn die gespeend zullen worden van een systeem dat hen zo rijkelijk beloond heeft. Zij zullen nog liever het hele huis op zichzelf laten instorten dan Corbyn en zijn aanhangers de kans te geven om het te herstellen.

Jonathan Cook is een onafhankelijke journalist die werkt vanuit Nazareth in Israël. Zijn blog Why Corbyn so terrifies the Guardian werd gepubliceerd op 22 juli en vertaald door Lode Vanoost.