Latijns-Amerikaanse vrouwen hebben nog steeds te maken met ernstige obstakels om landbouwgrond te kunnen bezitten. Daardoor bevinden ze zich in een kwetsbare positie, terwijl ze toch steeds belangrijker worden als het gaat om voedselproductie.
Volgens Soledad Parada, genderadviseur bij de FAO, houden activiteiten die gericht zijn op het verbeteren van de eigendomssituatie van akkerland, meestal geen rekening met vrouwen. “Het gevolg is dat zij landbouwgronden alleen verkrijgen door een erfenis of omdat het wordt toegekend door een landbouwhervormingsprogramma van de overheid. Ze zijn echter altijd benadeeld”, meldt ze.
Net als in andere ontwikkelingsgebieden is het grootste deel van het voedsel in Latijns-Amerika afkomstig van gezinsboerderijen. Tussen 8 en 30 procent van het akkerland is in handen van vrouwen. “Dat betekent dat alleen deze minderheid economisch erkend wordt als boer”, zegt Parada.
Het land waar het meeste land op naam van vrouwen staat met 30 procent, is Chili. Daarna volgen Panama, Ecuador en Haïti. Aan het andere einde van het spectrum bevindt zich Belize met 8 procent. De Dominicaanse Republiek, El Salvador en Argentinië zitten iets boven die 8 procent.
Vrouwen hebben meestal ook kleinere bedrijven en de kwaliteit van de grond die ze bewezrken is vaak ook slechter. Ze hebben bovendien minder mogelijkheden om kredieten aan te vragen, om technische bijstand in te roepen en om trainingen te volgen. “Technische adviseurs willen vaak niet eens een vrouwelijke boerin gaan bezoeken”, zegt Sergio Gómez, consultant bij de FAO. “Voor alle formele procedures is de handtekening van een man vereist, omdat de grond op zijn naam staat. Anders wordt hun bezoek niet eens geregistreerd.”
De genderkloof is gegroeid uit historische gewoonten, zoals bevoorrechting van de man bij erfenissen, mannelijke voorrechten binnen het huwelijk en vooroordelen die meespelen bij landherverdelingsprogramma’s en in kleine en inheemse gemeenschappen.
Er zijn bovendien nog meer ongelijkheden. In Mexico bijvoorbeeld werken plattelandsvrouwen gemiddeld 89 uur per week. Voor mannen is dat 59 uur. In de rest van Latijns-Amerika zijn soortgelijke patronen zichtbaar. Bijna 40 procent van de plattelandsvrouwen heeft zelf geen eigen inkomen, terwijl dat voor slechts 14 procent van de mannen op het platteland geldt.
In de afgelopen decennia is wel enige vooruitgang geboekt, zegt Parada. Veel landen in Latijns-Amerika, zoals Nicaragua, hebben wettelijke hervormingen doorgevoerd. Vrouwen kunnen daardoor eerder aanspraak maken op landbouwgronden. “In andere landen zijn de wetten aangepast, zodat vrouwen na hun huwelijk evenveel zeggenschap hebben over hun land.” Gelijkheid is echter niet alleen een kwestie van juridische aanpassingen, zegt Parada. Minstens even belangrijk is de sociale erkenning van de rechten van vrouwen. In dat opzicht bestaat er nog steeds grote ongelijkheid.
Alicia Muñoz, hoofd van de Chileense Asociación Nacional de Mujeres Rurales e Indigenas (Associatie van Inheemse en Plattelandsvrouwen ANAMURI), strijdt voor de erkenning van het werk van vrouwen. “Vrouwen vervullen een leidinggevende rol op het platteland, in de kleinschalige landbouw. Deze vrouwen vragen al lange tijd om het recht op landbezit.” Muñoz zegt dat het vooral een “culturele kwestie” is. “In veel landen in Latijns-Amerika spreken mannen namens de vrouwen in de landbouw.”
In 2012 nam de Committee on World Food Security (CFS) van de FAO nieuwe richtlijnen aan over verantwoord landbeheer. Daarin is ook meer aandacht voor de positie van vrouwen en meisjes. “Zowel regeringen als de FAO moeten participatie van vrouwen stimuleren bij de implementatie van die richtlijnen”, zegt Muñoz. “Anders blijft alles bij het oude.”
Bron: Land Tenure Still a Challenge for Women in Latin America
