“De situatie is zeer slecht”, zegt Ibrahim Shinwari, voormalig voorzitter van de Tribale Unie voor Journalisten (TUJ), op de Dag van de Persvrijheid (3 mei). “Ongeveer 350 verslaggevers die in de zeven districten van de FATA werken, hebben te maken met veiligheidsdreigingen. Veertig van hen hebben de regio al verlaten en doen verslag vanuit de aangrenzende provincie Khyber Pakhtunkhwa.”

De FATA grenzen aan Afghanistan. Toen de door de Verenigde Staten geleide coalitie eind 2001 de taliban-regering in Kaboel omver wierp, na de terreuraanslagen in Washington en New York, verscholen veel taliban-strijders zich in de Pakistaanse grensregio. Van daaruit vielen ze het Pakistaanse leger, overheidsinstellingen en de Pakistaanse bevolking aan.

Begin 2014 lanceerde het Pakistaanse leger een groot offensief tegen de islamistische militanten. Dat offensief bracht echter ook beperkingen voor de media met zich mee. In augustus vorig jaar lanceerde de minister van Informatie een draconische gedragscode. Radio- en tv-stations mogen geen materiaal uitzenden dat “laster bevat over de rechtelijke macht of het leger.”

Drones

“Niemand wordt verantwoordelijk gehouden voor de moorden op journalisten”, zegt Shinwari. “Er is slechts één onderzoek geweest, naar de dood van Hayatullah Khan. De resultaten daarvan zijn nooit openbaar gemaakt.”

Khan, een freelancer en verslaggever voor de krant Ausaf, werd doodgeschoten gevonden in Noord-Waziristan in juni 2006. Hij werd zes maanden eerder ontvoerd door onbekende, gewapende mannen. Volgens het Comité ter Bescherming van Journalisten (CPJ) in New York ontving Khan voorafgaand aan zijn ontvoering talloze bedreigingen van de Pakistaanse veiligheidstroepen, de taliban en plaatselijke traditionele groepen.

De dag voor zijn ontvoering had hij foto’s gepubliceerd die bijdroegen aan de ontmaskering van het geheime drone-programma van de Verenigde Staten in Pakistan. In november 2007 kwam de weduwe van Khan om door een ontploffing naast haar huis.

Straffeloosheid

Ook in Khyber Pakhtunkhwa, een van de vier Pakistaanse provincies, is de situatie gevaarlijk. Dit jaar kwamen in één week twee journalisten om, zegt de Internationale Federatie van Journalisten. In een recent persvrijheidsrapport van Freedom House staat Pakistan op de 142ste plaats van 199 landen en gebieden.

Shinwari zegt dat ook voor de komst van de Afghaanse taliban en het daaropvolgende militaire offensief de journalisten in de FATA nooit de vrijheid hadden van hun collega’s elders in het land. “Er is geen wetgeving die vrije nieuwsgaring garandeert en we waren afhankelijk van ambtenaren die vaak neerkijken op journalisten.”

Muhammad Anwar, een journalist uit Zuid-Waziristan, doet al vijf jaar verslag vanuit Bannu in Khyber Pakhtunkhwa. “Veel collega’s zijn vermoord in de verschillende districten van de FATA”, zegt hij. “Maar de moordenaars zijn nog steeds niet gevonden.”

Sommige journalisten werken nu vanuit Peshawar, de hoofdstad van Khyber Pakhtunkhwa. Hun familie is echter nog steeds een doelwit. “Het plaatselijke bestuur en de taliban intimideren onze familie als een artikel hen niet aanstaat. In dergelijke omstandigheden is persvrijheid ver te zoeken”, zegt Anwar.

Afschrikking

De bekende journalist Hamid Mir, die in 2014 gewond raakte bij een aanslag in Karachi, schreef afgelopen week in een column dat hij de volledige waarheid niet kan schrijven. De claims van de Pakistaanse premier Nazaw Sharif op 22 april dat journalisten in Pakistan vrijer zijn dan in de meeste andere landen, is volgens hem eenvoudigweg niet waar. “De premier stelt dat hier persvrijheid heerst, alsof hij niet weet dat de overheid en andere partijen de media afschrikken om hun agenda te volgen”, zei hij.

Volgens het CJP zijn in Pakistan 57 journalisten gedood sinds 1992. In 33 gevallen ging het om moord. Van die 33 zaken bleven er 30 onopgelost, zegt het CJP. Bedreigingen komen niet alleen van militanten, criminelen en krijgsheren, maar ook van politieke partijen, het leger en de inlichtingendiensten.

Auteur: Ashfaq Yusufzai