Reportage -

#NuitDebout 40 mars: Franse jeugd kiest voor de revolutie

Zaterdag 9 april - 40 maart volgens de tijdsrekening van de activisten - werd in meer dan 200 Franse steden betoogd tegen de zogenaamde loi travail. In Parijs was het verzamelen geblazen voor een monsterbetoging die vertrok vanop de reeds meer dan een week bezette Place de la republique en eindigde op Place de la nation. Ook 's avonds en 's nachts werd er duchtig gemanifesteerd in de Lichtstad. DeWereldMorgen.be liep mee.

maandag 11 april 2016 13:06
Spread the love

Er was aangekondigd dat de grote manifestatie om 14u zou vertrekken vanop de place de la République. Als we daar aankomen zien we veel volk, tentjes en borden die oproepen tot protest. Maar echt vol staat het plein niet. Al snel merken we dat de betoging vroeger vertrokken is dan 14u, vermoedelijk omwille van de grote aantallen die reeds op het plein stonden te wachten.

Frankrijk is reeds sinds begin maart in de ban van de protesten tegen de loi travail, ook wel de wet El Khomri genoemd, naar de Franse minister van Arbeid. Het is een wet die inzet op de verdere flexilibisering van arbeid. Uit peilingen blijkt dat 78 procent van de Fransen de wet niet ziet zitten. Dat er dus een sterk draagvlak bestaat tégen deze wet, daarover bestaat geen twijfel. In Parijs alleen kwamen zaterdag 80.000 mensen op straat.




 




 




Dit protest gaat duidelijk over veel meer dan de loi travail. Ook de politierepressie en de aanhoudende noodtoestand zijn duidelijk een doorn in het oog van vele betogers. Er wordt gehamerd op de convergence des luttes en de slogan Nuit Debout (nachtje opstaan) moet samen met de pleinbezettingen die convergentie benadrukken. Dat lijkt effectief te lukken. We zien scholieren lopen naast vakbondsleden, sans-papiers naast doctorandi, kunstenaars naast arbeiders en mensen uit de zorgsector, partijmilitanten naast anarchisten. Wat vooral opvalt: de leeftijd van de gemiddelde betoger. Die ligt namelijk laag. Er lopen veel jongeren mee die zich de voorbije maand voor het eerst op de straat begeven hebben.




 










Het protest heeft een uitgesproken radicaal karakter. Voor vele betogers gaat het niet over hervormingen maar over een systeemsverandering, een revolutie. Vele jonge betogers zijn uitgedost in het zwart en dragen rode of zwarte vlaggen mee. Jonge meisjes bedekken hun gezicht met sjaals en roepen slogans als ‘état urgence, état policière’, ‘tout le monde déteste la police’ en ‘la jeunesse dans la rue’.

Het verzet tegen de politie is meer dan louter puberale manifesatiedrang. Het is vooral een reactie op de bijzonder repressieve en agressieve houding van de Franse politie. De voorbije maand van protesten waren er flagrante gevallen van politiegeweld tegenover scholieren en sommige jonge manifestanten hangen bijzonder zware straffen boven het hoofd.

Ryan, bijvoorbeeld, is nauwelijks vijftien maar hij riskeert tien jaar cel en 75000 euro boete. Waarom? Tijdens het blokkeren van de toegang tot het Parijse lycée de Voltaire vorige week, vatte een vuilbak vuur. Iemand had een brandend papier tussen het afval gegooid. Dat gebeurde onder het toeziend oog van de leerkrachten die het vuur snel en probleemloos konden doven. Ryan echter, werd er door de politie uitgepikt en wordt beschuldigd van brandstichting. Dit soort van draconisch optreden zorgt ervoor dat de woede onder scholieren en jonge mensen bijzonder groot is.

Bijtend gas



Oproerpolitie flankeert de manifestatie

Ook wij zijn getuige van de bijzonder provocatieve opstelling van de politie tijdens de betoging. Honderden politieagenten in gevechtsuitrusting wandelen naast de betoging mee. Iets wat de gemoederen al snel ophitst.

