Op 1 april 2016 gaat de vierde topconferentie door in een reeks die Amerikaans president Barack Obama in 2009 startte. Op deze conferenties zoeken de kernmachten een antwoord op de dreiging van nucleair terrorisme.

“Met zijn initiatief wilde Obama verhinderen dat nucleair materiaal in de handen kan vallen van personen die er wapens mee willen maken”, zegt Rebecca Johnson, expert inzake non-proliferatie en internationale samenwerking. “De kwestie is weer pijnlijk actueel sinds de aanslagen in Brussel van 22 maart 2016”. In 1996 richtte zij het Acronym Institute for Disarmament Diplomacy op.

“Ik hoop dat de deelnemers aan de top niet vergeten dat risico’s met kernwapens beginnen bij het arsenaal van de negen kernmachten zelf”. Dat zijn de vijf permanente leden van de VN-Veiligheidsraad (VS, Groot-Brittannië, Frankrijk, China en Rusland), India, Pakistan, Israël en Noord-Korea.

Rebecca Johnson meent dat de toegang tot kernwapens en nucleair materiaal sterk kan beperkt worden als de regeringen van de kernmachten gedurfde stappen zouden zetten om iedereen te verbieden nog kernwapens te hebben. “De regering van Obama lijkt echter allesbehalve geneigd om nucleaire wapens op dezelfde voet te behandelen als de illegale en verguisde chemische en biologische wapens”.

M.V. Ramana is fysicus voor het Programme on Science and Global Security  en het Nuclear Futures Laboratory van de universiteit van Princeton in de Amerikaanse staat New Jersey. Hij koestert echter geen al te hoge verwachtingen. “Om te beginnen waren deze conferenties altijd al sterk toegespitst op de kwestie van het hoogverrijkte uranium uit kerncentrales. Soms komt ook plutonium aan bod, maar dat is eerder de uitzondering dan de regel”.

Gevaarlijke militaire voorraden splijtstof

Het gevaar zit bij de enorme hoeveelheden splijtstof in de militaire voorraden hoogverrijkt uranium en plutonium-239 van de kernmachten, en bij de voorraden plutonium in landen die hun nucleaire brandstof opwerken. “Deze voorraden zouden de echte focus moeten zijn van elk proces dat de nucleaire risico’s wil verkleinen. Ik vrees echter dat de top van 1 april 2016 daar niet in zal slagen”, zegt Ramana.

Volgens Johnson is het niet alleen van cruciaal belang om informatie uit te wisselen en de best mogelijke veiligheid voor plaatsen met nucleair materiaal te garanderen. Een meer duurzame veiligheid vereist dat productie en gebruik van plutonium en hoogverrijkt uranium helemaal wordt stopgezet – niet alleen voor kernwapens maar ook voor militaire doeleinden zoals kernreactoren in duikboten en voor commerciële doeleinden. “We hebben deze uiterst gevaarlijke splijtstoffen niet meer nodig”.

 Voor Johnson is het evident dat productie, gebruik van en handel in plutonium en hoogverrijkt uranium verboden moet worden voor de preventie van nucleair terrorisme. “Helaas zijn de VS en de andere kernmachten die in Washington worden verwacht vastgeroest in hun voorbijgestreefde afhankelijkheid van kernwapens.”

“De twee belangrijkste maatregelen die ze zouden kunnen treffen om nucleaire terreur te vermijden, zijn net de maatregelen die ze hier zullen ontwijken: een verdrag dat kernwapens verbiedt en verwijdert en een verbod op productie en gebruik van plutonium en hoogverrijkt uranium voor eender welke toepassing”, besluit Johnson.

Bron: US Nuclear Security Summit Shadowed by Rising Terrorism