Veiligheidsproblemen op Zaventem al lang bekend bij minister Jambon

Al op 10 februari nam de redactie van DeWereldMorgen.be contact op met minister Jambon met een reeks vragen over mogelijke veiligheidsproblemen op de luchthaven van Zaventem. Op 10 maart zaten we zelfs twee uur lang op het kabinet waar geluisterd werd naar ons onderzoek. Vandaag brengen we het dossier alsnog naar buiten.

woensdag 30 maart 2016 17:52
Spread the love

Op 10 maart 2016 hadden we een afspraak op het kabinet van Binnenlandse Zaken Jambon. We blijven er enkele uren zitten. Het onderwerp is tijdens terreurniveau 3 dan ook zeer ernstig: “veiligheidsproblemen op Zaventem”.

Uit respect voor de slachtoffers en nabestaanden hebben we dit dossier een week ingehouden. Maar de problemen die we voor 10 maart al enkele weken bij het kabinet aankaartten en op hun vraag “stil hielden” moeten nu het daglicht zien en vragen ernstige veiligheidsmaatregelen.

Op 10 februari namen we een eerste keer contact op met minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon. De bal ging voor ons aan het rollen door een Facebook-status van een student uit Borgerhout. Via het uitzendkantoor van Actief in Zaventem had Y. een job gekregen bij beveiligingsfirma G4S. De eerste werkdag al mocht hij zijn veiligheidsbadge ophalen. Die badge was twee maanden geldig: van 25 januari tot 25 maart 2016. De einddatum stond wel in het groen wat – volgens de interne regels van BAC (uitbater luchthaven) – betekent dat hij geen toegang had tot de CPSRA (critical part of the restricted security area).

Tijdens de twee weken die hij daar probleemloos werkte, werd hij – naast opdrachten voor de A en B-gates – ook geplaatst bij de paspoortcontrole voor reizigers die terugkeren. Y. zegt daar zelf over: “Ik kon bijvoorbeeld in de hal komen waar de mensen de vliegtuigtube verlaten. Als ik wou kon ik bij wijze van spreken zo het vliegtuig opwandelen.”

Op de donderdag van zijn tweede werkweek kreeg Y. van het uitzendkantoor te horen dat hij de volgende drie dagen niet meer moest komen. Er werd geen reden opgegeven. Hij nam contact op met zijn verantwoordelijke bij G4S die hem vertelde dat ‘politiediensten’ haar gevraagd hadden om “zijn activiteiten op de luchthaven onmiddellijk stop te zetten”.

Onze vraag is dan ook op dat moment (10 februari) aan het kabinet: “Als Y. geen toegang had tot gevoelige zones, waarom werd hij dan wel gescreend en op basis van veiligheidsinformatie meteen ontslagen? Sinds wanneer geven deze veiligheidsdiensten die info door aan Tiny Brams, verantwoordelijke bij G4S, die als burger nooit geïnformeerd mag worden over mogelijke politionele informatie of lopende onderzoeken naar veiligheidsmedewerkers?”

Procedure niet gevolgd

Ondertussen onderzoeken we dit verder. Zo leren we dat G4S en BAC, de luchthavenuitbater die de badges uitdeelt, de procedure niet gevolgd hebben. Normaal moet de badge aangevraagd worden door het bedrijf dat de werknemer tewerkstelt. Dan volgt een onderzoek dat minstens vijf weken duurt. De werknemer in kwestie krijgt dan te horen of hij/zij al dan niet de badge krijgt. Bij een negatief antwoord wordt de mogelijkheid geboden om beroep aan te tekenen.

Dat “een politiedienst” rechtstreeks contact opnam met de werkgever over het dossier van de werknemer is vreemd en onwettelijk. Y. heeft ook nooit de kans gekregen om in beroep te gaan tegen die handeling die hem meteen zijn job kostte.