Nauwelijks tien minuten na het vertrek wordt de betoging staande gehouden door een politiecordon dat dwars over de weg staat, waardoor de betoging tot volledige stilstand komt. Dat leidt al snel tot zenuwachtigheid onder de betogers. Enkele bommetjes richting politie zijn genoeg voor de politie om een harde charge uit te voeren. Jongeren worden tot bloedens toe geslagen, pepperspray wordt gespoten en er breekt paniek uit. We vluchten een zijstraat in om aan het bijtende gas te ontsnappen en zien mensen met hoofdwonden uit de betoging aankomen.



Een scholier werd gewond tijdens een charge van de politie in het begin van de betoging

Twintig minuten later trekt de betoging zich terug op gang. Ondanks de dreigende sfeer is het een betoging die barst van de creativiteit en kleuren. Er wordt gedanst, véél gezongen en luid gescandeerd. Van de place de la République gaat het naar de Place bastille om te eindigen op place de la Nation. Regelmatig juichen mensen vanuit de appartementen de betogers toe, wat tot nog meer gejuich leidt in de betoging.

Op het einde van de betoging kwam het tot aanvaringen tussen de politie en een honderdtal jongeren. De politie reageert door opnieuw traangasgranaten in de menigte te schieten. Eetstalletjes worden in allerijl opgekraamd en mensen ontvluchtten hoestend het plein. Maar hiermee eindigt de manifestatie niet. In zekere zin moest de actie nog beginnen.




Volksfeest

Vanuit de place de la Nation keren de betogers terug naar de place de la République, het initiële vertrekpunt van de betoging. Het plein dat reeds anderhalve week door manifestanten bezet wordt. Dagelijks vinden er volksvergaderingen plaats en het is de plaats van waaruit de verschillende acties in Parijs georganiseerd en gecoördineerd worden. Het doet heel sterk denken aan de acties van de 15M-beweging in Spanje en Occupy in de VS. Ook die bewegingen bezetten in 2011 een tijd lang pleinen en organiseerden grote volksvergaderingen. Nuit Debout is een verderzetting van die beweging.

Of nog anders: misschien is de beweging die ontstond nooit echt gestopt. Wat begon in Spanje in mei 2011, stak niet alleen de oceaan over naar de VS. De voorbije jaren zagen we heel gelijkaardige protesten in Turkije, Libanon, Israël en Brazilië, met de bijbehorende pleinbezettingen en de geijkte communicatiemethode van handgebaren die de vergaderingen moet faciliteren. Ook toen Nederlandse studenten vorig jaar de universiteit van Amsterdam bezetten werden er avond na avond volksvergaderingen en lezingen georganiseerd.



Volksvergadering op Place de la republique zaterdagavond

Wat opvalt aan de massaal bijgewoonde volksvergadering op de place de la République is het niveau van de toespraken. Analyses over gender, feminisme, anti-rascisme, precariteit, de Franse Revolutie, de Parijse Commune en de dwangbuis van loonarbeid volgen elkaar op. Ze houden het midden tussen een academische lezing en een begeesterende speech. En de sprekers zijn geenszins op hun mond gevallen. Tussen gevleugelde woorden die oproepen tot revolutie, voedselsoevereiniteit en solidariteit met de landbouwers in Notre-Dame-Les-Landes zet een jonge man, geen 18 jaar oud, George Brassens’ in. « Au village, sans prétention,
J’ai mauvaise réputation ; Que je me démène ou je reste coi, Je pass’ pour un je-ne-sais-quoi… » De 1000 m/v-tellende vergadering antwoord uit volle borst en zonder aarzelen:

« Je ne fais pourtant de tort à personne,
En suivant mon ch’min de petit bonhomme ;
Mais les brav’s gens n’aiment pas que
L’on suive une autre route qu’eux…
Non, les brav’s gens n’aiment pas que
L’on suive une autre route qu’eux….»

En er speelde zich meer af dan louter een volksvergadering op de Place de la Republique. Dit is duidelijk een bezetting à la Française. Er zijn talrijke eetstandjes, er wordt gelachen en gedronken, gefeest rond een sambaband en gedanst op live hiphop. Er is straattheater en er wordt radio gemaakt. Stenen worden opengebroken om een moestuintje aan te leggen en houten huisjes worden in elkaar getimmerd.