Gesprekken met werknemers van Zaventem leerden ons dat bedrijven op de luchthaven ‘creatieve’ oplossingen vonden voor het probleem van de badges. Een aantal bedrijven misbruiken bijvoorbeeld het systeem van de bezoekersbadges. Normale gelden er strikte regels voor zo’n bezoekersbadge. Die is slechts 7 dagen geldig en de bezoeker moet altijd vergezeld zijn van een werknemer met een definitieve badge om op de luchthaven te kunnen bewegen. Dat blijkt meer dan eens met de voeten getreden te worden. Vaak worden de zogenaamde bezoekers gewoon opgehaald en naar hun werkplek gebracht waar ze dan als een gewone werknemer aan de slag gaan.

Uit ons onderzoek bleek dat de kern van het probleem bij de toegenomen flexibilisering op de luchthaven zit. Bij sommige bedrijven maken uitzendkrachten 20 tot zelfs 30 procent van het personeel uit. Aangezien het in die omstandigheden moeilijk is om een uitzendkracht vijf weken te laten wachten op een badge wordt er naar andere oplossingen gezocht.

Geen antwoord

De elementen uit ons dossier hebben we voorgelegd aan de minister. Tot op heden hebben we geen antwoord gekregen op onze vragen. Waarom werd Y. plots verhinderd om te werken op Zaventem? Waarom werd daarbij de geijkte procedure niet gevolgd? Hoe schat de minister van Binnenlandse Zaken dit veiligheidslek in en wat denkt hij daar aan te doen? Hoe kon hij eerst ongestoord bijna 2 weken rondlopen op Zaventem, in strikt beschermde zones, om dan plots ontslag te krijgen op basis van veiligheidsinformatie? Is dat niet straf tijdens terreurniveau 3 voor een internationale luchthaven naast het Europese politieke epicentrum?

Er waren al eerder signalen dat er vanalles fout liep met de veiligheid op Zaventem. Begin november van vorig jaar diende de politievakbond VSOA een stakingsaanzegging in. Zes maanden eerder had de politievakbond al geklaagd over het tekort aan manschappen op de luchthaven. Minister van Binnenlandse Zaken Jambon had toen versterking beloofd, maar die bleef uit.

In november werd het teveel voor de politie. “Eens te meer staan we tegenover een niet nagekomen belofte van Jan Jambon”, zei de voorzitter van VSOA, Vincent Gilles, toen in de Franstalige media. “Hij had beloofd om het kader aan te vullen tot 435 effectieven. Een kader dat, laten we daaraan herinneren, gebaseerd is op de noden van 15 jaar geleden. In werkelijkheid zijn er maar 400 agenten op het terrein”, aldus Vincent Gilles toen.

De bittere ironie wil dat de politievakbond een nieuwe stakingsaanzegging had ingediend in maart die kort na de aanslagen van kracht werd. Vincent Gilles is scherp in de kranten van Sudinfo: “Dat is nu al weken dat wij herhalen dat er ernstige controles moeten komen, met fouillering bij de ingang. Ik stel vast dat men ons in het gezicht heeft uitgelachen.”

Veiligheidsinspecteurs genegeerd

Ook Pierre Goossens van de socialistische vakbond had dezelfde problemen al aangeklaagd. In een gesprek met onze redactie bracht hij nog een ander hallucinant feit aan het licht. De veiligheidsinspecteurs op Zaventem – dat zijn de personen die de veiligheidsmaatregelen moeten controleren en die ook instaan voor het voorkomen van aanslagen – vallen sinds de privatisering van de luchthaven in 2004 onder luchthavenexploitant en privébedrijf BAC (Brussels Airport Company). Het is BAC die hun werkgever is en die hen dan ook kan ontslaan.

Wettelijk zijn die inspecteurs verplicht PV’s op te stellen over inbreuken op de veiligheidsprocedures en die door te sturen naar het parket van Halle-Vilvoorde en naar de FOD Mobiliteit. “Ik heb een rondzendbrief van het parket onder ogen gekregen waarin gevraagd werd om de PV’s niet meer door te sturen. Ook de FOD Mobiliteit vraagt om de PV’s enkel nog naar BAC te sturen, naar hun eigen private werkgever dus”, zegt Pierre Goossens.