Wat zich zaterdagavond ontwikkelde was een heus volksfeest waarvan een tienduizendtal Parijzenaars van genoten. Parijzenaars van erg diverse pluimage trouwens: jongeren uit de banlieus, sans-papiers, studenten, scholieren en beroepsactivisten eten, vergaderen en dansen samen. Ondertussen kijkt de oproerpolitie vanuit de zijstraten argwanend toe.

Apéro chez Valls!

Omstreeks half twaalf ’s nachts komt een jonge vrouw aan het woord in de volksvergadering. Ze prijst het belang van debat, maar vraagt haar toch te vervoegen: “het huis van Manuel Valls is drie straten hier vandaan! Voor zij die mee willen: afspraak aan het standbeeld. Binnen vijf minuten vertrekken we!” De vergadering loopt leeg en de oproep gaat als een vuur het plein rond én slaagt over op twitter onder de noemer “Apéro chez Valls!”. In geen tijd liepen enkele duizenden mensen het plein af om een spontane betoging te houden richting het huis van eerste minister Valls.

De politie was totaal verrast door de actie en moest noodgedwongen toekijken. Omdat de mars door het verkeer liep, en daardoor het verkeer vastliep, kon er niet gevolgd worden met politiebusjes. De sfeer onder de manifestanten was bijzonder uitgelaten. Het idee de politie verschalkt te hebben, gaf de betogers extra energie. Uiteindelijk slaagde de politie er wel in om te zorgen dat het niet tot incidenten kwam bij de woning van Valls.

 Het grootste deel van de manifestanten wou nachtelijke confrontaties met de politie vermijden. Iedere keer wanneer er in de verte blauwe zwaailichten opdoemden, werd snel een andere straat ingeslagen. Na ongeveer anderhalf uur wordt er teruggekeerd naar place de la République. Die terugweg had af en toe iets mee van een raid doordat kleine groepen in het zwarte geklede mannen zich bij het protest gevoegd hadden. Alles wat het kapitalisme symboliseerde werd geviseerd. Ruiten van banken en verzekeringskantoren werden vernield. Soms moest zelfs de inboedel eraan geloven. Ook een politiekantoor werd onderweg aangevallen.




Er bestaat duidelijk onenigheid over dit soort van geweld binnen de beweging. Een deel van de manifestanten juicht wanneer weer een nieuw raam sneuvelt, maar later tijdens de volksvergadering neemt een ander deel van de manifestanten duidelijk afstand van dit soort directe actie.

Opnieuw aangekomen aan de place de la République blijft de sfeer bijzonder militant. Er wordt een barricade opgeworpen die het verkeer tegenhoudt, terwijl de volksvergadering op het plein onverminderd doorgaat. Tot zes uur ‘s ochtends blijft het bijzonder levendig en luid.

#NuitDeboutPartout?

De protesten in Frankrijk zijn nu ongeveer een maand bezig. Scholen werden bezet, er werden massademonstraties gehouden en volksvergaderingen georganiseerd op pleinen. De vraag is hoe dit protest verder zal evolueren. Na een maand van harde actie schuilt het risico van een zekere vermoeidheid onder de manifestanten om de hoek. Het doel van de actievoerders is nu om samen met de vakbonden een algemene staking uit te lokken en zo het land plat te leggen. Als dit lukt zou het een grote overwinning voor de actievoerders betekenen en een zware klap voor de regering.

De kans is ook reëel dat dit protest – net als de 15M-beweging destijds – naar het buitenland verhuist en zo nieuwe brandstof geeft aan het protest in Frankrijk zelf. In Brussel werden reeds enkele volksvergaderingen georganiseerd op de Kunstberg onder de noemer NuitDeboutBXL. Voorlopig kunnen die vergaderingen rekenen op een honderdtal belangstellenden. Maar, zoals de situatie in Parijs aantoont, dat kan snel veranderen. Temeer omdat er ook in België grote onvrede heerst over de maatregelen rond werkbaar werk, de Panama-papers en de de facto noodtoestand waaronder we leven.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!