Naar de redenen voor die beslissing kan Goossens enkel raden. “Die PV’s zijn vaak zeer technisch en wellicht ontbreekt bij het parket van Halle-Vilvoorde de kennis om dat in te schatten. Maar waarom stuurt het parket die PV’s dan niet door naar het federaal parket?”

Goossens ziet nog een tweede reden. “Sinds de privatisering hebben die PV’s geen wettelijke waarde meer. Het parket kan die dus niet gebruiken bij een eventueel proces.”

Dat ook de FOD Mobiliteit de PV’s niet ernstig neemt en onderzoekt, heeft een andere reden, meent Goossens. “De FOD Mobiliteit heeft een grenzeloos vertrouwen in privébedrijf BAC. Nochtans zou BAC in dit geval maatregelen moeten nemen die ingaan tegen de commerciële belangen. Het zou bijvoorbeeld betekenen dat ze niet langer beroep kunnen doen op onderaannemingen die met zeer precaire werknemers werken”, zegt Goossens.

Bij die bedrijven is er immers een groot verloop onder het personeel en wordt – zoals hierboven al geschreven – vaak beroep gedaan op uitzendkrachten. Voor die bedrijven is het onmogelijk om telkens op een veiligheidsscreening te wachten tot ze een uitzendkracht kunnen vervangen.

In januari publiceerde Goossens een akelig visionair artikel in Tribune, het blad van de socialistische overheidsvakbond ACOD. Hij beschreef er hoe de inspecteurs op de vingers worden getikt door BAC als ze het toch wagen een rapport door te sturen aan de FOD Mobiliteit.

Goossens had het daarin ook over de tests die de inspecteurs uitvoeren bij de bagagecontrole. De inspecteurs laten dan een valse reiziger aanschuiven met verboden materialen in zijn bagage. De resultaten van die eerste tests waren zo catastrofaal dat BAC aan de inspecteurs vroeg om de tests te vereenvoudigen zodat de controleurs de verboden spullen makkelijker zouden kunnen opsporen. Maar zelfs in dat geval bleek het nog altijd makkelijk om verboden voorwerpen binnen te smokkelen. Volgens Goossens is er één kans op twee dat een bom niet eens opgemerkt wordt.

Commerciële druk

Waarom doet BAC daar niets aan? Betere controles betekent met het huidige personeel langere wachttijden. En dus minder tijd om te consumeren in de taksvrije zone. “En de zakencijfers van die winkels maken een groot deel uit van het zakencijfer van BAC”, aldus Goossens.

De conclusie van Goossens is in het licht van wat twee maanden later gebeurde bitter. “Dankzij de privatisering van de luchthaveninspectie kunnen de terroristen rustig slapen. Maar niet de passagiers, niet het personeel en niet de omwonenden.”

Wij spreken in de loop van die twee maanden nog meer mensen. Onder andere personen die werkzaam zijn bij DHL. Daar blijken ze niet zelden met studenten te werken die niet gescreend worden en toch werken op cruciale sleutelposities van Zaventem.

Er wordt via het kabinet van Jambon na onze vragen een spoedoverleg gepland met de FOD Mobiliteit. Dat gebeurt begin maart. Tot dan wordt ons weer gevraagd het artikel in te houden “om terroristen niet op verkeerde ideeën te brengen.”

De Fod Mobiliteit ontkende alles. “Onze info klopte niet. Tijdelijke badges werden niet uitgereikt”. Uiteindelijk werd ons gevraagd naar de Wetstraat af te zakken. Er werd ons gevraagd om alles nog eens op mail te zetten.

Op 11 maart sturen we die mail naar Jambon. Titel van de mail: “ernstige vragen over veiligheid Zaventem”. We kregen geen antwoord meer.

Vlak na de aanslagen vernemen we dat in één van de Griekse appartementen waar één van de terreurdaders van Parijs verbleef een computer werd teruggevonden waarop de plannen van Zaventem stonden. De Griekse politie stuurde alle informatie vorig jaar al door naar de Belgische autoriteiten.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!